Phạm Duy - Tinh thần hỉ xả
Ngày 27 tháng 01 năm 2024 là ngày qua đời lần thứ 11 của nhạc sĩ Phạm Duy. Tôi xin trích Lời Kết và bài Hương Ca trong tuyển tập truyện ngắn PHẠM DUY TINH THẦN HỶ XẢ để tưởng niệm nhạc sĩ Phạm Duy, cây đại thụ của nền âm nhạc đất nước...
Hoàng Ngọc Nguyên
Bây giờ đã là giữa tháng một, hai tuần sau khi chúng ta đón Tết dương lịch 2024 trên đất khách quê người. Và nay năm ta sắp hết, Tết ta sắp đến. Nhớ một thời mấy chục năm trước, còn sống trên quê nhà, khi Tết đến còn ông bà, còn cha mẹ, còn bà con, còn bạn bè, còn láng giềng, ta chỉ nhìn quãng đường dài trước mắt đến mức tưởng như không có ý niệm về thời gian. Nay thì quãng đường dài đó đã để lại sau lưng. Bao nhiêu chặng đường đã đi qua may lắm chỉ lãng đãng trong tâm trí: những năm tiểu học từ Huế vào Cầu Kho-Saigon lên Dalat rồi trở lại Tân Định-Saigon; thời trung học vất vả từ Tân Định (Trần Lục) lên Chợ Lớn (Chu Văn An), rồi đại học bon chen và thư nhàn từ trong nước ra nước ngoài; ngày tháng tại quân trường Thủ Đức và lăn lộn giữa nghiệp dĩ ngồi máy (viết báo) và công chức… Rồi cuối cùng cũng phải đi “học tập cải tạo” như mọi người để “sáng mắt sáng lòng”...
Trước mắt hiện nay chỉ là chuyện sống qua ngày với ý thức rất rõ về qui luật của muôn đời sinh lão bệnh tử, may mà bên cạnh còn người phối ngẫu đã cùng nhau đỡ đần qua lại hơn 50 năm, còn con cái để bận tâm và mong đợi, còn cháu nội ngoại để vui vầy cho dù chẳng đứa nào nói dễ nghe, dễ hiểu vì chẳng đứa nào nói “tiếng nước tôi”.
Và trong lòng của những người đã từng sống tại Miền Nam quê hương trước đây trong một thời chưa mất nước, đương nhiên vẫn nổi lên một nỗi ngậm ngùi, bâng khuâng đến như dằn vặt, nhất là với tách cà phê có tô đậm dòng chữ: “The older I get, the better I used to be” – cho dù không có điếu thuốc trên môi (Nếu còn điếu thuốc trên môi có lẽ không còn ngồi đây nữa). Cuộc chiến tranh thuở xưa vẫn còn trĩu nặng trong tâm trí, vì đó là cuộc chiến làm ta mất nước, một cuộc chiến đã làm cho khoảng 250.000 lính Cộng Hòa bỏ mình trên chiến trường, gần 60.000 lính Mỹ cũng thiệt mạng, khoảng 200.000-300.000 quân cán chính Việt Nam Cộng Hòa phải đi cải tạo, khoảng 200.000-400.000 người Miền Nam đã chết trên đường vượt biên… Cộng Sản Miền Bắc thí đến hơn 1 triệu thanh niên cho tham vọng “thống nhất” của chúng. Đúng ra, người ta đã thí đến 15 năm mà người dân hai miền thay vì phải dồn sức vào thoát cảnh đói nghèo lại phài thí sinh mạng cho tham vọng ngông cuồng của CS Bắc Việt.
Đất Mỹ đúng là chốn dung thân của bao nhiêu người trên trái đất này. Theo thống kê gần đây nhất, đến 13.6% dân số Mỹ là di dân (theo nghĩa sinh ở nước ngoài) – gấp đôi dân số nhập tịch theo thời gian (naturalization). Cứ nhìn tình cảnh thường trực của cả hàng chục ngàn người ở hai bên bức tường “giả tạo” ngăn cách hai nước Mỹ-Mễ. Thời xưa, bức tường Bá-Linh của Cộng Sản Đức người ta còn không sợ. Huống gì bức tường ở El Paso chỉ làm người ta nhớ đến bài hát của Marty Robbins nhiều hơn. Nhiều người đang sống trên đất Mỹ đã bắt chước tướng Trần Bình Trọng của đời nhà Trần Việt Nam thời xưa (Thà làm quỷ nước Nam còn hơn làm vua đất Bắc) khẳng khái nói: “Thà làm di dân lậu một nước độc lập tự do, còn hơn làm công dân một nước của tập đoàn lãnh đạo theo văn hóa tội ác!” Dưới thời Tổng thống Biden, đã có gần 2 triệu người Mễ tràn vào Mỹ làm cho người Cộng Hòa phát điên. Phiếu của cử tri Latino ở đâu chưa thấy, xem chừng Biden sẽ mất một số phiếu của người da trắng chống di dân!
Đặc biệt những người Việt phải bỏ nước ra đi sau năm 1975 nay đã đưa con số người Mỹ gốc Việt lên đến 2.2 triệu người – dĩ nhiên kể cả những người vốn có cuộc sống quá dư giả tại VN nhờ được chế độ ưu đãi nên cũng bon chen lợi dụng qua Mỹ để tìm “đất sống” lâu dài. “Cộng đồng” người Việt tại Mỹ nay được xếp hạng thứ tư về mặt dân số Mỹ gốc Á tại Hoa Kỳ, chỉ thua dân Tàu (người Tàu từ Trung Cộng ngày nay quá giàu, không qua Mỹ, thì sống ở đâu?), người Ấn (cứ nhìn bà Nikki Haley hay Phó Tổng thống Kamala Harris hay ứng cử viên tổng thống Vivek Ramaswamy - dân Ấn quá khôn sau gần 9 thập niên được nuôi dưỡng dưới chế độ thuộc địa của Vương quốc Anh 1858-1947) và người Phi (Philippines vốn là thuộc địa của Hoa Kỳ từ 1898 cho đến 1946 sau khi bị Tây Ban Nha cai trị cũng cả nửa thế kỷ). Sự thực thì người Việt chúng ta thua kém cả người Hoa và người Ấn về “thế”. Một phần bởi vì chúng ta “quá mới”, và những người đầu tiên qua đây bằng ghe thuyền!
Đã gần 50 năm từ ngày chúng ta mất nước. Tất cả như là một giấc mơ, cho dù là ác mộng có thật. Những thế hệ sau này cùng lắm thì biết cái gốc Việt của cha mẹ và ông bà, nhưng chưa chắc đã hiểu được vì sao “ai mang tôi đến chốn này”. Cũng có thể giới trẻ hiểu loáng thoáng người Việt qua đây vì khó sống dưới chế độ cộng sản, nhưng chẳng thể hiểu được vì sao lại không sống nổi dưới chế độ đó. Tuy nhiên, thế hệ cao niên khó mà nói hết, nói đúng cuộc sống trước đây đã đẹp đến thế nào, cho dù về mặt vật chất thì có thể không đầy đủ như hiện nay (Bởi thế mới có câu: Tri túc, tiện túc, đãi túc, hà thời túc - biết đủ là đủ). Và ba ngày Tết là một truyền thống xã hội, truyền thống gia đình trang trọng nhất, cần thiết nhất trong năm, là cơ hội độc đáo nhất cho gia đình, cho xã hội… thể hiện được nếp sống văn minh về tín ngưỡng có tính Khổng giáo.
Cuộc chiến chống sự xâm lăng của cộng sản Hà Nội kéo dài cả 15 năm, và trong 15 năm chiến tranh căng thẳng đó, chúng ta ở Miền Nam vẫn giữ được truyền thống “ăn Tết” đẹp đẽ đó. Chỉ có vài năm phải ngưng chuyện đốt pháo để ngăn ngừa sự phá hoại, khủng bố của kẻ thù. Tuy nhiên, trong thời tiết chỉ hơi se lạnh của một mùa xuân mới khi mùa đông đã qua, hầu hết mọi gia đình, hầu hết mọi người đều ra sức thể hiện niềm vui, niềm hạnh phúc gia đình, cá nhân khi Tết đến. Đó là dịp để nhớ đến tiền nhân, những người đã khuất. Dịp thể hiện hạnh phúc thương yêu của gia đình, ông bà, cha mẹ đối với con cháu và ngược lại. Đó là dịp thể hiện những nỗ lực “đổi mới”, sự mong đợi thời vận mới… qua những việc như sửa sang, lau chùi, quét dọn nhà cửa, trang phục mới, cách nói năng, giao tiếp giữ gìn, lịch thiệp, ý tứ. Và đương nhiên, đó là dịp vui chơi lớn nhất trong năm của trẻ con, qua tiền lì xì, đốt pháo, chưng diện áo quần mới, và tụ họp gia đình…
Nếu nhìn lại gần nửa thế kỷ qua, kể từ khi Cộng Sản Hà Nội cho quân “tiến về Saigon, ta quét sạch giặc thù” (cái ý chí này cho thấy bản chất thực sự của Hà Nội xâm lược), cái Tết ngày xưa đã không còn nữa không chỉ đối với những người phải sống tha hương, mà còn đối với nhiều người ở Miền Nam đang cảm thấy sự mất mát trong cuộc sống mới với triết lý chính trị và xã hội hủ lậu của giới cầm quyền. Và chúng ta không tránh được chuyện nêu lên những câu hỏi về nước Mỹ, người Mỹ - để thấy rằng hiểu được nước Mỹ, hiểu được người Mỹ, không phải là chuyện dễ dàng. Và chưa hiểu đủ người Mỹ nước Mỹ thì ta chưa hiểu được vì sao Mỹ đã đành đoạn bỏ rơi 20 triệu người Miền Nam nửa thế kỷ trước đây.
Bao giờ chúng ta cũng nên nhớ rằng nước Mỹ chưa đến 250 tuổi, cũng như một người trẻ đôi mươi, chưa đủ trưởng thành; háo thắng nhìn đời, nhưng vẫn có những vụng dại, bất định, bất ổn, mâu thuẫn trong trong cách xác định những giá trị để nhìn mình, nhìn đời. Nhưng tuổi trẻ một phần cũng là tuổi của hy vọng, lý tưởng, lạc quan, và tự hào. Bởi thế mà một nước Mỹ từng giàu có vô song và sáng rực trong lý tưởng dân chủ, tự do cho con người trong một thế giới trật tự đảo điên và hướng đi mù mịt đã trở thành nước lãnh đạo Thế giới Tự do của gần nửa thế kỷ.
Miền Nam của chúng ta từng là nạn nhân của một nước Mỹ như thế. Một nước Mỹ có tầm nhìn nhưng thiếu sách lược; lãnh đạo chỉ nhìn gần, không dám nhìn xa; người dân lớp trên quá cá nhân chủ nghĩa, phần lớn chỉ tìm kiếm sự hưởng thụ cho nên thiếu ý thức về giá trị và mục tiêu quốc gia, về quyền lợi và nghĩa vụ, cho nên nước Mỹ mất hướng, lạc lối, không hành động thỏa đáng trong bài toán Việt Nam.
Hơn 20 triệu dân miền nam vì thế lãnh đủ. Lãnh đạo Miền Nam thì bao giờ cũng quá “thật thà”, như người dân ở một vùng quê hẻo lánh bị bao bọc bởi những lũy tre xanh và nằm mơ là chóa mắt vì “ánh sáng đô thị”. Tính từ 1954 (tức 70 năm trước đây) 1964 (cách đây 60 năm) và cuối cùng là 1975 (cách đây gần 50 năm), chính quyền Miền Nam vẫn nhìn đồng minh của mình một cách loạn thị, cho dù có dư người đi làm ngoại giao ở Washington, D.C., và càng dư người đi học ở Mỹ hay làm cho Mỹ (kể cả những người làm cho CIA). Ít người trong chúng ta thời đó chịu hiểu Tổng thống John Kennedy còn một gánh nặng “Biên cương mới”. Tổng thống Lyndon Johnson thì mắc vào lời hứa “Đại xã hội”. Và ông Richard Nixon thì phải “Việt Nam hóa chiến tranh”. Sau vụ Mậu Thân, người Mỹ phát ngấy với chuyên mở máy truyền hình ra là thấy đập ngay vào mắt cuộc chiến ở cái vùng tiền đồn mà nay họ cho rằng vô nghĩa, bỏ là vừa!
Nguyền rủa bóng tối của quá khứ mãi cũng chán, chúng ta cũng chẳng điên rồ ước gì có thể “làm lại từ đầu”. Giá mà thời đó chúng ta có thể hiểu được nước Mỹ hơn, nhìn được nước Mỹ rõ hơn, đầy đủ hơn - chẳng những mặt phải mà cả mặt trái của nó!
Tết năm nay xem chừng lại rơi vào mùa đông, nhưng không chỉ vì mùa đông mà chúng ta quên rằng Tết sắp đến. Chúng ta vẫn đón tết theo cách của mình, từ đáy lòng của mình. Mở rộng cánh cửa, mở rộng con tim đón chờ con cháu đến chúc Tết với chút tiền lì xì trong túi; thăm viếng bạn bè, bà con… chẳng có và chẳng còn bao nhiêu người trong thành phố này (số người nằm xuống cứ tăng đều trong khi số người có thể đến ngày càng ít đi); đến với chùa hay nhà thờ trong địa phương để có dịp củng cố niềm tin của mình…
Và tạm xem là cuối cùng, nhớ lại những bài hát một thời đã đem đến cho chúng ta những niềm tin, hạnh phúc, yêu đời đối với cuộc sống. Tuy chúng ta không còn giọng, không còn sức để hát, ai cấm được chúng ta nhẫm hát trong đầu hay trong giấc ngủ?
Như bài Đón Xuân của Phạm Duy là cây cổ thụ của làng âm nhạc Việt Nam:
Xuân đã đến rồi, gieo rắc ngàn hồn hoa xuống đời
Vui trong bình minh, muôn loài chim hót vang mọi nơi
Đẹp trong tiếng cười, cho kiếp người tình thương đắm đuối
Nắng xuân đem vui với đời
Hay Xuân Đã Về của nhạc sĩ Minh Kỳ, một nhạc sĩ hiền hòa nhưng lại phải đi cải tạo:
Xuân đã về, xuân đã về!
Kìa bao ánh xuân về tràn lan mênh mông
Xuân đã về, trên cánh đồng,
Bao bác nông ngưng cày ruộng vui say xuân
Xuân đã về, xuân đã về!
Ngàn cô gái quê cười tươi đón gió mới
Xuân đã về, xuân đã về!
Ta hát vang chào mừng xuân sang…
Hoa Xuân cũng của Phạm Duy, nói lên cái đẹp của mùa xuân không chịu ảnh hưởng chút nào của mùa đông trước đó:
Xuân vừa về trên bãi cỏ non
Gió xuân đưa lá vàng xuôi nguồn
Hoa cười cùng tia nắng vàng son
Lũ ong lên đường cánh tung tròn
Hoa chẳng yêu lũ bướm lả lơi
Muốn yêu anh vác cày trên đồi
Hay là yêu chiến sĩ nghìn nơi
Thấy hoa tươi cười bỗng thương đời
Một bài hát từ đầu thập niên 60 của nhạc sĩ Nguyễn Hiền phổ thơ của Kim Tuấn, âm điệu và lời lẽ nhẹ nhàng, lãng mạn, dễ quyện lấy tâm hồn giới trẻ vào thời đó: Anh cho Em Mùa Xuân!
Anh cho em mùa xuân
Nụ hoa vàng mới nở
Chiều đông nào nhung nhớ
Đường lao xao lá đầy
Chân bước mòn hè phố
Mắt buồn vịn ngọn cây
Xuân Tha Hương của Phạm Đình Chương là một bài hát day dứt, ám ảnh tâm trí của tất cả chúng ta:
Ngày xưa xuân thắm quê tôi bao nhánh hoa đời đẹp tươi
Mẹ tôi sai uốn cây cành, vun tưới hoa mùa xinh xinh
Thời gian nay quá xa xăm, tôi đã xa nhà đầm ấm
Sống bao xuân lạnh lẽo âm thầm
Và tạm xem là cuối cùng, không thể thiếu được Ly Rượu Mừng cũng của người nhạc sĩ Hội Trùng Dương, nói lên tinh thần lạc quan, nhân bản, hòa đồng của con người sống trong một xã hội ai cũng mang niềm hy vọng vươn lên:
Ngày xuân nâng chén ta chúc nơi nơi
Mừng anh nông phu vui lúa thơm hơi
Người thương gia lợi tức
Người công nhân ấm no
Thoát ly đời gian lao nghèo khó
Nhấp chén đầy vơi chúc người người vui
Muôn lòng xao xuyến duyên đời...
Khi nghe những bài nhạc xưa của một thời đó, chúng ta mới thấm được những mất mát to lớn không gì lấy lại được để có hạnh phúc đích thực!
“Cậu còn phòng trống không?”
Không muốn đôi vợ chồng già phải ra đường tìm chỗ nghỉ trong lúc trời đang mưa gió, nhân viên lễ tân dẫn họ đến một căn phòng và nói: “Nó không tốt nhất nhưng chí ít các vị sẽ không phải chạy loanh quanh tìm khách sạn trong điều kiện thời tiết như thế này.”
Thấy căn phòng được bố trí rất gọn gàng, ngăn nắp, hai người khách già vui vẻ vào ở.
Sáng hôm sau, khi họ muốn thanh toán, nhân viên lễ tân liền đáp: “Không cần đâu ạ, căn phòng hai vị ở là phòng của tôi, chúc hai vị có chuyến đi vui vẻ”.
Thì ra, vì hai vị khách xa lạ, anh nhân viên lễ tân đã có một đêm dài ngoài quầy. Người đàn ông già vô cùng cảm động, nói với đối phương: “Con trai, ta đã gặp người kinh doanh khách sạn tốt nhất, ngay trước mặt ta. Con sẽ nhận được sự báo đáp.”
Viên nhân viên khách sạn cười tươi, tiễn hai vợ chồng già ra cửa và cũng nhanh chóng quên đi câu chuyện ngày hôm đó.
Hai năm trôi qua, bỗng một ngày anh nhận được một lá thư. Trong thư, người đàn ông già đã nhắc lại với anh ta chuyện tối hôm đó kèm theo một tấm vé đi New York đã định sẵn ngày.
Người đàn ông già hẹn nhân viên lễ tân tại một góc phố giao giữa đại lộ số 5 và đường số 34. Ông chỉ tay vào một tòa nhà mới, khá rộng và nói: “Đó là khách sạn tôi xây cho cậu”. “Ông đang đùa sao”, nhân viên lễ tân kinh ngạc đáp.
Người đàn ông già kia chính là triệu phú nổi tiếng William Waldorf Astor. Khách sạn mà ông xây có tên The Waldorf Astoria. Đây là món quà người đàn ông dành tặng cho người lễ tân trẻ George Boldt – người quản lý đầu tiên của khách sạn.
Lời bình
Nhân – quả thực ra đều nằm trong tay chúng ta. Các “cao thủ” trong cuộc sống này khi còn chưa xác định được rõ mục tiêu vĩ đại của đời mình, đều dùng cái tâm để hoàn thành tốt mọi việc trong khả năng của họ.
Hãy nghĩ rằng, bất cứ ai cũng đều là nhân viên, một người vĩ đại cũng bắt đầu từ việc liên tục phục vụ người khác. Khả năng phục vụ người khác càng lớn, khả năng thành công của người đó càng cao.
Đời người, ai cũng có nhiều kế hoạch, muốn trải nghiệm càng nhiều càng tốt. Trên con đường đó, có thể có những tiếng cười sảng khoái nhưng cũng có cả những giọt nước mắt tủi thẹn, có niềm tin thành công và cũng có cả lời cảnh tỉnh về thất bại. Mỗi trải nghiệm dù thế nào cũng đều đáng quý.
Hãy luôn nhớ rằng:
Nếu bạn muốn vui vẻ, hãy mang niềm vui đến cho người khác trước, rất nhanh thôi, bạn sẽ thấy cuộc sống của mình ngày càng vui tươi.
 |
| Sandra Kosmala, Nguyễn Thế Hoàng và Lila |
Tôi đọc được một bài viết trên BBC tiếng Việt tựa đề Vợ Ba Lan buộc xa chồng Việt Nam : Tôi xem mình là người Việt, xin cho tôi về nhà.
Đám Cưới Của Cẩm – Liên
Không tiền, chưa nghề, đôi mắt còn ngơ ngác
như mắt nai, tâm hồn còn gắn bó với đám bạn chỉ biết các trại công tác xã hội vậy
mà Cẩm dám lấy vợ. Đúng là điếc không sợ
súng. Thường thì một nam sinh viên tốt nghiệp đại học và có công ăn việc làm mới
nghĩ tới việc lập gia đình. Cẩm đang học năm thứ ba Chánh Trị Kinh Doanh. Lúc
đó, các bạn học ai cũng biết cả hai gia đình chống đối việc hôn nhân của hai
anh chị, nhưng không ai nghĩ tại sao Cẩm
lại lấy vợ sớm và vội vàng như vậy. Sau này, tôi mới biết lý do Cẩm và chị Liên
làm đám cưới : Lý do chị Liên có bầu. Đám cưới Cẩm Liên vào ngày mồng 6 tháng 4
năm 1967, con trai đầu lòng của anh chị Nguyễn Tường Linh sinh cùng năm
1967. Cẩm nói với tôi : “ Hai gia đình
chống đối kịch liệt. Nhưng khi tụi moi sinh con trai thì hai gia đình dành nhau
nuôi “.
Cẩm viết về đám cưới của Cẩm – Liên : “Đầu năm 1967, tôi trở về sống với gia đình
trong dịp tết nguyên đán. Cha mẹ tôi biết nàng là người miền Nam ( bởi thím dâu miền Nam gây xấu trong dòng họ bỏ
chú và các con, ngoại tình ) nên không đồng
ý, bắt tôi phải bỏ nàng để cưới vợ khác do cha mẹ chọn lựa. Tôi quyết liệt phản
đối vì sự kỳ thị Nam Bắc. Tôi là người có tinh thần hoạt động xã hội, cần phải
công bằng không phân biệt giầu hay nghèo hoặc kỳ thị địa phương hay tôn
giáo … Trước sự quyết liệt của tôi, gia đình lấy tuổi của tôi và nàng đi xem bói. Thầy
bói bảo hai tuổi này không tốt. Sống với nhau buổi đầu nghèo nàn và sẽ phải xa nhau một
thời gian khá lâu. Con cái có một đứa
không mù cũng tàn tật. Là dân đi
học và hoạt động đâu có thể tin thầy bói nhảm nhí được ! Gia đình càng nhất quyết
phản đối buộc tôi phải chấm dứt mối tình này. Tôi chán nản trở về Dalat sớm hơn
dự trù để cho người yêu biết những khó khăn. Chúng tôi tự đồng ý kết hôn. Tôi gặp
các bạn thân từng hoạt động chung như
Nguyễn Lập Chí, Mai Kim Đỉnh, Nguyễn Văn Sơn … để tổ chức đám cưới
đơn giản không tốn kém. Các bạn đồng ý giúp đỡ. Tôi vào Viện gặp Cha Lập trình
bầy nỗi khó khăn trong việc hôn nhân. Cha
Lập là người khoan dung, độ lượng nên hết lòng giúp đỡ tôi. Cho phép tổ
chức tổ chức đám cưới trong Viện Đại Học tại Giảng Đường Spellman không bắt buộc
phải theo nghi lễ Công Giáo. Cha hỏi tôi có cần tiền để lo đám cưới không
? Tôi trả lời có ít ngàn tạm đủ vì không
sắm sửa gì ngoài bánh trái tiệc trà. Nếu có thể
xin Cha cho con mượn chừng
3.000 đồng để
phòng hờ. Con sẽ hoàn trả Cha ngay sau đám cưới vì các bạn mừng giúp đỡ
con. Cha móc túi đếm 3.000 đồng đưa cho tôi không cần giấy tờ. Tôi về báo tin cho các bạn biết. Ai cũng hớn hở vui
mừng tiến hành đám cưới cho tôi. Tôi trao 3.000 đồng cho các bạn mà Cha Viện
Trưởng vừa cho mượn để trang trí và lập
ban thờ Phật Giáo trong giảng đường dự trù tiệc cưới. Tôi lo đi in thiệp và đặt
bánh cưới để chuẩn bị chỉ có một tuần. Sau
khi bàn luận tất cả đồng ý theo
nghi lễ cổ truyền. Tin tức đám cưới của tôi được loan ra, mọi người đều nhiệt
liệt hưởng ứng , tự kiếm bộ vía quốc phục, khăn đóng áo dài bằng mọi cách.
Riêng chúng tôi vào trường Nữ Trung Học Bùi Thị Xuân mượn bộ đồ cô dâu chú rể mà trường dùng để đóng kịch. Bạn gái của Nguyễn
Lập Chí dẫn tôi vào trường Võ Bị Dalat mượn “ Cập Lọng “ thường dùng trong các dịp lễ Hai Bà Trưng,
Vua Quang Trung …
Đám cưới của chúng tôi đã được tất cả các bạn sốt sắng tiếp tay; kể cả bà chủ nhà cũng đi lùng kiếm các bộ đồ quốc phục dùm cho đội ngũ phù dâu phù rể. Chị Nguyễn Ngọc Thương cũng vận động gần hai chục chị từ nữ Đại Học Xá đến Quán T2 để tiếp tay làm bánh cho tiệc cưới. Nhóm “ Tam Quái “ mượn được chiếc trống lớn của Ấp Đa Thiện. Một số khác tìm pháo đốt và trái khói mầu của Không Quân …Tất cả đều bận rộn để chuẩn bị tham gia ngày cưới. Vô tình tạo cho chúng tôi một dám cưới đông đảo, linh đình, trang trọng như một đám rước có lọng che cho cô dâu chú rể rất đặc biệt, mà từ trước tới nay chưa bao giờ thấy ở Dalat .”
Lisa Nguyễn Văn Sơn kể lại hôn lễ Cẩm – Liên : “ … Tôi quen Nguyễn Tường Cẩm ngay những
ngày đầu khai giảng Khóa I của Trường Quản Trị Kinh Doanh và Quản Lý Xí Nghiệp,
tiền thân của Trường Chánh Trị Kinh Doanh, Viện Đại Học Đà Lạt. Lý do thật đơn
giản là tôi mướn căn gác gỗ của ngôi nhà 75B Võ Tánh, còn Cẩm thuê căn phòng
góc dưới đất, ngay chân cầu thang gỗ bên ngoài của căn gác. Lên xuống gặp nhau
thì quen liền.
Ngôi nhà 75B toàn thân bằng gỗ xẻ,
hình chữ A, có đầu hồi nhìn ra đường, đối diện với Trường Nữ Trung Học Bùi Thị
Xuân, sáng chiều đứng ở cửa gác, tựa lan
can cầu thang ngắm các cô Bùi Thị Xuân, xúc cảm còn hơn xem phim cinemascope
eastmancolor, nên căn gác của tôi và Ngụy Văn Cứng, một công tử xứ Pleiku, ở
chung đã trở thành nơi có nhiều thi nhân mặc khách đến vãng cảnh và sáng tác.
Ngôi nhà cũ kỹ với mái ngói đã hầu như đen, vách bốn bề sơn xanh đã bong tróc.
Phần trệt có 5 phòng, 2 phòng ở phía phải từ đường nhìn vào, ngoài là phòng của
Cẩm, trong là phòng của Nguyễn Vân Cương, phòng ở phía trái, ngoài là phòng của
Nguyễn Khải, trong là của Trương Duy Hào, sau này còn có thêm Hồ Phán, Trần Đại.
Phòng ở giữa lớn nhất là nơi ở của chủ nhà và cô con gái, sau này cho Cẩm và
Nguyễn Lập Chí thuê làm quán T2, trở thành một “Câu Lạc Bộ” sinh viên Đà Lạt.
Sau tết 1965, tôi dọn về ở 42 Võ Tánh
nhường căn gác lại cho Nguyễn Lập Chí “ lót ổ “ cho tờ Tí Ti. Tôi vẫn thường
lui tới 75B để chơi với Chí và Cẩm và cùng Chí lo tờ Tí Ti. Có lẽ trong đám
thân thiết này, tôi là tên nông dân Nam bộ rặt ròng. Và vì thế, là người bạn được
Cẩm chiếu cố mời tư vấn tổ chức đám cưới Cẩm – Liên. Chí và tôi góp ý là đám cưới phải được cử
hành theo tập tục cổ truyền và Nam Bắc đề huề :
Nam của chị Liên và Bắc của Cẩm, không để thiếu sót bất cứ nghi lễ gì,
nhưng trong tinh thần tiết kiệm. Đám cưới phải có sự hiện diện của Cai Tổng, Xã
trưởng, chủ hôn, bà con hai họ, lối xóm chòm riềng đi rước dâu, có cờ lọng, trống
chầu, mâm quả, khay trầu rượu, có nông dân và trẻ con bu ven đường vỗ tay, reo
mừng.
Gần như cả tháng 3, bạn bè cùng chung
tay chuẩn bị cho đám cưới, nhất là anh em ở nhà 75B. Thế là đám cưới diễn ra
vào ngày mồng 6 tháng 4 năm 1967.
Hôm đó, trời mưa tầm tã từ trưa đến xế.
Theo điềm Trời, có mưa thì có nước, có nước thì có “tiền”, mà tiền này thì là
tiền duyên kiếp trước và sung túc hạnh phúc kiếp này, Sơn Râu “đoán quẻ” như vậy. Khoảng 3 giờ chiều thì ngớt mưa, anh em bắt đầu
tụ tập trước cửa trường Bùi Thị Xuân. Đi
đầu là Cai Tổng Mai Kim Đỉnh áo dài trắng, nón cối trắng, giày hàm ếch. Sau
lưng là 4 chàng đồng phục áo dài thắt đai lưng, quần lững đội mâm quả do Trương
Duy Hào dẫn đầu. Tiếp theo là chiếc trống chầu do Tam Quái phụ trách, Hùng và Độ
quẩy đòn khiêng, Nhan Kim Hòa cầm dùi trống. Kế đó là cô dâu chú rể khăn đóng
áo dài gấm, khép nép dưới 2 cây lọng do Dương Tấn Hải và Trịnh Hoàng Giang,
khăn đóng áo the quần lĩnh, đảm trách.
Chú rể mặc áo thụng xanh, khăn đóng, phù rể áo dài khăn đóng. Cô dâu mặc
áo thụng và mấn vàng cùng các cô phù dâu mặc theo lối thôn nữ miền Bắc. Theo
sau là Xã trưởng Nguyễn Văn Thuận, áo bành tô trắng, miệng ngậm ống vố. Hàng
trăm anh chị em, trăm hồng ngàn tía đủ kiểu quần là áo lụa, từ chiếc áo dài tứ
thân đến chiếc áo bà ba của các chị, từ bộ quần áo thường nhật của sinh viên đến
bộ đồ đen nông dân đầu quấn khăn rằn là những người tham dự đám cưới. Hai bên
đường dân chúng và trẻ em đổ ra xem, chỉ trỏ, cười nói. Tưng bừng như lễ hội.
Tôi và cậu của cô dâu đi theo sau đoàn
đám cưới. Cậu của cô dâu là thân nhân duy nhất lên Đà Lạt từ Mỹ Tho âm thầm dự
đám cưới. Gần đến cổng Viện thì trời vừa sụp tối. Một hàng pháo hoa nổ liên hồi
với dòng chữ CHÚC MỪNG LỄ THÀNH HÔN CẨM – LIÊN, quà tặng của 3 anh Lương, Khang
và Long từ phi trường Liên Khương gửi lên. Cha Viện Trưởng, vợ chồng thày Ngô Đình
Long đón đám cưới về Giảng đường Spellman.
Sơn Râu làm xướng ngôn viên diễn giải
Lễ Tơ Hồng, được cử hành trước bàn thờ tổ tiên. Đại diện đôi bên trai gái,
không phải thân quyến của hai đàng, mà chỉ là một số sinh viên có tuổi đứng ra
đại diện hộ. Sau đó là những lời chúc tụng và quà bao thư đỏ của cha Viện Trưởng,
các giáo sư và các bạn.
Cuộc lễ trở nên linh hoạt và khiến người
ta có cảm tưởng thời gian lùi lại 20 năm về trước, khi phái đoàn gồm ông Chánh Tổng, chống ba tong, ngậm ống vố,
mặc complet xạc kin trắng, và các thuộc hạ mặc ống cao ống thấp đội quả đến biếu
và chúc tụng bằng ngôn ngữ của thời 1945 ở Lục Tỉnh.
Chủ hôn Sơn Râu đọc bài diễn văn Dạy
Con Gái trước khi về nhà chồng, Mai Kim Đỉnh đọc bài Khuyên Rể rút từ luân lý
Khổng Mạnh được sửa đổi đôi chút
Sau đó là tiệc vui. Trong buổi tiệc có
nhạc Rock, Bebop và có khiêu vũ … “
Đọc bài viết của Nguyễn Văn Sơn, anh Trần Văn
Chang email : “ Trong đám cưới đó, tôi
đóng vai bố, Chị Bùi Thị Trường đóng vai mẹ. Hồi trẻ, gầy nhom nên tôi phải độn
một cái gối vào bụng. Đúng là tuổi trẻ coi Trời bằng vung “
Và Email của chị Bùi Thị Trường : “….. Có lẽ tuổi trẻ đẹp vì " coi trời bằng
vung ". Trong đám cưới đó anh Chang Trần đóng vai bố vợ còn tôi là mẹ chồng,
cũng đầy đủ nghi lễ rước dâu .. . Một đám cưới có một không hai. Đúng không anh
xui ? Rất vui được tin anh sui “.
 |
| Bùi Thị Trường, Ngô Kim Liên, Nguyễn Tường Cẩm, Trần Văn Chang |
Trích: Tuyển tập truyện ngắn "Sinh viên xa nhà" của Nguyễn Đức Quang (GC)
"Trang sử mới này được viết phần mở đầu bằng một cuộc du ngoạn chèo thuyền không có kế hoạch từ trước. Nghĩa là bất thình lình gặp nhau, rủ nhau, rồi cùng đi.
 |
| Tạ Duy Phong, Kim Thoa, Kim Liên, Nguyễn Tường Cẩm, Trần Ngọc Phong |
Đó là một sáng Chủ Nhật của năm Khái Luận. Khi tôi vừa leo lên chiếc xe Jeep mượn của tòa Tỉnh từ mấy hôm trước, thì gặp Trần Thiện Tường. Bèn rủ hắn ra phố uống cà phê.
Cà phê xong. Tường đề nghị quay về Đại Học Xá kiếm mấy Trự nào còn Xu rủ đi chơi cho hết ngày chủ nhật. Vào tới nơi thấy vắng teo. Nhưng lúc ra, hắn cũng ngoắc được hai cô và một cậu bên Sư Phạm Công Giáo mà hắn quen. Lúc vừa qua khỏi trường Bùi Thị Xuân thì gặp Nguyễn Tường Cẩm và chị Kim Thoa, ái nữ của nhà văn Nhất Linh. Thế là cả bọn bẩy người cùng phóng ra khu Hòa Bình, trước đó đã đón thêm một người Bạn Gái của chị Thoa. Trên xe, Cẩm đề nghị đi suối Đam Mê chèo thuyền chơi. Và hắn lại có dịp trổ tài Thiện Chí bằng cách quyên góp tiền bạc mua bánh mì Pinic, trái cây, nước ngọt ( nhưng hắn quên không thâu tiền của tôi ). Lúc ra tới phố, lại gặp thêm Trần Ngọc Phong và bốn người nữa. Được cái chiếc xe này thuộc loại long body, nên tổng cộng 13 người vẫn … ấm áp.
Cuộc đi chơi hôm đó thật là thoải mái vui vẻ. Và tôi lại có dịp thán phục cái tài “chèo thuyền“ rất nhà nghề của Cẩm Thiện Chí. Hèn chi báo Thế Giới Tự Do đăng khen ngợi tài ba của hắn ! Không biết hắn học được từ lúc nào mà … chèo giỏi quá ! Các Mợ ngồi trên đó đều phục lăn. Và tất nhiên có cả người bạn gái của chị Thoa. Tôi thấy hai người dọi đèn vào nhau lia lịa. Bèn nhủ thầm :” Phen này chắc là mày … hết đường sống như tụi tao rồi Nguyễn Tường Cẩm ơi ! “.
*****
