Tư Cỗi đã thức dậy từ tờ mờ sáng. Gã đang đứng tựa cửa hiên nhà, mắt dòm doi dõi những hạt mưa rơi. Căn nhà mút nát của gã nằm cuối đường hẻm nhỏ, khuất sau lò rèn của anh Sáu Gảy. Tay Cỗi mân mê ly cà phê đen quánh đã lạnh đong, lạnh hơn cả lòng đường chợ hẻm, vậy mà gã vẫn còn say mê nhâm nhi từng giọt nhỏ. Môi gã đen xì còn ngậm điếu thuốc rê mới quấn xong nhưng vẫn ngây ngơ biếng lười chưa thèm châm lửa vội.
Sáng nay mưa ngâu lại về, chiếm tẻ trên khắp nẻo đường oi bức. Ðất Cầu Hang, xóm Chổi, là nơi gã đã sanh trưởng từ thời còn chạy rong tắm mưa và cả cái thời gã còn đùa chơi bắn bi với bọn trẻ đồng tuổi ở cuối xóm. Bây giờ nghĩ lại nó đã trôi bay xa xưa rồi. Thiệt lẹ. Cánh thời gian tuôn chạy chẳng thể ngờ. Tuổi dại khờ đã bay mờ ngọn gió. Ðời gã đã vươn bao chớm nở tàn phai, đã dạt trôi trên khắp mặt lộ đời, như ảo, như mộng, gã vẫn thường tư lự thế.
Thường lệ mỗi sáng Cỗi dậy thật sớm. Thong thả đốt vài que củi, chất nhóm lại đống lửa bình minh sớm, sớm hơn cả giờ thức dậy của mặt trời hồng, gã tự hào như thế. Tay cầm ly cà phê đen, gã đứng nhâm nhi bên khung cửa của căn nhà vách đất đã vẹo xiêu. Mái nhà, nửa lốp tranh, nửa lốp tôn đen, bốn vách đất thì xiêu vẹo cánh cò không thua gì thân hình gầy guộc của chính gã. Có những đêm mưa to, bốn vách tranh lắc lư rỉ sét như chiếc xích lô bạn đường của gã đã bao lần trơ trọi về khuya. Cỗi sống bằng nghề chạy xích lô dạo. Mọi người trong xóm vẫn thường gọi Cỗi là gã phu xe khòm. Thật sự trước đó gã đâu có khòm nhưng từ độ sau này khi cái tay nghề xích lô càng cao thì lưng Cỗi lại bắt đầu khòm. Gã khòm bởi chính cái nghề nghiệp của gã nhưng có điều là gã không một chút khòm trước bóng cuộc đời tâm linh của chính gã. Cỗi vẫn thường nhủ thầm như thế để tự an ủi chính mình.
Mỗi sáng gã phải dậy thật sớm, ngay sau khi tiếng gà gáy sáng đầu tiên là gã đã tung khỏi chăn mền. Mỗi ngày gã có hai mối hàng quen thuộc để lo chạy kiếm tiền. Một là đưa hai rổ bún ra đầu chợ cho cô Bảy bày hàng sớm. Hai là chở bà Năm với mấy thúng nem chua đem giao hàng cho các chủ quán cơm.
Mỗi ngày chạy xong hai chuyến sớm là gã có thể an nhàn đôi chút, thư thả dạo vòng các sạp nhỏ ngoài hông chợ để tìm chút đồ lót dạ. Món điểm tâm thường nhật của gã mỗi ngày như ngày là nắm xôi bán dạo ở góc chợ đầu hẻm. Cũng có đôi lúc gã thèm mơ ước một tô hủ tiếu ớt cay, hay một tô phở bò đặc biệt ở một quán ăn bình dân. Nhưng Cỗi lại rất e dè việc tiêu phí nhiều tiền chỉ để cho một bữa ăn sáng lót dạ. Nếu như tiêu vội hết tiền trong một buổi sáng, rồi không may cả ngày chẳng có khách thuê xe thì chiều về chắc phải nằm dài đói rã ruột. Gã còn phải lo chén cơm tối, bịch thuốc rê, củi lửa, đường và cà phê. Ðồng tiền kiếm bằng cái nghề chạy xích lô đâu là mấy, nhưng gã vẫn không một chút tủi phận đời. Vẫn ngạo nghễ an vui với mồ hôi đã đổ, để đổi lấy đồng tiền sinh sống từng ngày qua. Tính nhẫm lại gã đã làm nghề này trong suốt hai mươi sáu năm rồi.
Gã vẫn thường tự nghĩ, nào có đáng chi một bữa ăn huy hoàng. Ðạm bạc xôi nếp cũng khuây khoái cái bao tử thằng phu xe già này rồi. Gã tự nhủ im thân trong một góc hình tâm tư nào đó của chính gã. Phong cách sống của gã là vậy. Cái đầu thông thống, thích say mê suy tư, sống thư thả và đếm từng ngày một. Ngày mỗi ngày, sáng gió vừa bình minh, gã với ly cà phê đen đậm, vài điếu thuốc rê để ru sinh khí, gói xôi con lót bụng. Tất cả chỉ vậy, một bữa điểm tâm thật nhẹ nhàng và khiêm tốn. Ðúng ra bữa điểm tâm cũng là giấc cơm trưa của gã. Thật sự cả ngày gã chạy rong ngoài đường chỉ ăn có vậy thôi, cho mãi đến khi xong công việc trở về nhà thì sẽ lo tiếp bữa cơm tối cho ngày hôm đó. Bữa cơm tối sẽ ngon miệng hay sẽ thật giản đơn cũng còn tùy vào số tiền gã có thể kiếm được trong ngày.
Sau hai cuốc xe hẹn và sau khi đã lo xong cái màn bao tử "xôi". Gã bắt đầu chạy rong kiếm khách. Tà tà đạp, gã vẫn luôn có thái độ đó khi đạp xe dạo trong những lúc vắng khách. Gã ngắm xe ngược chiều như rưới mắt hoa, lòng hân hoan hít thở khí trời trong sáng. Gã mê say từng giọt nắng đổ, bất kể thời gian và nơi chốn. Gã lang thang chạy rong các góc phố đường đang vừa chợt trở mình bừng dậy như chính gã đang lục lọi kiếm tìm những khách đêm đang lỡ độ qua đường.
Cỗi thường nhủ, nếu may mắn có khách thì có chút cá chút thịt cho bữa cơm chiều thêm đậm vị. Còn lưa thưa thì đạm bạc cơm rau qua ngày cũng xong. Gã sống rất yêu đời. Gã yêu từng phút giây đang sống, yêu đắm đuối mái nhà buồn xiêu vẹo, yêu cái tuổi trung niên hiu quạnh, yêu bóng nước vỉa hè tung tăng, yêu đam mê vệt sương mờ sáng sớm, yêu vạt nắng hoàng hôn dặt dìu trên bóng lá. Gã sống như thi sĩ - một thi sĩ nghèo - nhưng thần thơ của gã thì hơi khác thường, vẫn vung tít trời xanh. Và, như thế, gã vẫn cứ yêu đời mà sống, sống để mà sống, an nhiên trong lam lũ cực nhằn dưới bao ngàn ánh mắt soi rọi như tự hỏi về đời gã từ những người bạn thân đã quen biết.
Chiều dần trưa. Bóng nắng đã đứng mình nhưng cơn mưa vẫn còn say mê rong chạy. Mùa mưa ngâu thì mưa đâu bao giờ chịu khiếp vó. Vẫn bung rơi, vẫn ray rít từng giờ. Hôm nay chợ buồn và hơi vắng khách. Có lẽ mùa mưa dầm đến quá sớm. Khách cũng biếng lười dạo chơi ngoại trừ con buôn đầu chợ và chính gã. Phải trắng dậy mà chạy rong kiếm tiền! Thời thế tạo sinh nhai! Gã nhủ thầm an ủi cho qua hơi, vẫn thường là thế, trong những môi mách của cuộc đời chính gã.
Chiếc áo mưa che thân cũ rích, một bên vai đã bươi lỗ, mưa len kẽ vào người. Gã rùng mình và cảm thấy hơi lành lạnh. Lại chắc cảm mưa rồi, cơn mưa đầu mùa, gã tự nghĩ. Thôi, hôm nay hãy về sớm, nghỉ dưỡng sức, chạy được ba cuốc rồi, cũng tạm đủ tiền chi tiêu cho ngày hôm nay. Gã quyết định như vậy và quay hướng về con đường quen thuộc.
Những xe cộ cùng chiều càng lúc càng đổ dốc nhanh hơn. Chiếc xích lô rỉ sét của gã cũng tưng bừng lướt dốc bay nhanh. Cỗi thư thảng ngơi nghỉ đôi chân. Gã tạm gác hai chân lên bệ sườn xe phía trước, và cứ để ba bánh xe tự lăn tròn ngạo nghễ trên lòng con dốc. Cỗi tự nghĩ để lấy làm an ủi, mình có lúc cũng thảnh thơi thì cũng phải có lúc nên để cho xe hân hoan tiếp xúc với lòng đời.
Ngay sáng sớm gã cất hành ra khơi, đạp lên dốc cầu thì phải un hơi tiếp sức để cố vượt lên. Nhưng thỉnh thoảng có khách sớm trên xe thì càng phải gắng sức hơn nữa để vượt qua dốc cầu. Ðôi lúc sự quá sức cũng làm cho gã mệt nhoài cả đôi chân. Những độ canh về thì hai chân gã lại được nhàn nghỉ đôi chút bởi nhờ đoạn đường tuột dốc. Con đường cầu quen thuộc này đối với gã như một dốc cầu đời. Khi lên khi xuống trong cùng một ngày. Tưởng như cuộc đời gã cũng đã có lúc thăng hoa, cũng có lắm lúc tác tan truy lụn. Gã tự nghĩ, mình là thân người, nào có than chi đâu kiếp phận. Sống trọn vẹn 24 giờ mỗi ngày đã tạm gọi là quá đủ.
Mồ hôi tuôn, mưa như xối đổ. Ngày mọi ngày, gã vẫn tự hào sống, hãnh diện bán đổi giọt mặn đời vì đồng tiền sinh kế. Ðời là vậy. Ðừng quá nhìn bon chen mà đau xót dạ khi mộng ước đã trôi sông, khi đam mê đã quằn quại thất tán. Ðối với gã, mọi sự đời trôi vãng như mơ. Nó như một giấc mộng sương trên cành lá. Một ngày xanh vừa mới gọi chào, tươi tròn và bung nở, rồi một ngày dài giã từ để heo hút xác thân. Mảnh vô thường này gã đã đếm ngàn lần trong từng ngày một. Gã đã nếm đắng ngàn lần trên đầu chót lưỡi. Gã đã trực nghiệm muôn vạn chiều qua những góc cạnh tư duy của chính gã trong mỗi từng đêm. Bởi vậy gã cũng há cần bi quan thái quá với cuộc sống tạm bợ này, gã cũng chẳng cần ba hoa tự hào phải lạc quan quá độ. Gã sống không khác nào như cơn gió tạm nghỉ chân, chẳng thẹn thùng với cây lá, chẳng giông tố bão bùng với mưa to, cứ chỉ là tạm dừng nghỉ để trầm mình nhè nhẹ với cỏ cây...
Ðột biến hôm nay, một chiều về trên con đường đổ dốc, ký ức gã lại bung mình lớn dậy. Gã chạnh nhớ ngày nào gã còn học Triết ở trường đại học, rồi tốt nghiệp với vài mảnh bằng, trẻ trọt ra trường, may mắn tìm được việc làm ở một khu trung học thành phố. Cơ hội đó đã giúp gã miệt mài thao diễn với nghiệp nghề. Gã đã am chiếu ngàn lần những học thuyết nhân sinh của những nhà tri thức. Gã yêu say giòng tâm linh siêu việt của Nietzsche. Gã thấm nhuần tư tưởng Lão Trang. Gã tu giữ được giềng mối của Thiền học. Gã chạnh nhớ, cái ngày nào đó, ờ nhỉ, 26 năm trước đây, gã đã từng là một chàng giáo sư Triết trẻ và có tài. Mớ sách vở đã thuộc nằm lòng. Những học thuyết đã cuộn tròn trong tri thức. Ngày đó, không ngày nào là gã không háo hức thuyết diễn với đám học trò trẻ, làm đám nhỏ phải ngưỡng mộ say mê mà chính gã lại còn say mê hơn là lũ trẻ…
Nhưng, và rồi, ngày qua ngày đổi thay, nghề nghiệp của gã hôm nay chỉ là bám níu xác thân trên chiếc xích lô cũ. Bạn bè gán cho gã cái tên gọi "bất tài", sao chẳng kiếm ra được một nghề nào khác, ngoài việc treo thân trên chiếc xích lô rỉ sét và ngày hai bữa chạy rong đưa khách qua đường. Khó trăm bề lao lực mới kiếm được ngày hai chén cơm. Vậy mà gã vẫn cứ sống vui, vẫn yêu thương đời. Ðám bạn bè cùng dạy học chung trường, thằng đi nước này, thằng đi nước nọ, còn gã thì miệt cố vẫn cô thân nơi quê nhà làm gã xích lô khòm ba bánh.
Có đôi lúc gã cũng đã từng tự nghĩ về cái nghề nghiệp bấp bênh của gã. Gã tự nhủ, ờ tất cả cũng chỉ là một cách kiếm sống mà, hoặc làm nghề này, hoặc làm nghề khác, có nghề thì đau đầu, có nghề thì nhọc thân, có nghề thì bức óc, có nghề thì còng lưng. Còn cái nghiệp mạng của gã cũng đâu có đẹp đẽ gì, chỉ là nghề bán mồ hôi và buôn rẻ sức sống, nhưng gã tự nghĩ đó vẫn là nghề, cái nghề duy nhất mà gã có thể kiếm sống qua ngày, ở giữa bến đời đã ngửa lật bàn tay. Gã vẫn an phận mình và cười với đời. Mỗi sáng mỗi hôm, gã vẫn thấy ngày mới và đẹp, như thỏi sắt vừa được dũa bung, như nắng rơi đổi hạt từng hồi. Mỗi ngày bình minh là mỗi khác. Nó biến ảo tận cùng trong từng mỗi phút giây. Mỗi chiều về vẫn là một hoàng hôn đẹp và kiêu sa trong mắt gã. Trong từng mỗi phút giây gã lang thang kiếm khách là từng mỗi phút giây gã đã nhận thấu được lòng đời. Hình như gã đã nghiệm được một chút gì đó về ý nghĩa cuộc sống, về ánh sáng tắt nở của mặt trời hồng, về đích điểm loé mở của mặt trăng xanh, về phận người nhỏ nhoi, về cánh thời gian buông thảng, về nhịp nhảy trò cười... Tất cả được gã xem như một giấc mộng hoa trôi, như con sóng nước, như gió bạt ngàn - trôi bay, đổi biến, sinh nở, hoại tàn - trên muôn ngàn sắc thể tinh khôi của cuộc trần đời đuổi bắt.
Thời gian mà gã đang chiếm hữu cũng vùn vụt trôi xa từ chính gã. Con người gã, sinh ra trên mảnh đất vuông tròn này, đã tự mãn chiếm ngự một khoảng không gian của vũ trụ. Thân xác gã đã lớn dậy, đã xoay chuyển từng giờ, đã nhận muôn vàn và đã trao qua ngàn kiếp. Thời gian với gã vẫn tung chạy. Con người gã vẫn tung chạy. Có ai đứng lại để nhìn chính mình mà ngỡ ngàng đôi chân. Khi thời gian còn tí tách trên kim đồng hồ thì vạn thể nào có nghỉ chân - vẫn biến dịch, vẫn tái tạo, vẫn sinh nở, vẫn phôi tàn...
Gã đã thấy rõ được điều đó. Mọi trực nhận đã thẩm thấu vào từng làn da thớ thịt của xác thân mà chính gã đang vay mượn. Nó biến nở muôn trùng tái tạo trong từng mỗi phút giây sinh động không dừng nghỉ. Hơi thở của gã cũng đã vô thường rồi thì xác kiếp phận hèn cũng phải vô thường thôi. Có hơi thở nào là hơi thở giống nhau đâu. Lượng hít vào, lượng thở ra, ấm lạnh đã khác nhau rồi, ít nhiều đã biến đổi. Hạt mưa rơi có hạt nào giống hạt nào. Từng nghĩ suy trong tâm thức có nghĩ suy nào giống nghĩ suy nào trong mỗi một phút giây. Từng sát na là muôn trùng biến thể đa sinh trong tâm thức. Ðời vô thường. Tất cả cũng vô thường. Gã tự biết như vậy. Ðã trực nhận như vậy. Cũng bởi chính cái đầu thông thống của gã, mãi cứ xoay vần bốn phương hướng, gã đã thấy rõ mọi vấn đề ngay trong cuộc sống lam lũ hèn kém của chính gã. Nó như mái nhà xiêu, như cơn mưa tầm. Ðời gã phu xe già chỉ tạm bợ trong hơi thở khí trời thì ngày tháng có trôi bay (gã tự nhủ và mãn nguyện mỉm cười), ta sống hãy cứ sống, khinh khoái tung mình mà sống ngay trong giờ phút sống, hân hoan sống ngay trong phút giây hiện tại của cuộc đời người.
Có phải chăng gã là người đã an phận, là một kẻ sĩ thất chí đã thấu rõ bộ mặt thật của đời. Thật sự gã là ai, gã chẳng cần truy xét, hãy cứ sống, sống ngay trong giờ phút đang sống. Rũ tay mà khinh khoái. Mãn nguyện mà hân hoan. Hãy sống trọn vẹn với trái tim chính mình, trái tim tình thương, trái tim nhân bản. Không ruồng bỏ thực tại. Không trốn chạy khổ đau. Thật sự là gã đã rõ bộ mặt vô thường của cuộc trần ai sinh biến này chăng? Ðiều đó gã cũng chưa từng bao giờ tự hỏi chính mình và gã cũng chưa bao giờ bận tâm để trả lời câu hỏi đó.
Chiều dần tàn. Giọt nắng đã rơi nghiêng. Mưa vẫn còn nặng hạt. Bóng nước vẫn vô tư chạy đùa. Cỗi cảm thấy vui với lòng một buổi chiều hôm nay, một buổi chiều lắm mưa hoa, một buổi chiều ế ẩm khách qua đường. Cỗi dõi nhìn những xe cộ đang mưa mắt tung bay trước mặt. Những hạt nước mưa vẫn còn dặt dìu trăm nhánh. Cỗi bình tâm. Sự đời biến hình muôn vạn thể nhưng Cỗi rất an bình để ngắm nhìn những biến đổi không ngừng tái sinh đó. Một cảm thức nhất thời, thật sự an bình, lần đầu tiên trong cuộc đời mà Cỗi đang hân hoan đón nhận. Một sự thật bất ngờ ngay trong vòng khép mở tận cùng của cánh cửa tâm linh.
Cỗi về tới căn nhà quen thuộc của mình cũng vừa vào lúc những đàn chim trời trên đường bay về tổ. Mọi ngày thường gã về đến nhà là lúc đèn đường đã lên. Hôm nay tương đối sớm hơn, có nhẽ vì cơn mưa đầu mùa quá nặng hạt và khách lỡ đường thưa nhạt. Một cách nhanh và nhẹ, gã đẩy lẹ chiếc xe xích lô vào nhà. Gài vội cửa trước, gã rũ bỏ chiếc áo mưa bên ngoài. Gã cảm thấy tay chân hơi rã rời, đầu bức nóng ran ran, tim đập bưng trong lòng ngực, hơi thở nhọc mệt, nhưng trong tâm thức gã vẫn cảm nhận một sự an bình thanh thoát lạ. Cỗi lăn mình dài trên sàn tre nơi chiếc giường thân yêu của gã. Trong nhà này, ngoài chiếc xích lô, chiếc giường tre, vài ba vật dụng nhà bếp, dăm ba cuốn sách Hermann Hesse, hai chậu phong lan, một vài món linh tinh khác, ngoài ra không còn gì có thể gọi là đáng giá. Tất cả đó coi như là toàn bộ gia sản trong cuộc đời quạnh hiu của Cỗi.
Trong đời sống hiện tại của Cỗi, thú giải trí mà gã vẫn ưa thích là được nằm trên giường đọc sách với bịch thuốc rê bên cạnh. Nhưng cái tuyệt thú nhất của gã vẫn là ngồi im lặng uống trà và ngắm hoa lan nở. Nhiều khi những lúc rảnh rỗi cuối tuần, gã vẫn thường ngồi một mình để ngắm lan. Ðôi lúc gã ngồi cả giờ đồng hồ chỉ để chăm sóc từng chiếc lá phong lan, thêm đất, thêm gỗ, rưới vài giọt nước mưa vào đáy chậu, nâng niu từng cọng rễ, tâng tiu từng cành nhánh. Gã say mê làm một công việc của chính gã như là công việc hít thở tự nhiên của chính những hoa lan. Có thể tưởng chừng gã và lan chỉ là một. Nếu ai đó có dịp được thấy Cỗi và lan trong phút giây hòa nhập này, thì sẽ nhận thấy không còn một khoảng cách khác biệt nào giữa hai đối tượng Cỗi và lan.
Những vòi phong lan của Cỗi phải nói là đẹp, thật đẹp, nó thuộc về loại lan quý. Ðó là quà của đám bạn Việt kiều về nước mua tặng gã. Cỗi rất trân quý món quà này. Hắn đã từng thiết tha ao ước có vài chậu lan như vậy nhưng chưa đủ khả năng để mua, may nhờ thằng bạn thân về thăm quê hương và ghé nhà thăm gã, và ngày đó là ngày mà gã đã trọn thành ước nguyện.
Cỗi trở mình, mắt ngước nhìn chăm chú mấy vò lan treo dọc theo thành cửa sổ hướng về phía nhà sau. Gã cảm thấy khô đắng cổ, thèm một ly nước mưa thật lạnh, nhưng gã cũng không đủ sức để cất người lên nổi, dầu chỉ là làm một việc rất đơn giản - đứng dậy và đi. Gã thu hết tàn lực để ngồi bật dậy nhưng đầu óc gã quay cuồng và tứ chi hầu như không còn hơi sức. Gã nằm vặt ngược trở lại. Thân thể hoàn toàn rũ liệt, khắp người ê ẩm. Tim gã như muốn nhảy ra khỏi lòng ngực. Hai bên vai đau buốt, đớn đau đến nổi gã không kiềm chế được và đã bật lên những tiếng rên hư hử. Gã đã cảm nhận những triệu chứng bất thường này độ khoảng hai ba lần mấy ngày nay. Cỗi đuối sức và nhắm nghiền hai mắt. Gã dường như tưởng đã ngất lịm. Hơi thở yếu dần và nhẹ hẫng…
Ngoài trời, mưa đã ngừng rơi. Mây đã đổi hình. Màn đêm lên tiếng gọi. Cảnh vật thảm buồn và mênh mang những nỗi niềm khó tả. Bóng trăng len lén rơi nhẹ hạt. Cánh gió lại một lần nữa trở về mơn man phím lá. Thời gian trước mắt Cỗi đang uốn mình trăm nhánh. Mọi cảnh vật đêm nay trong căn nhà của Cỗi đang trỗi mình để quay cuồng một vũ khúc truy mê. Những vò lan dọc bên thành cửa sổ cũng ngước mắt nhìn gã như suy tư tự hỏi. Chiếc giường tre cũng lên tiếng kẽo kẹt cảm thông đời. Cỗi cố gắng mở mắt ra lần nữa bằng tất cả sức lực thu hình, gã im lặng nhìn mấy vòi lan lần cuối như để chào lời giã biệt những cố nhân. Gã im lặng. Hoàn toàn im lặng. Bên ngoài, gió bắt đầu rít mạnh từng cơn. Một vài con chim khuya lạc đàn kêu tan tác. Màn đêm trải phủ mọi góc hình. Cỗi nhắm nghiền đôi mắt, cái nhận biết cuối cùng của gã là bóng đêm đang về, một biển đen trơ trọi trong căn nhà buồn quạnh gió hẫm hiu. Cỗi chìm dần vào giấc mộng, một giấc mộng cuối cùng của đời gã, một giấc mộng dài và thật đẹp. Mắt Cỗi đã nhắm nghiền, hơi thở nhẹ dần và mất hẳn. Tâm thức Cỗi động soi một lần cuối, tự nhận biết chính mình đang nở một nụ cười khiêm tốn... trong sự im lặng... mãn nguyện giã từ...
Trường Ðình
UK, sương mù già 2018
UK, sương mù già 2018
No comments:
Post a Comment