Showing posts with label Thơ Hán văn. Show all posts
Showing posts with label Thơ Hán văn. Show all posts

11/20/23

Tống Biệt - 送 别

 


送 别

長 亭 外,古 道 邊,芳 草 碧 連 天

晚 風 拂 柳 笛 聲 殘,夕 陽 山 外 山

天 之 涯,地 之 角,知 交 半 零 落

一 瓢 濁 酒 盡 餘 歡,今 宵 別 夢 寒

李 叔 同

---

Tống Biệt

Trưởng đình ngoại, cố đạo biên, phương thảo bích liên thiên.

Vãn phong phất liễu địch thanh tàn, tịch dương san ngoại san.

Thiên chi nhai, địa chi giác, tri giao bán linh lạc,

Nhất biều trọc tửu tận dư hoan, kim tiêu biệt mộng hàn.

Lý Thúc Đồng (1880-1942)


---

Chuyển thể lục bát :

Đường quê san sát lều tranh
Lối xưa còn đó buồn tênh nỗi sầu
Ngoài trời lất phất mưa ngâu
Nối vào tiên cảnh một màu thiên thanh.

Đâu đây nghe tiếng tơ mành
Liễu rung theo gió sáo gieo nỗi buồn
Hoàng hôn nắng tắt cuối thôn
Non kia che dấu nỗi buồn cách xa.

Không gian xa cách mịt mờ
Đông tây ngàn dặm ngẩn ngơ một thời
Nào cùng nhấp chén ly bôi
Cho vơi nỗi nhớ ngút ngàn chờ mong.
Xa nhau buốt lạnh cõi lòng
Từ nay cách biệt mỏi mòn chôn sâu.

Lê Đình Thông

Bài đọc thêm:

11/10/23

Tiết Trọng Thu - Cúc Hoa

 




Cúc Hoa
Huyền Quang

菊 花

忘 身 忘 世 已 都 忘
坐 久 茫 然 一 塌 涼
歲 晚 山 中 無 歷 日
菊 花 開 處 即 重 陽

玄光禪師

Cúc Hoa

Vong thân vong thế dĩ đô vong
Tọa cửu tiêu nhiên nhất tháp lương
Tuế vãn sơn trung vô tích nhật
Cúc hoa khai xứ tức trùng dương

Huyền Quang Thiền Sư (1)



Bản dịch của Trần Quốc Bảo

Cúc Hoa

Không thân không thế ấy không lường
Ngồi lạnh trầm tư giữa một giường
Trong núi năm cùng ngày chẳng biết
Cúc hoa nở, báo tiết Trùng dương (2)

Trần Quốc Bảo


(1) Huyền Quang là một Vị Cao Tăng (Thiền Sư). Sinh thời vào đời Nhà Trần (1225-1400) - Sư người làng Vạn-tải, đất Vũ-Ninh (nay là Gia-bình, Bắc-Ninh), lên 9 tuổi đã biết làm thơ văn. 19 tuổi đi tu. Sư Huyền Quang là Tổ thứ 3 của Phái Trúc-lâm ở nước ta.
(2) Trùng dương là ngày mùng 9 tháng 9 âm lịch (còn gọi là Trùng cửu).
Năm nay, ngày Trùng dương, 9/9 ; nhằm (dương lịch) ngày 23 October 2023 mới vừa qua.

10/15/23

Ma Kính - 魔 鏡

Dạo:

Nào ai đẹp đẽ sang giàu,
Soi gương có thấy đầu lâu chính mình?
Cóc cuối tuần:

魔 鏡
玉 飾 美 人 頭,
衣 裳 滿 寶 珠,
紅 樓 裝 點 畢,
鏡 裏 一 骷 髏.

陳 文 良

Âm Hán Việt:

Ma Kính


Ngọc sức mỹ nhân đầu,
Y thường mãn bảo châu,
Hồng lâu trang điểm tất,
Kính lý nhất khô lâu.

Trần Văn Lương

Dịch nghĩa:

Cái Gương Ma


Ngọc trang điểm đầu (tóc) người đẹp,
Áo xiêm (đính) đầy châu báu.
Ở lầu hồng, trang điểm xong,
(Nhìn) trong gương (chỉ thấy) một cái đầu lâu.

Phỏng dịch thơ:

Cái Gương Ma

Ngọc lóng lánh trên đầu,
Xiêm y đính bảo châu.
Lầu cao, son phấn diện,
Trong kính hiện đầu lâu.

Trần Văn Lương
Cali, 10/2023


Lời than của Phi Dã Thiền Sư:
Gương thần ư? Gương ma ư?
Than ôi, người mang đồ trang sức đẹp đẽ quý
giá mà trong gương lại hiện ra hình đầu lâu của
chính mình.

Quả có lý này ư?
Phải chăng như lời các Cụ bảo, đó chính là
"mỹ nữ khô lâu"?
Xin mạn phép được thay ít chữ trong hai câu thơ
của cụ Nguyễn Gia Thiều:

...

Trăm năm còn có gì đâu,
Chẳng qua một đóa đầu lâu làm vì.
...
Hỡi ơi!

Xin kính họa :

 


SOI TÂM - TỰ TRÀO

Lấy “chân” lý làm... đầu,
“Hoa” ngôn làm... ngọc châu,
“Cơ cầu” làm... cốt cách,
Chả trách tớ... ngu lâu 
JJJ

-Ai Cơ-

7/6/23

Sầu Ca - 愁 歌

 Dạo:

     Lời xưa trối lại còn đây,

Sao ta vô dụng thế này, hỡi ơi!

 

 

Cóc cuối tuần:

 

      

    ,
    . 
    
    .

          

 

 

Âm Hán Việt:

 

     Sầu Ca

Bi văn tỏa thạch bi,

Di mệnh vĩnh nan di.

Lệ chí, duy hồng lệ

Y tiền tí lạn y.

   Trần Văn Lương

 

Dịch nghĩa:

 

           Khúc Ca Sầu

(Bài) văn buồn khóa chặt bia đá,

Lời (người xưa) trối lại vĩnh viễn khó thay đổi. 

(Dù) gắng sức (nhưng) chỉ có lệ máu

Thấm (ướt manh) áo rách như trước.

 

Phỏng dịch thơ:

 

            Khúc Ca Sầu

    Hằn bia đá vết sầu dâu bể,

    Di mệnh buồn há dễ đổi thay. 

       Trọn đời dẫu cố loay hoay,

Trên manh áo rách lệ nay vẫn hồng.

           Trần Văn Lương

              Cali, 7/2023

 

 

 

Lời than của Phi Dã Thiền Sư:

      Mộ bia buồn vẫn còn đó, di mệnh của 

người xưa vẫn còn đó.       

    Nhưng, than ôi, vì tấm thân vô dụng, bất tài vô

tướng nên dù gắng gỏi thế nào cũng chỉ làm lệ

máu rơi trên manh áo rách!   

      Hỡi ơi!


Xin kính họa, đồng thời gửi gấm tâm sự chính mình:

              Khúc Ca Sầu

    Miệt mài khắp chân trời góc bể,

    Tìm hương xưa... chẳng dễ, thương thay! 

       Gót mòn, tay lại loay hoay

Tìm dư âm cũ... phím nay đã chùng!

                  -Ai Cơ-             

         Melbourne, 7/2023


Họa vận :

    Dạo :
                Trăm năm bia đá thì mòn,
           Ngàn năm bia miệng vẫn còn trơ trơ !

                  歎歌                 THÁN CA

              啤酒就口碑,     BI tửu tựu khẩu BI,
              迤邐總不移。     DI lệ tổng bất DI.
              厲鬼灑愁淚,     LỆ quỷ sái sầu LỆ, 
              伊誰還有衣?     Y thùy hoàn hữu Y ?!
                        杜紹德                     Đỗ Chiêu Đức

Có nghĩa :
         - Rượu BIA làm nên BIA Miệng (Bia vào nói năng lung tung !).Nhưng...
         - Lòng vòng rồi cũng không có thay đổi gì hết.
         - Qủy dữ thì vẫn chuyên rải ra những giọt lệ sầu mà thôi !...
         - Thử hỏi người nào còn có (cơm ăn) áo mặc đây ?! 

Diễn Nôm :

 * Song thất lục bát :

               Nóc rượu bia, làm nên bia miệng,
               Lòng vòng rồi có tiếng nhưng không...
               Lệ sầu qủy dữ đừng mong...
               Ai người còn có áo hòng mặc đây ?!

 * Lục bát :

               Rượu bia bia miệng trơ trơ,
               Lòng vòng cũng rứa khó chờ đổi thay.
               Lệ sầu qủy dữ xưa nay,
               Khắp nơi cơm áo mấy ai đủ đầy !?

                                          Đỗ Chiêu Đức
                                                              Kính họa


Kính anh Chiêu-Đức,
Khi gửi con cóc này ra, tôi biết thế nào cũng nhận được bài họa của anh.
Không biết nói gì để bày tỏ lòng thán phục của tôi đối với các bài họa của anh,
nhất là bài Hán văn. Không những anh đã giữ đúng cách chơi chữ của bài xướng, mà
bài họa còn thật dí dỏm nhưng cũng thật ngậm ngùi.
Cám ơn anh thật nhiều.
Lương

5/19/23

Kỳ Cảnh - 奇 景

 Dạo:

         Vui chân lạc bước trời xa,

Tuy toàn cảnh đẹp, nhưng nhà mình đâu?

 

Cóc cuối tuần:


 

      ,
      . 
      , 
      .

             


Âm Hán Việt:

 

              Kỳ Cảnh

Du hành hạnh đáo nhất kỳ phương,

Dạ tĩnh, tinh triều, tiếu nguyệt xương.

Khán cảnh, tâm trường trung một hỷ,

Tựu tri bất thị ngã gia hương.

            Trần Văn Lương

 

Dịch nghĩa:

 

           Cảnh Lạ

Rong chơi, may mắn đến một nơi đẹp,

Đêm yên lặng, sao về chầu, mặt trăng cười, sáng rỡ. 

Nhìn cảnh mà trong lòng không chút vui,

Bèn biết ngay rằng (đây) không phải là quê nhà mình.

 

Phỏng dịch thơ:

 

               Cảnh Đẹp

Vui bước lang thang đến một nơi,

Đêm yên, sao trẩy, ánh trăng cười.

Mắt nhìn, dạ rối bời tê tái,

Đâu phải quê nhà đất nước tôi.

         Trần Văn Lương

          Slovenia, 5/2023

  

Lời than của Phi Dã Thiền Sư:

     Lang thang theo chân người giong ruổi, đến chỗ

 tạm dừng chân. Mắt nhìn cảnh đẹp mà sao trong

 lòng không chút gì vui sướng.

      Buồn thay, đây là đất nước người chứ nào phải

 là quê hương mình!

      Hỡi ơi!


Xin kính họa:

 

Mặc bao thắng cảnh ở muôn nơi,

Lồng lộng âm xưa tiếng nói cười...

Hình ảnh quê nhà yêu dấu cũ...

Hằng đong đầy ắp trái tim tôi.

         - Ai Cơ -

Melboure, 5/2023

1/13/23

Dạ Lý Tầm Xuân - 夜 裏 尋 春

Dạo:

       Đêm dài mỏi gối chồn chân,

Mênh mông bóng tối tìm Xuân chốn nào.

 

Cóc cuối tuần:

 

       

      ,
      .
      ,
      .

              

 

Âm Hán Việt:

 

       Dạ Lý Tầm Xuân

Ỷ trượng đăng trình bất cố thân,

Dạ trường, lộ viễn, vũ phân phân.

Cao mân cự thính nhân kỳ đảo,

Tương đáo hoàng tuyền vị kiến Xuân.

           Trần Văn Lương

 

Dịch nghĩa:

 

          Tìm Xuân Trong Đêm

Chống gậy lên đường, chẳng màng (lo) thân xác,

Đêm dài, đường xa, mưa mịt mù.

Trời cao khước từ không nghe lời người cầu xin,

(Nên) sắp tới suối vàng (mà vẫn) chưa thấy mùa Xuân.

 

Phỏng dịch thơ:

 

       Tìm Xuân Đêm Tối

Cặm cụi đêm trường, gậy chống thân,

Mặc cho mưa gió mãi xoay vần.

Nhọc nhằn van vái, Trời thây kệ,

Mấp mé tuyền đài, chửa thấy Xuân.

              Trần Văn Lương

                 Cali, 1/2023

 

 

Lời than của Phi Dã Thiền Sư:

     Than ôi, bao năm trời mong đợi, lần mò trong đêm tối, để rồi

đến cuối đời mà vẫn chưa thấy mùa Xuân trở về trên quê cũ!

     Trời xanh đà vĩnh viễn ngoảnh mặt quay đi!

     Hỡi ơi!


Trước thềm năm mới, kính chúc quý anh chị cùng gia quyến được an khang và vạn sự như ý.

Quý thay bằng hữu chút tình thân
Đồng bệnh tương lân thảo mấy vần
Tin nhạn vấn an, năm mới chúc
Gia đình hạnh phúc đón chào Xuân


Yên Nhiên

Xin kính họa:

 

       Tìm Xuân Đêm Tối

Gần xa còn được mấy người thân?

Nhân họa thiên tai gộp bão vần!

Khát vọng tường vân mờ cánh hạc   

Chập chờn ảo giác ngỡ tin Xuân!

              -Ai Cơ HT-

             Melbourne, 1/2023


Họa vận :

                       


    Dạo:

                                      Mịt mờ đêm tối mênh mông...
                             Bình minh nắng ráo xuân hồng khắp nơi !

   平明春至                  BÌNH MINH XUÂN CHÍ
漫漫長夜一孤身,     Man man trường dạ nhất cô thân,
渺渺前程盡雨雰。     Miểu miểu tiền trình tận vũ phân.
世事循環天霽後,     Thế sự tuần hoàn thiên tễ hậu,
平明晴朗又逢春。     Bình minh tình lãng hựu phùng xuân !
             杜紹德                                           Đỗ Chiêu Đức

* Nghĩa bài thơ :
                           Xuân Sẽ Đến Lúc Bình Minh
            Đêm dài đằng đẳng, chỉ một thân ta lẻ loi; Con đường trước mắt mịt mờ trong mưa khói. Chuyện đời rồi sẽ theo quy luật tuần hoàn sau khi trời mưa đã tạnh. Lúc bình minh nắng ráo khi trời quang mây tạnh là ta lại sẽ đón xuân sang !

* Diễn Nôm :
                               BÌNH MINH XUÂN ĐẾN

                        Đằng đẵng đêm dài chỉ một thân,
                        Mịt mờ trước mặt lại mưa giông.
                        Chuyện đời xoay chuyển sau cơn bão,
                        Nắng ráo mai ngày lại đón xuân !

          Vũ trụ tuần hoàn, âm cực dương hồi, hết cơn bỉ cực đến hồi thái lai. Hãy cứ vững tin : Sau cơn mưa trời lại sáng !

                                                                                           Đỗ Chiêu Đức 
                                                                                                Kính họa

12/21/22

Xuân Sớm ở An Quán - 安館早春


AN QUÁN TẢO XUÂN (Kỳ 1) : 

安館早春(其一)      AN QUÁN TẢO XUÂN (Kỳ nhất)

三更鐘斷雞咿喔,    Tam canh chung đoạn kê y ốc,
落落數家聞爆竹。    Lạc lạc sổ gia văn bộc trúc.
出門倦倚立門看,    Xuất môn quyển ỷ lập môn khan,
路少燈行室稀燭。    Lộ thiểu đăng hành thất hi chúc.
         高伯适                            Cao Bá Quát

* Chú thích :
    - Y Ốc 咿喔 : Từ Tượng thanh dùng để diễn tả tiếng gà EO-ÓC gáy.
    - Lạc Lạc 落落 : là Lác đác, là thưa thớt.
    - Sổ 數 : Tính từ chỉ số lượng, SỔ là Một vài; Động từ là Đếm; Danh từ đọc là SỐ : là Con số , chữ số.
    - Bộc Trúc 爆竹 : Bộc là nổ, trúc là tre. BỘC TRÚC là tiếng tre nổ, nói đúng hơn là "tiếng mắt tre nổ."  Ngày xưa, chưa có pháo, người ta đốt các mắt tre già ở dưới gốc cho nó nổ thành tiếng để xua tan những xui xẻo, buồn lo... của năm cũ cho nó qua đi. Sau nầy, khi chế tạo được pháo rồi, nhưng vì Tập Quán Ngôn Ngữ đã quen, người ta vẫn dùng từ Bộc Trúc để chỉ pháo luôn. Cho nên khi dịch từ Bộc trúc,  phải biết đó là PHÁO, chứ không phải tiếng tre nổ nữa! 
    - Quyển Ỷ 倦倚 : Vẻ Mõi mệt mà dựa vào (cái gì đó...)
    - Chúc 燭 : là ngọn đuốc, ngọn nến hay ngọn đèn... trong nhà.

* Nghĩa bài thơ :
                        XUÂN SỚM Ở AN QUÁN (bài 1)
        Tiếng chuông trống canh ba vừa điểm xong thì tiếng gà cũng bắt đầu eo- óc gáy. Lác đác mấy nhà xa xa đã nghe tiếng pháo đì đẹt nổ. Bước ra đứng tựa cửa uể oải lặng ngắm cảnh đêm giao thừa, trên đường đã thưa người chong đèn đi lại mà trong nhà cũng chỉ leo lét có một ngọn nến mà thôi !

* Diễn Nôm :
                   
                    AN QUÁN TẢO XUÂN (Kỳ nhất)
            
                   Tiếng gà eo-óc trống canh ba,
                   Lác đác pháo tre vẳng mấy nhà. 
                   Ra cửa mõi mòn trông cảnh trí,
                   Đèn vắng đường thưa nến lập lòa !
      Lục bát :
                   Tiếng gà eo-óc canh ba,
                   Pháo tre lác đác mấy nhà vọng sang.
                   Cảnh đêm tựa cửa bàng hoàng,
                   Đường thưa người vắng chập choàng nến đêm.
                                                               Đỗ Chiêu Đức


12/20/22

XUÂN DẠ ĐỘC THƯ - Đọc Sách Đêm Xuân

 

春夜讀書                   Xuân Dạ Độc Thư
             
今人不見古時春,     Kim nhân bất kiến cổ thời xuân 
惆悵今春對古人。     Trù trướng kim xuân đối cổ nhân. 
世事幾何今不古,     Thế sự kỷ hà kim bất cổ, 
眼前莫認幻為真。     Nhỡn tiền mạc nhận huyễn vi chân 
幾多名利終朝雨,     Kỷ đa danh lợi chung triêu vũ, 
無數英雄一聚塵。     Vô số anh hùng nhất tụ trần. 
自笑俗拘拋未得,     Tự tiếu tục câu phao vị đắc, 
邇來攜卷太諄諄。     Nhĩ lai huề quyển thái truân truân.
         高伯适                                 Cao Bá Quát

* Chú Thích :
  - Độc Thư 讀書 : là Xem Sách mà cũng có nghĩa là Học Hành nữa, vì ngày xưa Xem Sách tức là đang Học Tập đó.
  - Trù Trướng 惆悵 : là Do dự, Ngập ngừng, là Chần chừ Ngơ Ngẩn.
  - Huyễn Vi Chân 幻為真 : là Lấy ảo làm thực, lấy huyễn hoặc làm thực tế.
  - Triêu Vũ 朝雨 : là Mưa buổi sáng.
  - Tụ Trần 聚塵 : là Bụi phủ, Bụi mờ.
  - Tục Câu 俗拘 : Tục ở đây có nghĩa là Thói Thường, nên Tục Câu có nghĩa là những câu nệ tầm thường, những thói xấu tầm thường khó bỏ. PHAO VI ĐẮC là Không dứt bỏ được. 
  - Nhĩ lai 邇來 : là Gần đây, là Dạo nầy.
  - Huề Quyển 攜卷 : là Cầm quyển sách lên, ý chỉ Học tập. 
  - Truân Truân 諄諄 : là Cần mẫn, Chăm chỉ.

* Nghĩa Bài Thơ :
                           Đọc Sách Đêm Xuân
        Người của ngày hôm nay không thấy được mùa xuân của thuở xưa, nên giờ ta đang ngẩn ngơ trước mùa xuân hôm nay mà đối mặt với người xưa trên sách vở. Chuyện đời biết như thế nào mà nói, vì hôm nay chứ không phải ngày xưa nữa, nên đừng có nhận lầm những cái huyễn hoặc trước mắt là thực tế (mà phải phân biệt cho rõ ràng). Biết bao nhiêu danh lợi chỉ đến trong đêm như một giấc mộng, rồi kết thúc bằng một trận mưa sáng trôi đi tất cả, cũng như vô số anh hùng tụ hợp rồi cũng tan biến như lớp bụi mờ. Ta tự cười mình vì cái tật xấu xưa nay không bỏ đi được, nên gần đây hễ cứ cầm quyển sách lên là cứ đọc một cách chăm chỉ như ngày xưa vậy !

         Biết được rằng Xưa không phải là Nay nữa, Xuân xưa khác xuân nay và Chuyện xưa cũng khác với Chuyện ngày nay, bằng chứng là biết bao danh lợi chỉ thoáng qua như giấc mộng trong đêm, anh hùng hào kiệt rồi cũng tan biến như bụi trần. Biết thế, mà vẫn cứ thế, hễ cầm được quyển sách lên là lại cứ muốn chăm chỉ mà học tập theo gương của người xưa, để làm gì ?! Vì rốt cuộc cũng có được gì đâu ?! Cao Bá Quát vừa cười mình ngớ ngẩn có thói quen xấu khó bỏ, lại vừa đề cao mình là người luôn luôn chăm chỉ học tập mặc dù biết rằng đọc sách chỉ là nhại lại những cái bã của cổ nhân !

* Diễn Nôm :
Đọc Sách Đêm Xuân

                Người nay chẳng thấy được xuân xưa,
               Ngơ ngẩn xuân nay trước cổ thư.
               Bao nả chuyện đời kim khác cổ,
               Chớ lầm trước mắt thực làm hư.
               Biết bao danh lợi theo mưa sáng,
               Vô số hùng anh khuất bụi mờ.
               Thói xấu cười mình không bỏ được,
               Hễ cầm quyển sách cứ khư khư !
Lục bát :
               Người nay không thấy xuân xưa,
               Xuân nay ngơ ngác người xưa đâu rồi.
               Chuyện đời kim cổ đổi vời,
               Chớ lầm hư thực thực rồi hóa hư.
               Lợi danh như sáng mưa thu,
               Anh hùng bao kẻ mịt mù trần ai.
               Cười mình tật cũ khó phai,
               Quơ nhằm quyển sách miệt mài thâu canh.
                                                       Đỗ Chiêu Đức diễn Nôm

10/27/22

Nỗi Sầu Vạn Cổ - 萬 古 愁

 Dạo:

      Người soi gương khuất từ lâu,

Sao còn lây lất bóng sầu trong gương.

 

Cóc cuối tuần:

 

      萬 古 愁

對 鏡   舉 酒 鍾,

鏡 前 鏡 裏 兩 愁 容.

      ,
      .

             陳 文 良

 

Âm Hán Việt:

 

         Vạn Cổ Sầu

Đối kính quyên quyên cử tửu chung,

Kính tiền, kính lý, lưỡng sầu dung.

Hung hung thiên cổ hào môn ngoại,

Nhân tử, sầu do tại kính trung.

           Trần Văn Lương

 

Dịch nghĩa:

 

           Sầu Vạn Cổ

Đối diện (tấm) gương, buồn bã nâng chén rượu,

Trước gương, trong gương, hai khuôn mặt sầu.

Thiên cổ rầm rĩ kêu gào ngoài cửa,

Người chết, (nhưng) nỗi sầu vẫn còn tồn tại ở trong gương.

  

Phỏng dịch thơ:

 

          Nỗi Sầu Vạn Cổ

Đứng trước gương nâng chén bể dâu,

Người cùng bóng khổ lặng nhìn nhau.

Con tàu thiên cổ người xuôi mái,

Còn mãi trong gương một bóng sầu.

             Trần Văn Lương

               Cali, 10/2022

 

 

Lời than của Phi Dã Thiền Sư:

     Người chết được mệnh danh là người "thiên cổ" trong khi nỗi sầu lại được gọi là "vạn cổ" sầu!

     Sao lạ vậy? "Vạn" lớn hơn "thiên" cả chục lần kia mà!

    Phải chăng thiên hạ muốn bảo rằng nỗi sầu đau luôn kéo dài hơn kiếp người dù ở bên này hay bên kia thế giới? Quả thật, nhiều thế hệ tỵ nạn đã, đang và sẽ qua đi, nhưng nỗi sầu mất nước vẫn luôn còn tồn tại.

     Than ôi, người soi gương đã khuất mà chiếc bóng sầu vẫn còn mãi trong gương!

     Quả có lý này ư? Đến đây rồi thì lão tăng mù tịt!

     Hỡi ơi!