HOW TO TRAVEL FROM HONGKONG TO MACAU BY BUS / VIA HK ZHUHAI MACAU SEA BR...

Nhờ khoa học, con người có thể trường thọ 120 tuổi trong tương lai ?

 RFI tiếng Việt -Thụy My Đăng ngày: 30/12/2023

Trong dịp bước sang năm mới, L’Express dành hồ sơ cho một tin vui về tiến bộ của y học. Đặt vấn đề « Liệu con người có thể sống đến 120 tuổi với sức khỏe tốt hay không ? », tuần báo điều tra về một cuộc cách mạng khoa học đang diễn ra.

Trang phục của Genworth R70 khi mặc vào sẽ mô phỏng tác động do lão hóa. Ảnh tư liệu chụp ngày 19/11/2014 tại Redwood City, California, Hoa Kỳ. ASSOCIATED PRESS - Lea Suzuki

Tái tạo tế bào để trẻ hóa cơ thể

Thần dược cải lão hoàn đồng là có thật, hàng triệu người trên thế giới đang sử dụng mà không biết. Đó là metformine, loại thuốc trị tiểu đường giá rẻ đã được phát hiện từ cả trăm năm trước, và ngày nay nhiều nhà nghiên cứu cho rằng còn có tác dụng làm chậm đi quá trình lão hóa.

Nhiều công trình nghiên cứu cho thấy ngoài tác động vào đường huyết, thuốc này còn giúp giảm bớt nguy cơ bệnh tim mạch, ung thư hay loạn trí. Tại phòng thí nghiệm, metformine kéo dài đời sống của loài trùn đất và chuột. Được thử nghiệm trong thời kỳ đại dịch trên các bệnh nhân bị Covid, thuốc này làm giảm 40 % nguy cơ trở thành dạng nặng và Covid kéo dài.

Tuy nhiên hiện các bác sĩ chỉ cho toa đối với bệnh nhân tiểu đường. Sau nhiều năm vận động hành lang, một nhóm nhà khoa học đã thuyết phục được FDA (Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ) cho phép tiếp tục thử nghiệm từ năm 2024, khoảng 3.000 người không bị tiểu đường từ 65 tới 79 tuổi sẽ dùng thuốc này trong 6 năm.

Một sự thay đổi quan trọng : thay vì tiếp tục chữa từng bệnh một của tuổi già, các nhà khoa học muốn trước tiên xử lý nguyên nhân chính là sự lão hóa. Ý tưởng hấp dẫn nhất là lập trình các tế bào để làm trẻ lại, viễn cảnh này sinh ra từ nỗ lực của giải Nobel Y học Shinya Yamanaka. Ông đã thành công trong việc đưa các tế bào da hay máu trở lại giai đoạn gần như các tế bào gốc được chuyên biệt hóa, khá giống như trong phôi thai.

Ước mơ thêm 40 năm tuổi thọ

Vấn đề không phải là việc phá kỷ lục của bà Jeanne Calment, người phụ nữ Pháp sống đến 122 tuổi 5 tháng và 14 ngày, mà giới khoa học có tham vọng giúp thêm nhiều người sống lâu hơn. Mức sống thọ hiện nay là 80 tuổi đối với nam và 85 tuổi với nữ, con người không thể sống quá 120 tuổi. Tuổi thọ như vậy đã tăng gấp đôi kể từ 1870, thời đó người ta chỉ sống đến khoảng 40 tuổi. Như vậy tại sao con người nay không thể sống thêm 35 đến 40 tuổi nữa ? Thống kê cho thấy một người 50 tuổi có trên 90 % cơ hội sống đến 70, nhưng chỉ phân nửa số người 70 tuổi có dịp đón sinh nhật thứ 90.

Từ 2013 đến nay, công nghệ sinh học trong lãnh vực kéo dài tuổi thọ đã huy động được gần 40 tỉ euro đầu tư, và riêng Altos Labs chuyên về tái tạo tế bào đã nhận được đến 3 tỉ đô la, số tiền khổng lồ chưa từng thấy. Nếu các đại gia nhiều tiền của không tiếc những món tiền lớn để được hưởng những phương thuốc mới vì cuộc sống là vô giá, thì các chuyên gia khuyên chúng ta trong khi chờ đợi được đại chúng hóa, nên tập 8 thói quen tốt : 150 phút tập luyện (hoặc 75 phút với cường độ cao) hàng tuần, ăn uống quân bình, không hút thuốc, ngủ 7 đến 9 giờ mỗi ngày, kiểm soát cân nặng, thường xuyên xem lại tỉ lệ cholestérol, đường và huyết áp.

‘Chế độ nô lệ hiện đại’ tại Congo chạy điện cho nền kinh tế pin có-thể-sạc-lại như thế nào

‘Chế độ nô lệ hiện đại’ tại Congo chạy điện cho nền kinh tế pin có-thể-sạc-lại như thế nào

February 1, 202312:38 PM ET

Dịch và bổ sung cước chú: Phạm Văn Bân Fàn Wénbīn,范文彬- February 04, 2023

Dẫn nhập của người dịch:

Cobalt là chất kim loại có rất nhiều công dụng nhưng nổi bật nhất là ứng dụng làm pin có-thể-sạc lại cho smartphone, máy điện toán và xe ô-tô chạy bằng điện.

Theo Wikipedia, tên gọi Cobalt (cobalt) phát xuất xứ từ tiếng Đức kobalt hoặc kobold, nghĩa là linh hồn của quỷ dữ. Tên này do những người thợ mỏ đặt ra vì nó mang tính độc hại, gây ô nhiễm môi trường, và làm giảm giá trị những kim loại khác, như nickel. Những nguồn khác thì lại cho rằng tên gọi phát sinh từ những người thợ mỏ bạc vì họ tin rằng cobalt được đặt ra bởi kobolds là những người đã từng đánh cắp bạc. Một vài nguồn khác cho rằng tên gọi có xuất xứ từ tiếng Hy Lạp kobalos, nghĩa là ‘mỏ,’ và có thể có nguồn gốc chung với kobold, goblin, và cobalt.

Georg Brandt (1694-1768) là khoa học gia đã chứng minh rằng Cobalt là nguồn gốc tạo ra màu xanh dương trong thủy tinh. Đúng ra, Cobalt đã được biết đến từ thời xưa thông qua những hợp chất để làm cho thủy tinh và gốm sứ có màu xanh dương đậm. Cobalt đã được khám phá trong tác phẩm điêu khắc Ai-cập, đồ trang sức Ba-tư từ thiên niên kỷ thứ ba B.C., trong tàn tích của Pompeii, bị phá hủy vào năm A.D. 79 và tại Trung quốc, có niên đại từ triều đại nhà Đường (618–907) và triều đại nhà Minh (1368–1644).

Cộng hòa Dân chủ Congo/Democratic Republic of Congo (DRC) là nước sản xuất và có trữ lượng nhiều nhất; tất cả nước khác trên toàn thế giới cộng lại vẫn không bằng DRC. Theo U.S. Geological Survey, dưới đây là thống kê sản lượng Cobalt trên thế giới vào năm 2017:

https://www.usgs.gov/centers/national-minerals-information-center/cobalt-statistics-and-information

Một người đào mỏ thủ công mang một bao quặng tại mỏ thủ công Shabara gần Kolwezi, DRC,  vào ngày Oct. 12, 2022.

Điện thoại thông minh, máy điện toán và xe ô-tô điện có lẽ là biểu tượng của thế giới hiện đại, nhưng Siddharth Kara nói rằng pin có-thể-sạc-lại của chúng thường được chạy điện bởi cobalt được đào lên bởi công nhân lao động trong điều kiện giống-như-nô-lệ tại Cộng hòa Dân chủ Congo/Democratic Republic of Congo (DRC).

Kara, một người của Harvard’s T.H. Chan School of Public Health và của Kennedy School, đã nghiên cứu về chế độ nô lệ hiện đại, nạn buôn người và lao-động-trẻ-em trong hai thập niên. Ông nói rằng mặc dù DRC có trữ lượng Cobalt nhiều hơn tất cả phần còn lại của thế giới cộng lại, nhưng không có thứ gọi là chuỗi cung ứng Cobalt “sạch”/“clean” supply chain of cobalt từ quốc gia này. Trong cuốn sách mới của ông, Cobalt Red/Cobalt Đỏ Cobalt, Kara viết rằng phần lớn Cobalt của DRC đang được đào lên bởi những người được gọi là thợ mỏ “thủ công” - tức là những người lao động tự do làm công việc cực kỳ nguy hiểm chỉ với số tiền tương đương vài đô-la một ngày.

Cobalt Red là một loại khoáng chất thứ cấp màu đỏ, CO3(AsO4)2·8H2O, được dùng để tạo màu cho thủy tinh, và tất nhiên cho nhiều thứ khác như bài phỏng vấn đã đăng.

Kara nói: “Bạn phải tưởng tượng đi lòng vòng quanh một số khu vực đào mỏ này và quay đồng hồ của chúng ta ngược về hàng thế kỷ.” Người ta đang làm việc trong những điều kiện dưới-phẩm chất-con-người, bị áp bức, và hạ nhục/subhuman, grinding, degrading conditions. Họ dùng cuốc, xẻng, thanh thép để chặt và đào đất trong các rãnh và hố và đường hầm để thu nhặt Cobalt và cung cấp cho chuỗi cung ứng chính thức.”

Kara nói ngành kỹ nghệ khai thác mỏ đã tàn phá quang cảnh của DRC. Hàng triệu cây cối đã bị đốn xuống, không khí xung quanh mỏ bị mù mịt với bụi và đá sỏi, và nước bị ô nhiễm bởi các chất thải độc hại từ diễn trình khai thác mỏ. Hơn nữa, ông nói, "Cobalt rất độc hại nếu chạm vào và hít thở - và có hàng trăm nghìn người dân Congo nghèo khổ chạm vào và hít thở Cobalt ngày này qua ngày khác. Những bà mẹ trẻ đèo con trên lưng, tất cả đều hít thở loại bụi Cobalt độc hại này.”

Cobalt được dùng trong việc sản xuất hầu hết loại pin lithium ion có-thể-sạc-lại được dùng trên thế giới hiện nay. Và trong khi người bên ngoài DRC phân biệt giữa Cobalt được khai thác bởi các công ty khai thác kỹ nghệ có kỹ thuật cao của DRC và Cobalt được đào bởi những thợ mỏ thủ công, Kara nói rằng cả hai về căn bản chồng chéo lẫn nhau.

Ông nói: “Có sự nhiễm-độc-chéo hoàn toàn giữa Cobalt có nguồn gốc từ máy đào kỹ nghệ và Cobalt do phụ nữ và trẻ em đào bằng tay không. Hầu hết các mỏ kỹ nghệ đều có những thợ mỏ thủ công công làm việc, đào trong và xung quanh mỏ, đưa Cobalt vào chuỗi cung ứng chính thức.”

Kara thừa nhận vai trò quan trọng của Cobalt trong các thiết bị kỹ thuật và trong diễn trình chuyển đổi qua các nguồn năng lượng bền vững. Thay vì từ bỏ hoàn toàn Cobalt, ông nói rằng người ta nên tập trung vào việc chấn chỉnh chuỗi cung ứng.

Ông nói: “Chúng ta không nên chuyển sang dùng xe ô-tô điện với cái giá phải trả là con người và môi trường của một trong những nơi nghèo khổ và bị áp bức nhất trên thế giới. Kết cuộc của chuỗi cung ứng, nơi hầu hết tất cả Cobalt trên thế giới xuất phát từ đó, là một màn trình diễn kinh hoàng.”

Khoảng 20,000 người làm việc tại mỏ thủ công Shabara ở DRC, theo ca 5,000 người trong suốt  ca mà không gián đoạn.1 DRC đã sản xuất khoảng 74% Cobalt của thế giới vào năm 2021. 

Junior Kannah /AFP via Getty Images

Các điểm nổi bật của cuộc phỏng vấn:

Về cách các mỏ Cobalt “thủ công” tiếp tục hoạt động tại DRC - mặc dù là bất hợp pháp

Về mặt kỹ thuật, theo luật, không được tiến hành khai thác mỏ theo cách thủ công tại bất cứ mỏ kỹ nghệ nào. Tuy nhiên, lạ thay, 2 tại hầu hết mỏ kỹ nghệ, có một số hoạt động khai thác mỏ theo "at a time": trong suốt một thời gian mà không dừng hoặc gián đoạn: cách thủ công đang tiến hành. Trong một số trường hợp, chủ yếu lại là khai thác theo cách thủ công. Và lý do chính là cách trả lương bằng tiền-mặt-tối-thiểu để thúc đẩy sản xuất. Ý tôi là, hãy  tưởng tượng bạn đang ở một nơi trên thế giới, nơi có hàng triệu người hầu như không kiếm được  một hoặc hai đô-la mỗi ngày, những người nghèo khổ do bị áp bức và sẽ chấp nhận hầu hết mọi  sự sắp đặt lao động chỉ để sống còn. Vậy, bạn tống họ vào một cái hố chật hẹp, nhồi nhét họ cùng  với 10,000 người khác và trả cho họ vài đô-la, và họ sẽ sản xuất hàng nghìn tấn Cobalt mỗi năm  mà gần như không trả tiền lương. Và vì vậy điều đó không hợp pháp, nhưng đang xảy ra.

Về lý do tại sao những điều kiện này ngang bằng với chế độ nô lệ 

Hãy tưởng tượng toàn thể dân chúng không thể sống sót nếu không sục sạo trong điều kiện nguy hiểm để kiếm một hoặc hai đô-la mỗi ngày. Không có cách nào khác ở đó. Các mỏ đã khống chế tất cả mọi chuyện. Hàng trăm nghìn người đã phải tản cư bởi vì làng xã của họ đơn giản bị bị san phẳng để nhường chỗ cho các khu khai thác mỏ rộng lớn. Vì vậy, bạn có những người không có cách nào khác, không có nguồn thu lợi tức nào khác, không có kế sinh nhai. Bây giờ, hãy thêm vào đó là mối đe dọa trong nhiều trường hợp lực lượng vũ trang áp lực người ta đào bới, cha mẹ phải quyết định đau đớn, ‘Tôi cho con đi học hay chúng tôi phải ăn hôm nay?’ Và nếu họ chọn cái ăn, điều đó có nghĩa là mang tất cả con cái của họ vào những cái hố độc hại này để đào bới chỉ để kiếm thêm 50 xu hoặc một đô-la mỗi ngày, điều đó có thể có nghĩa là có sự khác biệt giữa việc ăn hay không. Vì vậy, trong thế kỷ 21st, đây là chế độ nô lệ hiện đại. Đó không phải là chế độ sở hữu nô lệ 5 từ thế kỷ 18th, nghĩa là bạn có thể mua bán con người và có quyền sở hữu đối với một người như là tài sản. Nhưng mức độ hạ nhục, mức độ bóc lột là ngang bằng với chế độ nô lệ của thế giới thời xưa.

Một thợ mỏ thủ công cầm một viên đá Cobalt tại mỏ thủ công Shabara ở DRC.
Junior Kahhah/AFP via Getty Images

Về nguy hiểm sập hầm mỏ thủ công

Tôi đã nói chuyện với nhiều gia đình có con cái, chồng, vợ đã gánh chịu các thương tật khủng khiếp. Thông thường, khi đào bới ở những hố lộ thiên lớn hơn này thì vách tường của hố sẽ bị sập. Hãy tưởng tượng một núi sỏi đá cứ thế lở xuống đè lên con người, dập nát chân tay, xương sống. Tôi đã gặp những người bị cắt cụt chân, những người mang thanh kim loại ở nơi từng là chân của họ. Và điều tồi tệ nhất là những gì xảy ra trong diễn trình đào trong đường hầm. Có lẽ có khoảng từ 10,000 đến 15,000 đường hầm được đào bằng tay bởi thợ mỏ thủ công. Không có đường hầm nào có giá đỡ, trục thông gió, chốt đá, hay bất cứ thứ gì tương tự. Và những đường hầm này luôn luôn sập xuống, chôn sống tất cả người ở dưới đó, kể cả trẻ em. Đó là một cái chết khủng khiếp gần như không thể tưởng tượng được. Vậy mà tôi đã gặp những bà mẹ đấm ngực trong đau đớn, kể về những đứa con của họ đã bị chôn sống trong một vụ sập hầm. Và những câu chuyện này không bao giờ lộ ra khỏi Congo. Người ta đơn giản là không biết những gì đang xảy ra dưới đó.

Về việc buôn bán trẻ em để làm việc trong mỏ

‘Cobalt Đỏ’ mô tả ‘màn trình diễn kinh hoàng’ về khai thác nguyên tố Cobalt tại DRC

Máu của dân Congo cung cấp điện cho đời sống chúng ta như thế nào

Cần phải làm ra tiền ở mọi ngóc ngách và mọi chiều hướng. Và bạn có những lực lượng dân quân này. Đôi khi chúng được gọi là biệt kích và chúng sẽ bắt cóc trẻ em, buôn bán trẻ em, tuyển dụng trẻ em từ các vùng khác của Congo. Tôi đã gặp những đứa trẻ đến từ xa hàng trăm dặm và đã được đưa qua các mạng lưới dân quân xuống đến các mỏ Cobalt đồng để đào bới. Và khi chúng đào và kiếm được một hoặc hai đô-la thì đó là nguồn tiền tài trợ cho các nhóm dân quân này. Vì vậy, trẻ em là đối tượng bị bóc lột nặng nề nhất trong tất cả những người ở dưới mỏ. Họ là những người dễ bị hại nhất và thường bị buôn bán và bóc lột trong một số trường hợp trong những hoàn cảnh rất bạo lực.

Tham nhũng của chính phủ khiến ngăn chặn thay đổi

Tham nhũng là một phần lớn của vấn đề. Đó là những gì giúp rất nhiều cho sự lạm dụng này được dai dẳng. Và vấn đề là, hãy tưởng tượng đến Congo. Đó là một quốc gia bị chiến tranh tàn phá, nghèo khổ đến tận cùng, gánh chịu nhiều thế hệ bị cướp bóc và lùng sục để cướp từ hàng thế kỷ trước, đến nay là nạn buôn bán nô lệ. Và vì vậy, khi các kinh doanh lớn ngoại quốc vung vẩy những khoản tiền lớn thì không cần phải tưởng tượng quá lâu để thấy rằng sẽ có tham nhũng ...Tổng Thống được bầu cử dân chủ đầu tiên của Congo [vào năm 1960], Patrice Lumumba, cam kết rằng nguồn tài nguyên và khoáng sản vô cùng phong phú của đất nước sẽ được dùng cho ích lợi ích của dân chúng sống ở đó. Và trong một thời gian ngắn, trong vòng sáu tháng, ông bị truất phế, bị ám sát, bị chặt thành từng mảnh, bị hòa tan trong acid và bị thay thế bằng một tay độc tài đẫm máu, một tay độc tài tham nhũng, và là tay sẽ giữ cho khoáng sản tuôn chảy đúng hướng. Vì vậy, nếu bạn không làm theo ý 6 của những người môi giới quyền lực ở đầu não và của Miền Bắc Bán cầu/Global North, 7 thì Patrice Lumumba đã cho thấy kết quả như thế nào, điều gì sẽ xảy ra. Và tôi nghĩ đó cũng là một phần của bài học này mà chúng ta cần hiểu về mặt lịch sử, khi chúng ta nói về những thứ như tham nhũng.

Làm thế nào mà Trung quốc sở hữu hầu hết các mỏ kỹ nghệ tại Congo

Trung quốc đã chiếm độc quyền 8 thị trường Cobalt toàn cầu trước khi bất cứ ai biết chuyện gì đang xảy ra. Chuyện này quay trở lại năm 2009 dưới thời tổng thống trước đó tại Congo, JosephKabila. Ông ấy ký một thỏa thuận nhượng quyền khai thác mỏ cho chính phủ Trung quốc để đổi lấy sự hỗ trợ phát triển, cam kết xây dựng đường sá và một số phòng khám y tế công cộng, trường học, bệnh viện, những thứ tương tự như vậy - và điều đó đã mở ra cánh cửa. Trước khi bất cứ ai biết chuyện gì đã xảy ra, các công ty Trung quốc đã nắm quyền sở hữu 15 trong số 19 nhượng quyền khai thác đồng-Cobalt kỹ nghệ chính yếu tại Congo. Vì vậy, họ khống chế việc đào mỏ trên mặt đất. Và không chỉ vậy, họ khống chế chuỗi cun gứng đến tận mức pin. Họ có khoảng 70, 80% thị trường Cobalt tinh chế và có thể là một nửa thị trường pin.

Cuốn sách trước đây của Siddharth Kara Buôn bán tình dục: Bên trong sự kinh doanh nô lệ hiện đại, đã được Giải thưởng sách Frederick Doulass năm 2010, được thưởng cho cuốn sách hay nhất viết bằng tiếng Anh về chế độ nô lệ hoặc bãi bỏ (tập quán nô lệ).

Về việc chứng kiến đau khổ và chấn thương

Có một số sự kiện để lại ấn tượng mãi mãi trong tôi đến nỗi chúng chúng sẽ ập đến với tôi như một nỗi kinh hoàng, và điều đó thật là khó khăn. Tôi chỉ hy vọng tôi đã mô tả chính xác cho các câu chuyện đó và cho những người đã chia sẻ bi kịch của họ với tôi, chia sẻ những bi kịch đó một cách can đảm với tôi. Tôi chỉ muốn tiếng nói của họ [vang] đến thế giới và sau đó thế giới sẽ quyết định phải làm gì với sự thật và lời chứng của dân chúng Congo. Nhưng nếu tôi đã mô tả chính xác một số chuyện để mang tiếng nói đó vào trong một thế giới có thể rất khó hoạt động được nếu không có sự chịu đựng đau khổ của dân chúng Congo, thì tất cả đều xứng đáng. Ngay cả các cơn ác mộng và nỗi kinh hoàng, tất cả đều xứng đáng.


Sam Briger và Joel Wolfram thực hiên và biên tập cuộc phỏng vấn này để phát hành. Bridget Bentz, Molly Seavy-Nesper và Gisele Grayson điều chỉnh cho phù hợp với web.

---

Bản gốc tiếng Anh:

How ‘modern-day slavery’ in the Congo powers the rechargeable battery economy

‘Đây là một trong những kết quả lớn nhất của khoa học trong 20-30 năm qua’

‘It’s one of the biggest results of science in the past 20-30 years’ But turning the newest breakthrough at a U.S. Energy Department lab into abundant, carbon-free  power may require hundreds of billions of dollars. And many technical hurdles await. 

‘Đây là một trong những kết quả lớn nhất của khoa học trong 20-30 năm qua’ Nhưng để biến đột phá mới nhất tại một phòng thí nghiệm Bộ Năng Lượng Mỹ thành nguồn năng  lượng dồi dào, không-có-carbon có thể cần đến hàng trăm tỷ đô-la. Và nhiều trở ngại kỹ thuật  đang chờ đợi. 

https://www.politico.com/news/2022/12/12/nuclear-fusion-breakthrough-doe-00073518 By BEN LEFEBVRE and CATHERINE MOREHOUSE 

12/12/2022 07:07 PM EST 

Dịch và bổ sung cước chú: Phạm Văn Bân Fàn Wénbīn,范文彬- December 12, 2022

Dẫn nhập của người dịch:

Năng lượng là một trong những vấn đề lớn nhất của con người - không chỉ trong các thế kỷ vừa qua mà còn sắp đến. Hiện nay các khoa học gia Mỹ, Trung quốc và vài quốc gia khác đang nỗ lực đối phó vấn đề năng lượng qua kỹ thuật nuclear fusion/phản-ứng-kết-hợp hạch nhân.

Diễn trình kết hợp hai hay nhiều sự vật lại thành một thực thể gọi là fusion/kết-hợp; thí dụ kết hợp tư tưởng của nhân chủng học với tâm lý học/a fusion of an idea from anthropology and an idea from psychology.

Trong vật lý, diễn trình kết hợp hạch nhân, còn gọi là phản ứng nhiệt hạch, phản ứng hợp hạch, là diễn trình của từ hai hạch nhân trở lên hợp lại với nhau để tạo nên một hạch nhân mới nặng hơn. Trong diễn trình này, có sự phóng thích năng lượng hoặc hấp thụ năng lượng tùy vào khối lượng của hạch nhân tham gia. Hán văn để tham khảo:

核融合 (中國大陸,香港稱為核聚變), (英語: nuclear fusion)又稱融合反應,是指將兩個較輕的 核結合而形成一個較重的核和一個極輕的核 (或粒子) 的一種核反應形式. [hé rónghé (zhōngguó dàlù, xiānggǎng chēng wèi hé jùbiàn), (yīngyǔ: nuclear fusion) yòu chēng rónghé fǎnyìng, shì zhǐ jiāng liǎng gè jiào qīng de hé jiéhé ér xíngchéng yīgè jiào zhòng de hé hé yīgè jí qīng de hé (huò lìzǐ) de yīzhǒng] hạch dung hợp (trung quốc đại lục, hương cảng xưng vi hạch tụ chủng), (anh ngữ: nuclear fusion) hựu xưng dung hợp phản ứng, thị chỉ tương lưỡng cá giảo khinh đích hạch kết hợp nhi hình thành nhất cá giảo trọng đích hạch hòa nhất cá cực khinh đích hạch (hoặc lạp tử) đích nhất chủng hạch phản ứng hình thành, nghĩa là: Hạch dung hợp (tại Trung quốc đại lục và Hương-cảng gọi là hạch tụ chủng), (tiếng Anh: nuclear fusion) còn được gọi là phản ứng dung hợp, dùng để chỉ sự kết hợp của hai hạch nhân nhẹ hơn để tạo thành một hạch nhân nặng hơn và một hạch nhân (hoặc hạch/particle) cực nhẹ là một dạng của phản ứng hạch nhân.

*

* *

Mỹ đang trên đà thông báo một bước đột phá khoa học đã lẩn tránh các nghiên cứu gia trên toàn thế giới trong nhiều thập niên - một bước đột phá có thể, trong nhiều thập niên kể từ bây giờ, biến phản-ứng-kết-hợp hạch nhân thành nguồn năng lượng thực tế, sạch, rẻ tiền mà không tạo ra chất thải phóng xạ tồn-tại-lâu-dài hoặc làm sự nóng lên toàn cầu bị tệ hại.

Các khám phá mà Tổng trưởng Năng lượng Jennifer Granholm dự kiến sẽ thông báo vào ngày Tuesday, vẫn còn để lại nhiều trở ngại cần được giải quyết trong việc biến diễn trình hạch nhân cung cấp năng lượng cho mặt trời trở thành nguồn năng lượng liên-kết-với-trái đất. Nhưng các khoa học gia đang nồng nhiệt đón nhận cột mốc lịch sử này, hoan nghênh các nghiên cứu gia cuối cùng đã tạo ra một phản-ứng-kết-hợp tạo ra nhiều năng lượng hơn mức năng lượng nhận vào.

Dale Meade, một chuyên viên về phản-ứng-kết-hợp đã nghỉ hưu, từng làm việc tại Princeton Plasma Physics Laboratory tại New Jersey, một trong những phòng thí nghiệm quốc gia của Bộ Năng lượng, nói rằng việc biến khám phá đó thành một nguồn năng lượng cho đời sống hàng ngày

Page 3 of 7

có thể sẽ mất hàng thập niên và tốn vài trăm tỷ đô-la. Nhưng ông nói một nỗ lực khổng lồ như vậy sẽ rất xứng đáng.

Meade nói: “Có lẽ thách thức lớn nhất là liệu Mỹ có tầm nhìn xa và ý muốn tiến triển hay không.”

Tờ Financial Times/Thời báo Tài chính lần đầu tiên thông báo về bước đột phá nghiên cứu vào ngày Sunday. Một người quen thuộc với những khám phá đã xác nhận với POLITICO rằng Bộ Năng lượng (Department of Energy/DOE) sẽ thông báo rằng Lawrence Livermore National Laboratory của họ đã sử dụng tia lasers để tạo ra phản-ứng-kết-hợp để sản xuất năng lượng gấp 1.2 lần so với năng lượng cần thiết để tạo ra phản ứng.

Gianluca Sarri, giáo sư tại Queen’s University Belfast, người nghiên cứu vật lý laser và plasma, nói rằng nếu các báo cáo về kết quả thí nghiệm là chính xác, thì “đó là một trong những kết quả lớn nhất của khoa học trong 20-30 năm qua.” Ông nói “Nhưng ngay cả khi đó, hy vọng về một cơ xưởng sản xuất điện từ phản-ứng-kết-hợp vẫn còn phải mất hơn một thập niên nữa.”

Phản-ứng-kết-hợp, sử dụng nhiệt độ cực cao để kết hợp hai nguyên tử và tạo ra một khối năng lượng khổng lồ như là một sản phẩm phụ, là động cơ cung cấp năng lượng cho mặt trời và các ngôi sao, cũng như vũ khí nhiệt hạch tiên tiến. Không giống như các cơ xưởng hạch nhân hiện có nhằm khai thác nhiệt từ phản ứng dây chuyền để tách các nguyên tử ra trong một diễn trình gọi là phân hạch/fission, các lò phản-ứng-kết-hợp không tạo ra một tổng hợp chất thải phóng xạ hoặc gây ra nguy cơ tan chảy. Kể từ thập niên 1950s, những người ủng hộ kỹ thuật này đã tuyên bố rằng một ngày nào đó, phản-ứng-kết-hợp sự hợp hạch có thể sản xuất ra năng lượng rẻ và về căn bản là vô giới hạn.

Nhưng việc chứng minh rằng một lò phản-ứng-kết-hợp còn là một mục tiêu thực tế thì vẫn gặp khó khăn. Tuy nhiên, cách đây hơn một năm, National Ignition Facility của Lawrence Livermore thông báo rằng cuối cùng họ đã gần đạt được bước tạo ra phản-ứng-kết-hợp để sản xuất ra một lượng năng lượng dương ròng/net-positive amount of energy.

Điều đó vẫn để lại nhiều thách thức to lớn về kỹ thuật và luật lệ, chẳng hạn như tìm cách để chuyển đổi năng lượng được phóng thích trong diễn trình phản-ứng-kết-hợp thành điện năng.

Cựu dân biểu Rush Holt (D-N.J.), một nhà vật lý từng là phụ tá giám đốc Princeton Plasma Physics Lab, nói trong một phỏng vấn rằng ông thấy tin tức về bước đột phá “thú vị về mặt kỹ thuật, nhưng tôi nghi ngờ về tính chất thực tế của nó.”

Và lịch trình thời gian không chắc chắn của phản-ứng-kết-hợp có nghĩa là không chắc sẽ có bất cứ giúp đỡ nào trong việc đáp ứng các mục tiêu hành động của chính quyền Biden trong thập niên này để ngăn chặn những tác động tồi tệ của biến đổi khí hậu. Luật khí hậu mới của Tổng thống Joe Biden hình dung ra một nỗ lực khổng lồ để chuyển phần lớn nước Mỹ sang ô-tô và xe vận tải chạy bằng điện, bành trướng các nguồn năng lượng không-có-carbon của gió và mặt trời, và nâng cấp lưới điện để mang năng lượng tái-tạo trên toàn quốc - tức là những nỗ lực cần thiết để tiếp tục làm mà bất kể điều gì xảy ra với nghiên cứu phản-ứng-kết-hợp.

Page 4 of 7

Adam Stein, giám đốc về đổi mới năng lượng hạch nhân tại trung tâm nghiên cứu khí hậu Breakthrough Institute nói: “Chúng ta cần khai triển thật nhiều loại năng lượng sạch như có thể làm được hiện nay, với kỹ thuật mà chúng ta có. Chúng ta không thể chờ đợi cho phản-ứng-kết hợp vào khung cảnh thương mại để làm điều đó. Điều đó không có nghĩa là phản-ứng-kết-hợp sau này sẽ không còn quan trọng nữa. Nhưng phản-ứng-kết-hợp vẫn cần rất nhiều giúp đỡ về mặt chính sách.”

Stein nói sự giúp đỡ đó bao gồm sự tập trung thống nhất vào nghiên cứu và phát triển phản-ứng kết-hợp từ các chính quyền tương lai.

Ngay cả các nhà phát triển năng lượng phản-ứng-kết-hợp tư nhân cũng nói rằng bước đột phá này - trong khi có ý nghĩa quan trọng - phù hợp với những gì ngành kỹ nghệ mong đợi và không nhất thiết phải đẩy nhanh lịch trình thời gian cho sự khai triển thương mại.

Mike Donaldson, phó chủ tịch của công ty phát triển phản-ứng-kết-hợp General Fusion, nói: “Chúng ta thấy điều này sắp xảy ra. Chúng ta đang từng bước đi theo hướng này. Vì vậy, tôi không nghĩ rằng điều này thực sự mất bất cứ năm nào của lịch trình thời gian.

Ngành kỹ nghệ phản-ứng-kết-hợp ước tính rằng việc khai triển các dự án phản-ứng-kết-hợp hạch nhân sẽ bắt đầu vào đầu thập niên 2030s, mặc dù ngành này không nhất thiết phải có một lịch sử bám sát lịch trình thời gian của nó. Vào năm 2012, giám đốc của National Ignition Facility dự đoán rằng kỹ thuật phản-ứng-kết-hợp sẽ khả thi về mặt thương mại trong 10 năm nữa, nghĩa là vào khoảng thời gian hiện tại.

Donaldson nhấn mạnh rằng công việc của phòng thí nghiệm là quan trọng trong việc chứng minh khoa học cốt lõi là có ý nghĩa. Tuy nhiên, ông nói các nhà phát triển sẽ cần chứng minh bước tiếp theo: “Điều thực sự phụ thuộc vào chúng ta ngay bây giờ là nhằm xây dựng dựa trên điều này để sản xuất các máy móc sản-xuất-điện thực dụng.”

Ed Lyman, giám đốc an toàn năng lượng hạch nhân tại Union of Concerned Scientists nói rằng bất cứ kết quả nào mà DOE đưa ra sẽ cần phải được lặp lại để được xem xét một cách khoa học. Các câu hỏi vẫn còn về mức độ an toàn của các lò phản-ứng-kết-hợp, chẳng hạn như tritium, một trong những nhiên liệu chính trong lò phản-ứng-kết-hợp, là chất phóng xạ và chính tự diễn trình phản

ứng-kết-hợp tạo ra khối lượng nguy hiểm về nhiệt và áp suất.

Lyman nói: “Không nên hạ thấp mọi thứ nếu họ thực sự làm điều đó, nhưng chỉ chấp nhận với thái độ nghi ngờ rất lớn. 1 Sẽ khá trễ để để đạt được diễn trình khử cacbon. Chúng ta thực sự cần làm

1 a grain of salt: với thái độ nghi ngờ: Reservations or the understanding that some rumor or piece of information may not be completely true or accurate. Possibly a reference to an ancient Roman antidote to poison that included or consisted of a grain of salt. To take something with a "grain of salt" or "pinch of salt" is an idiom that means to view something with skepticism or not to interpret something literally. Not to downplay things if they’ve actually done it, but just take it with a big grain of salt, I heard that you can get a free movie ticket if you wear red, but Kevin told me that, so I'm going to take it with a grain of salt. Read whatever that paper publishes with a

Page 5 of 7

điều đó trong một hoặc hai thập niên tới, và ngay cả những ước tính lạc quan nhất cũng sẽ không có năng lượng phản-ứng-kết-hợp cho đến thập niên 2040s.”

Sarri, giáo sư Belfast, nói rằng tin tốt là cả chính phủ và các công ty tư nhân hiện nay đang đổ tiền vào việc phát triển phản-ứng-kết-hợp thành một kỹ thuật khả thi.

Ông gọi cột mốc được DOE báo cáo là quan trọng. Sarri nói “Đúng, nó là một bằng chứng về khái niệm, nhưng đây là lần đầu tiên chúng ta chứng minh sản xuất từ phương pháp này. Từ đây đến việc có một cơ xưởng điện thực sự vẫn sẽ cần có thời gian.”

Ngay cả trước khi kỹ thuật này sẵn sàng, Quốc Hội đã thực hiện các bước để giúp cho liên bang cho phép các lò phản-ứng-kết-hợp thương mại - một quy trình pháp lý nổi tiếng là dài lê thê và chậm chạp đối với các lò phản ứng phân hạch hiện có.

Đạo luật Nuclear Energy Innovation and Modernization Act of 2019 chỉ định Nuclear Regulatory Commission tạo ra một khuôn khổ cấp-giấy-phép cho các lò phản-ứng-kết-hợp tân tiến - tức là một định nghĩa bao gồm phản-ứng-kết-hợp - vào năm 2027. Ủy ban đang trên đà hoàn thành một khuôn khổ nằm trong mốc thời gian đó, theo Stein.

Phát ngôn viên của NRC nói rằng ban tham mưu đang khai triển các chọn lựa luật lệ để các ủy viên xem xét và một cuộc bỏ phiếu dự kiến sẽ xảy ra “vào đầu năm tới”.

Matt Daily contributed to this report.

https://www.politico.com/news/2022/12/12/nuclear-fusion-breakthrough-doe-00073518

‘It’s one of the biggest results of science in the past 20-30 years’ But turning the newest breakthrough at a U.S. Energy Department lab into abundant, carbon-free power may require hundreds of billions of dollars. And many technical hurdles await.

Energy Secretary Jennifer Granholm is expected to announce the findings on Tuesday. | Drew Angerer/Getty Images

By BEN LEFEBVRE and CATHERINE MOREHOUSE

12/12/2022 07:07 PM EST

The U.S. is on the cusp of announcing a scientific breakthrough that has eluded researchers worldwide for decades — one that could, decades from now, turn nuclear fusion into a practical source of clean, inexpensive energy that doesn’t create long-lived radioactive waste or worsen global warming.

The findings, which Energy Secretary Jennifer Granholm is expected to announce Tuesday, still leave many obstacles to be resolved in turning the nuclear process that powers the sun into a source of Earth-bound energy. But scientists are embracing the historic milestone nonetheless, cheering that researchers have finally created a fusion reaction that produces more energy than it takes in.

grain of salt - it's really just a trashy tabloid. They didn't hear directly from Miss Smith that we're having a pop quiz today, so take the rumors with a grain of salt.

Page 6 of 7

Turning that discovery into a source of power for everyday life would probably take decades and cost several hundred billion dollars, said Dale Meade, a retired fusion expert who worked at the Princeton Plasma Physics Laboratory in New Jersey, one of the Energy Department’s national labs. But such a massive effort would be worthwhile, he said.

“Perhaps the greatest challenge of all is whether the U.S. has the foresight and will to move forward,” Meade said.

The Financial Times first reported the research breakthrough Sunday. A person familiar with the findings confirmed to POLITICO that DOE will announce that its Lawrence Livermore National Laboratory had used lasers to produce a fusion reaction that generated 1.2 times more energy than was needed to create it.

If reports of the experiment’s results prove accurate, “it’s one of the biggest results of science in the past 20-30 years,” said Gianluca Sarri, a professor at Queen’s University Belfast who researches laser and plasma physics. But even then, hope of a fusion-generation power plant is still more than a decade away, he said.

Fusion, which uses extreme heat to combine two atoms and produce massive amounts of energy as a byproduct, is the engine that powers the sun and the stars, as well as advanced thermonuclear weapons. Unlike existing nuclear plants, which harness heat from a chain reaction of splitting atoms in a process called fission, fusion reactors don’t generate a panoply of radioactive waste or pose a risk of meltdowns. Since the 1950s, supporters of the technology have claimed that fusion could someday produce energy that’s cheap and essentially limitless.

But showing that a fusion reactor is even a practical goal has been difficult. A little over a year ago, though, Lawrence Livermore’s National Ignition Facility announced that it was finally nearing the step of creating a fusion reaction that produces a net-positive amount of energy. That still leaves plenty of enormous technological and regulatory challenges, such as finding ways to convert the energy released in the fusion process into electricity.

Former Rep. Rush Holt (D-N.J.), a physicist who was assistant director of the Princeton Plasma Physics Lab, said in an interview that he found the news of the breakthrough “technically interesting, but I’m skeptical about its practicality.”

And fusion’s uncertain timeline means that it’s unlikely to be any help in meeting the Biden administration’s goals for taking action during this decade to stave off the worst effects of climate change. President Joe Biden’s new climate law envisions a massive effort to switch much of the U.S. to electric cars and trucks, expand sources of carbon-free wind and solar power, and upgrade the electric grid to carry renewable power across the country — efforts that would need to continue regardless of what happens with fusion research.

“We need to deploy as much clean energy as we can right now with the technology we have,” said Adam Stein, director of nuclear energy innovation at climate research center Breakthrough Institute. “We can’t wait for fusion to enter the commercial space to do that. That doesn’t mean that fusion won’t be very important later. But it still needs a lot of policy help.”

That help, Stein said, includes a consistent focus on fusion research and development from future administrations.

Even private developers of fusion energy say the breakthrough — while significant — is consistent with what the industry expected and doesn’t necessarily speed up the timeline for commercial deployment.

“We’ve seen this coming. We’ve been moving in this direction incrementally,” said Mike Donaldson, a vice president at the fusion development company General Fusion. “So I don’t think this actually takes any years off the timeline.”

Page 7 of 7

The fusion industry has estimated that deployment of nuclear fusion projects would begin in the early 2030s, although the industry does not necessarily have a history of sticking to its timelines. In 2012, the National Ignition Facility’s director predicted that fusion technology would be commercially viable in 10 years, meaning about now.

Donaldson emphasized that the lab’s work is significant in proving the core science is sound. But he said developers will need to prove the next step: “What is really up to us right now is to build on this to produce practical electricity-producing machines.”

Any results that DOE presents will need to be repeatable to be considered scientifically, said Ed Lyman, director of nuclear power safety at the Union of Concerned Scientists. Questions also remain on how safe fusion reactors would be, given that tritium, one of the main fuels in fusion reactors, is radioactive and the fusion process itself produces dangerous amounts of heat and pressure, Lyman said.

“Not to downplay things if they’ve actually done it, but just take it with a big grain of salt,” Lyman said. “It will be more than a little late for achieving decarbonization. We really need to do that in the next decade or two, and even the most optimistic estimates wouldn’t have fusion power until the 2040s.”

The good news is that both governments and private companies are now pouring money into developing fusion into a practicable technology, said Sarri, the Belfast professor. . He called the reported DOE milestone important. “It’s true that it’s a proof of concept, but it’s the first time we’ve demonstrated production from this method,” Sarri said. “From here to get an actual power plant will still take time.”

Even before the technology is ready, Congress has taken steps to allow for federal permitting of commercial fusion reactors — a regulatory process that is famously lengthy and slow for existing fission reactors.

The Nuclear Energy Innovation and Modernization Act of 2019 directs the Nuclear Regulatory Commission to create a licensing framework for advanced reactors — a definition that includes fusion — by 2027. The commission is on track to have a framework completed within that timeline, according to Stein.

A spokesperson for the NRC said staff is developing regulatory options for the commissioners to consider, and a vote is expected “early next year.”

Matt Daily contributed to this report.

NASA thay đổi thành công quỹ đạo tiểu hành tinh