Đã đến lúc phải dọn dẹp không gian

Hình ảnh mô phỏng những mảnh vỡ vũ trụ xung quanh trái đất

DR ESA

Thanh Phương

Con số các mảnh vỡ bay tứ tung trong không gian đã lên đến mức nguy hiểm, đó là báo động của các nhà khoa học Mỹ trong một báo cáo công bố vào đầu tháng này.

Trong bản báo cáo, ông Donald Kessler, nguyên là một viên chức của cơ quan NASA và là chủ tịch một uỷ ban đặc trách nghiên cứu về các mảnh vỡ trên quỹ đạo, cho biết là không gian ngày càng trở nên nguy hiểm đối với các phi thuyền, các trạm không gian, các vệ tinh nhân tạo, cũng như đối với các phi hành gia. Theo ông Kessler, cơ quan NASA phải tìm ra phương cách tốt nhất để giải quyết mọi vấn đề do các thiên thạch và các mảnh vỡ không gian gây ra.

Nói mảnh vỡ là nói chung những vật thể ứ đọng trên không gia năm này qua năm khác kể từ 1957 khi nước Nga phóng vệ tinh nhân tạo Spounik, mở đường cho công cuộc chinh phục không gian. Hoặc đó là các vệ tinh đã hết sử dụng, hoặc đó là các tầng tên lửa phóng vệ tinh, hoặc đó là những vật thể khác.

Theo thống kê của NASA, hiện trong không gian có đến 22 ngàn mảnh vỡ bay khắp nơi. Ngoài ra, có thể còn có hàng triệu mảnh vỡ quá nhỏ để có thể kiểm kê được. Trong các mảnh vỡ đó, có ít nhất 500 ngàn mảnh có đường kính từ 1 đến 10 cm và có thể gây nhiều hư hại.

Trạm Không gian Quốc tế thỉnh thoảng phải tránh một mảnh vỡ nào đó đang bay thẳng về phía trạm này. Vào tháng 7 năm ngoái, Cơ quan Không gian châu Âu cũng đã từng thông báo là trung bình mỗi tháng họ phải thay đổi đường bay của hai vệ tinh để tránh các mảnh vỡ.

Các dự báo bằng phương tiện tin học cho thấy là số lượng các mảnh vỡ nay đã đến ngưỡng nguy hiểm, bởi vì chúng sẽ va chạm nhau và tạo ra nhiều mảnh vỡ khác, làm tăng thêm nguy cơ cho các vệ tinh, phi thuyền và trạm không gian.

Hiện giờ đã có các thỏa thuận đã hạn chế số lượng mảnh vỡ trong không gian, nhưng có hai sự kiện trong những năm gần đây khiến nguy cơ gia tăng nghiêm trọng : Năm 2007, Trung Quốc đã thử nghiệm tên lửa diệt vệ tinh, bắn tan một vệ tinh khí tượng thành 150 ngàn mảnh vỡ kích thước khoảng hơn 1 cm. Chưa kể 3000 mảnh vỡ đủ lớn để có thể được nhìn thấy từ Mặt đất. Sau đó, vào năm 2009 đã xảy ra vụ va chạm giữa hai vệ tinh. Theo ông Kessler, hai sự kiện nói trên đã làm tăng gấp đôi số lượng mảnh vỡ không gian.

Nhưng dọn sạch không gian không những rất tốn kém mà còn rất phức tạp vì, chiếu theo công pháp quốc tế, Hoa Kỳ không có quyền đụng đến các vật thể của những nước khác trong không gian. Nói cách khác, chiến tranh lạnh đã kết thúc từ lâu, nhưng vấn đề các vệ tinh nhân tạo vẫn là vấn đề rất nhạy cảm.

Cho nên, các nhà khoa học Mỹ khuyến cáo cơ quan NASA yêu cầu sự giúp đở của Bộ Ngoại giao Mỹ đễ giải quyết các vấn đề kinh tế, công nghệ, chính trị và pháp lý của các mảnh vỡ không gian.

Vào cuối tháng 8, Cơ quan Nghiên cứu Không gian Quốc gia của Pháp cũng đã kêu gọi các cơ quan không gian thi hành những biện pháp để bảo đảm một không gian « sạch ». Hiện giờ, Ủy ban Không gian của Liên hiệp quốc cũng đang suy nghĩ về những vấn đề do các mảnh vỡ không gian gây ra.