1/21/24

DAVID & GOLIATH – MỘT CUỘC ĐỐI ĐẦU CẦN THIẾT

 Không phải để người dân biết “ai thắng ai”, mà để người ta hiểu, qua lá phiếu của họ, người dân Mỹ ngày nay như thế nào!

Một người đang mất hết tóc, một người tóc giả


Ghét của nào trời trao của ấy! 

Tính từ đầu năm 2024 này, chỉ còn 10 tháng nữa là người dân Mỹ sẽ đi bỏ phiếu để chọn cho đất nước của mình một tổng thống mới, mà phần chắc tuy mới mà cũ - tổng thống 47 sẽ là hoặc ông 46 hoặc ông 45.  Theo nhiều thăm dò dư luận, người ta tin chắc rằng bầu cử tổng thống năm 2024 sẽ là cuộc tái đấu giữa đương kim Tổng thống Joe Biden và cựu Tổng thống Donald Trump. Có nghĩa là ông Biden vẫn là sự lựa chọn bắt buộc của đảng Dân Chủ, và đảng Cộng Hòa không làm sao có thể thoát được sự kìm kẹp của Trump. Thực ra, chẳng cần thăm dò dư luận. Người bình thường cũng có thể thấy được viễn cảnh (đen tối?) này. Điều oái oăm là người dân Mỹ nói chung, phần lớn, chẳng ưa gì một cuộc tái tranh cử đụng độ giữa Biden và Trump. Và câu hỏi ám ảnh đối với nhiều người vẫn là phải chăng Biden đích thực là sự lựa chọn của cử tri Dân Chủ, và Trump là sự lựa chọn của người Cộng Hòa? Và phải chăng nền dân chủ nước Mỹ thật sự bế tắc, không tìm được lối ra nào.

Có thể còn quá sớm để kết luận!!! Tuy nhiên, trong cuộc bầu cử Tổng thống năm 2024, có nhiều phát hiện bổ ích chúng ta có thể học hỏi được. 

Bắt đầu bằng những câu hỏi thực tế khi ta nhìn vào thực tế. 

Tại sao ông Biden là sự lựa chọn của đảng Dân Chủ? Câu trả lời đơn giản: tại vì ông không cho đảng của ông cơ hội có một sự lựa chọn nào khác. Và ông cũng có cái lý của ông. 

Ông là tổng thống đương nhiệm, chỉ mới có một nhiệm kỳ. Bình thường, người đương nhiệm được nhường bước, có ưu tiên tái tranh cử, ví dụ như Tổng thống Jimmy Carter, Bill Clinton, Barack Obama … phía Dân Chủ; Dwight Eisenhower, Richard Nixon, Gerald Ford, Ronald Reagan, George W.H. Bush (cha), George W. Bush (con), Donald Trump… phía Cộng Hòa. Trường hợp của ông Trump là “đặc biệt” nhất: tái tranh cử 2020 thất bại, vẫn “kiên trì” ra tranh cử 2024 một lần thứ ba để “cứu lấy nước Mỹ” – như ông nói và MAGA tin. Tổng thống Harry Truman (45-52) sau gần tám năm tại Tòa Bạch Cung có thể tái tranh cử năm 1952 (khi ông “mới” 68 tuổi), vì trong nhiệm kỳ đầu ông chỉ kế vị Tổng thống Franklin Roosevelt, nhưng ông quyết định rút lui vì mức ủng hộ của cử tri dành cho ông thấp - người Mỹ thời đó chưa hiểu hết sự thách đố của Chiến tranh Lạnh mà ông đã cảnh báo vào năm 1948 chống lại bức tường Bá Linh của bạo chúa Nga Stalin đã cai trị cả 25 năm ở Điện Cẩm Linh. Tương tự, Johnson từng tính ra lại vào năm 1968 với chương trình Đại Xã Hội đang nở rộ, nhưng vì cuộc chiến Việt Nam mà ông xem như là “bridge over roubled water” (bài hát nổi tiếng của Simon & Garfunkel) làm ông thất vọng (biến cố Tết Mậu Thân 1968), dẫn đến quyết định tuyệt vọng là mở ra “hòa đàm” với địch bất kể Miền Nam có sẵn sàng hay không, tạo cơ hội giả tạo cho cả hai tên điếm Lê Đức Thọ và Henry Kissinger được giải “Nobel hòa bình” vào năm 1969. Ngay tình mà nói, Johnson rút lui một phần cũng vì nan y: ông chết vì bệnh tim năm 1973, năm ông 65 tuổi. 

Trong trường hợp Tổng thống Biden, như chúng ta đã thấy trong ba năm qua, ông là người lãnh đạo thành công – ít ra cũng vượt qua được những thử thách quyết liệt của “một thời thách đố”: chính trị dân chủ hỗn loạn trong nước với sự đe dọa nghiêm trọng của MAGA (hay quần chúng chạy theo Trump với chiêu bài “Make America Great Again”), kinh tế lạm phát và bị đe dọa bởi nạn suy thoái và thất nghiệp, và toàn cầu đang bị áp lực “trật tự mới” của hai ông trùm tân đế quốc là Vladimir Putin của Nga và Tập Cận Bình của Bắc Kinh. Tuy nhiên, chẳng phải ai cũng mở mắt nhìn sân khấu thế sự. Ngay cả một số người theo đảng Dân Chủ cũng đang làm cho Biden phát điên khi trong thăm dò dư luận quần chúng, họ trả lời “No” khi được hỏi về sự tín nhiệm ông Biden. 

Bidenomics - Vượt qua những thử thách của đại dịch COVID 19 (từ Tàu lan sang Mỹ từ đầu năm 2020 nhưng người đương nhiệm Donald Trump không dám hành động vì sợ “rút dây động rừng”, ảnh hưởng đến kinh tế của ông ta) Joe Biden đã thúc đẩy kinh tế, từ suy thoái chuyển qua tăng trưởng thấy rõ (tỷ lệ tăng trưởng trong quí ba là 5.2%, mức cao nhất kể từ quí tư năm 2021), số việc làm tăng mức kỷ lục (lao động phi nông nghiệp là 167.8 triệu người vào tháng 11/2023), nạn thất nghiệp đang xuống mức thấp nhất (3.7% vào tháng 12) và lạm phát cuối cùng đã nhượng bộ (hiện ở mức 3.4%, tức giá sinh hoạt tháng 12 năm 2023 cao hơn giá tháng 12 năm 2022 là 3.4%). Trong cảm hứng, Biden gọi đường lối kinh tế của mình là “Bidenomics” - nhấn mạnh ở chỗ những chính sách, biện pháp phục hồi kinh tế nhằm vào tầng lớp trung lưu và lao động - nhất là những thành phần khó khăn nhiều nhất trong thời đại dịch: người già, người bệnh, người neo đơn và lớp trẻ. Thực ra, căn bản của Bidenomics là lý thuyết của kinh tế gia tân cổ điển John Maynard Keynes của nước Anh cách đây gần một trăm năm mà đảng Dân Chủ, từ Tổng thống Franklin Roosevelt đến Johnson sau này, vẫn xem là nền tảng của kinh tế học của đảng: chính phủ chi tiêu để tạo công ăn việc làm và đồng thời nâng đỡ một số thành phần trong xã hội chi tiêu để tạo cảm hứng tăng trưởng mới. 

Dân chủ & MAGA - Biden bước vào Nhà Trắng với ý thức đầy đủ về hiểm họa MAGA mà Donald Trump đã gieo rắc hàng ngày nhằm mục đích phá hoại cơ chế dân chủ lâu đời của nước Mỹ. Khai thác triệt để “chủ nghĩa dân tộc bạch chủng Cơ Đốc giáo” (white Christian nationalism) để tạo sự ủng hộ trong khối cử tri da trắng “bình dân” (nông dân & công nhân) không tin vào những giống dân thiểu số “ngoại đạo”, Trump đã bài bác và khuyến khích sự “phân biệt đối xử” (kỳ thị) đối với người da đen, dân Latino, và với di dân, đồng thời không ngừng “tố cáo” Biden đã âm mưu bầu cử gian lận trong năm 2020 nhờ những cử tri “dân tộc thiểu số” này khiến cho Trump phải rời khỏi Tòa Bạch Ốc và không còn “làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại” được nữa. Nắm được ý đồ trắng trợn của Trump là thúc giục người da trắng “mộ đạo” tập họp trấn áp các nhóm thiểu số muốn hành xử các quyền dân chủ của mình, nhất là trong các mùa bầu cử Hạ Viện, Thượng viên hay cả tổng thống - cho dù phải vận dụng bạo lực súng đạn. Joe Biden đã phải hành động với sự yểm trợ, tiếp sức của cựu Tổng thống Obama trong cuộc bầu cử năm 2022, tố cáo và lên án chủ nghĩa MAGA đang tấn công vào nền dân chủ Mỹ, làm cho người dân Mỹ mất tin tưởng vào hệ thống chính trị của đất nước mình. Sự lên tiếng đấu tranh của Biden đã phần nào thành công khi đảng Dân Chủ vẫn còn giữ được thế đa số mong manh tại Thượng Viện và chỉ thua đảng Cộng Hòa cũng chỉ vài ghế mong manh trong bầu cử Hạ Viện năm 2022. Cuộc bầu cử năm 2024 tất nhiên sẽ gay go hơn nhiều vì có cả bầu cử tổng thống và Quốc Hội lưỡng viện. Bởi vậy, năm nay chúng ta sẽ thấy chẳng những một mùa tranh cử quyết liệt mà còn có thể thấy được, hiểu được cử tri Mỹ (người da trắng, da đen, Latino, người châu Á, lớp trẻ, lớp già…) sẽ thực sự hành động như thế nào trong tình thế có vẻ như hoảng loạn hiện nay.

Tái lập trật tự thế giới – Putin và Tập Cận Bình đều cùng chung ước muốn xóa bỏ trật tự thế giới do Mỹ lãnh đạo, Mỹ kiểm soát dưới thời Chiến tranh Lạnh, và Trump trong những năm còn làm tổng thống đã tích cực và công khai giúp cả hai nhà độc tài số 1 này thực hiện một phần ý đồ đó. Trump vẫn ao ước nước Mỹ có một cơ chế thế nào đó để cho ông ta có thể làm tổng thống trọn đời như những người “đối tác” ở Moscow và Bắc Kinh. Trong nhiệm kỳ, Trump đã không ngớt “đòi nợ” thương mãi và chi tiêu quốc phòng với Đức, Anh, Pháp… Ông còn thẳng Mỹ sẽ không bao giờ giúp châu Âu nữa nếu châu Âu bị tấn công, bởi vì Mỹ sẵn sàng rời bỏ khối NATO… Có điều chắc Trump cũng trấn an Putin như thế, cho nên ông ta mới có kế hoạch mở rộng đế quốc sau này. Bởi thế, trong thời gian Tổng thống Trump còn tại chức, châu Âu và khối NATO hầu như không còn nhìn mặt Trump và nước Mỹ là đồng minh lãnh đạo thời trước đây. Nhưng Biden khi lên thay thế Trump đã bắt lại nhịp cầu với những nước đồng minh truyền thống ở châu Âu. Để cho “gương vỡ lại lành”, Mỹ đã nhanh chóng phản ứng khi Putin của Nga “tưởng bở” mở ra một cuộc “hành quân đặc biệt” nhằm xâm lăng nước Ukraine lâu dài. Nhờ thế mà cuộc “hành quân ngắn ngày” này sau gần hai năm đang làm cho Nga, thay vì Ukraine, bế tắc một cách nguy hiểm. Có thể nói nhờ Mỹ mà Ukraine còn chiến đấu quyết liệt, và nhờ Ukraine mà khối châu Âu tìm lại được sự đoàn kết và tin tưởng, cho dù thử thách vẫn đang còn ở phía trước trong thời buổi trật tự thế giới đúng là đang được xác định lại.

Tuy nhiên, Joe Biden cũng mang “tai tiếng” vì những câu chuyện sau đây:

Afghanistan - Tổng thống Mỹ đã không thận trọng trong quyết định rút quân khỏi nước Hồi giáo này. Ý định rút quân bắt nguồn từ thời Donald Trump, Biden có thể hủy bỏ quyết định đó, hay tiến hành chuyện triệt thoái một cách có trách nhiệm hơn, không “đem con bỏ chợ”. Nhưng Biden đã đột ngột và vội vàng ra lệnh triệt thoái, bất kể chính phủ ở Kabul đã sẵn sàng chưa và người dân Afghanistan có thể hoảng loạn đến mức nào. Lực lượng phản loạn Taliban đã nhanh chóng tràn ngập nước này, tàn sát quân dân chế độ cũ (nhất là vì các “lãnh tụ” ở Kabul đều đã bỏ chạy), và thiết lập một chế độ Hồi giáo bạo tàn khiến cho người dân trước đây từng có ảo tưởng sẽ được sống dưới một chế độ tự do, dân chủ nay mang mối hận nghìn thu… với “đế quốc Mỹ” bỏ chạy. Chúng ta có thể liên tưởng tâm sự người Miền Nam chúng ta trước đây với người dân Afghanistan bơ vơ ngày nay. Trong cả hai trường hợp Biden đều chủ trương triệt thoái bất kể sự tồn tại của chế độ đương thời và sự an toàn và nguyện vọng người dân bản xứ.

Biên giới - Đối với “đất nước của di dân”, biên giới Mỹ-Mễ đương nhiên là chuyện dài muôn thuở. Ngay cả từ trước Đệ nhất Thế chiến, Tổng thống Mỹ thời nào cũng cần cảnh giác   cao độ trước nhu cầu và khả năng của nước Mỹ đối với sự du nhập của di dân đến từ những nước Latino Trung và Nam Mỹ qua đường biên giới Mexico, cùng với hiện tình của phong trào di dân có áp lực như thế nào.  Tổng thống Mỹ thời nào cũng phải sẵn sàng những biện pháp thích nghi đối phó với tình hình – thay vì ở vào tình thế trở tay không kịp. Thế nhưng xem chừng sau ba năm ở Tòa Bạch Cung, Tổng thống Biden không có chính sách biện pháp nào rõ rệt để “kiểm soát” hay nắm vững được tình hình di dân đang tràn vào Mỹ vì những chế độ ở Trung Mỹ và Nam Mỹ đang bế tắc, lúng túng hơn trên cả hai mặt kinh tế và chính trị, và Tổng thống Joe Biden không rõ ràng trong việc đóng cửa hay mở cửa, ngăn chận hay cho di dân tràn đến. Bởi thế mà chưa bao giờ như bây giờ di dân tràn ngập miền biên giới đến mức bế tắc như hiện nay.

Vũng lầy Israel - Nhiều tổng thống Mỹ trong quá khứ đã bị mắc kẹt vì chính sách bảo hộ Israel kể từ khi nước này được hình thành từ năm 1948 – cho dù vẫn bị Tel Aviv lạm dụng. Với cuộc chiến hiện nay của Israel nhằm tiêu diệt lực lượng Hamas, Mỹ đang bị sa lầy, theo nghĩa không gỡ ra được. Cuộc chiến Gaza bắt đầu từ ngày 7-10, đến nay đã hơn ba tháng, bắt đầu từ sự nổi dậy có tính khủng bố của loạn quân Hamas, nhưng cuộc chiến kéo dài do sự hiếu chiến của Thủ tướng Benjamin Netanyahu đang chủ tâm tàn sát người Palestine ở khu Gaza và kéo Mỹ vào cuộc chiến. Thay vì cẩn trọng và cưỡng lại sức ép trong chính giới Mỹ gốc Do Thái, Biden đã để cho Netanyahu giật giây, cho nên hiện nay Hoa Kỳ đang dính líu đến cuộc hải chiến trên Biển Đỏ với lực lượng Houthi được Iran yểm trợ, có Nga sau lưng. Trong khi đó, kỷ niệm 100 ngày cuộc chiến, Netanyahu tuyên bố Israel sẵn sàng đánh tới cùng để tiêu diệt Hamas và ông còn nói rõ: “Không ai có thể bảo Israel ngừng lại”. Ông ta không hề đề cập đến chủ trương hòa giải “một đất nước, hai nhà nước” và nhìn nhận những quyền lãnh thổ và chính quyền của người dân Palestine. 

Biden đang điên đầu, đứng ngồi không yên vì Cộng Hòa đối lập đang buộc ông phải đóng băng các ngân sách về biên giới, Ukraine, Israel, Đài Loan… Nhưng không chỉ vì thế. Tuổi già của ông đang làm cho cử tri Dân Chủ mất phần khởi. Sự thực tại sao Biden lại muốn ra thêm một nhiệm kỳ nữa khi ông đã 82 thì chỉ có trời mới biết, nhưng sự thực cũng là ở tuổi của ông, người ta nhìn tương lai thấy bế tắc, hạn hẹp hơn là rộng mở. Thăm dò trong giới trẻ cho thấy họ không còn hứng thú trong chuyện ủng hộ Biden, cũng như cử tri da đen, Latino… bất mãn chính sách biên giới và sự ưu đãi người Do Thái của Biden. Nên hiểu rằng hiện ở Mỹ có ít nhất 3.5 triệu di dân Hồi giáo. Thánh Allah đang thúc giục họ xuống đường không ngừng… Ngoài ra, nếu Biden không nhức đầu về những chuyện tai tiếng của cậu quí tử Hunter Biden thì đúng là chuyện lạ. Cho nên mới có tin rằng nếu Trump có “mệnh hệ” nào trong các phiên tòa hiện nay thì Biden sẵn sàng nhường chỗ cho một ứng cử viên Dân Chủ khác. Người ta vẫn nghĩ rằng các ứng cử viên Cộng Hòa như Nikki Haley, Ron DeSantis… quá yếu nên chăng có cơ hội nào – ngoại trừ công lý nước Mỹ lên tiếng.

Tuy nhiên, những quan sát viên bi quan vẫn nghĩ rằng trong 10 tháng tới, Donald Trump sẽ vẫn “bình chân như vại”. Dễ dãi thì ta nói đúng là “cái số của chàng”. Không nói đến thời gian trước khi ông ta làm tổng thống, trong bốn năm tại Nhà Trắng, ông ta đạt kỷ lục với hai lần Quốc Hội “luận tội” (impeachment), thế nhưng ông ta đều thoát cả. Hiện nay ông ta lại lập kỷ lục mới với năm vụ án: (i) “lạm dụng nam quyền” với nhà báo Jean Carroll; (ii) Trump Organization làm ăn gian xảo, trốn thuế, lừa bịp ngân hàng cho vay; (iii) lạm quyền tổng thống dù đã ra đi để thao túng hồ sơ công; (iv) âm mưu tổ chức bầu cử gian lận tại quận Fulton, Georgia, và; (v) tổ chức bạo loạn ngày 6-1 tại Tòa Quốc Hội Capitol Hill để đảo ngược kết quả bầu cử tổng thống. Thế nhưng xem chừng hệ thống pháp lý của Mỹ quá coi trọng quyền bào chữa của bị cáo cho nên bị lạm dụng mà không dễ gì thoát ra được. Trump không ngại đổ tiền của (có phải của ông ta đâu, toàn là tiền của bá tánh, quyên góp của “tín đồ” MAGA) để thuê mướn luật sư để chạy tội. Mà luật sư nói gì chẳng được, ví dụ như khẳng định “quyền tổng thống cho ông ta được đặc miễn trong bất cứ vụ án nào – ngay cả chuyện cho người đi thủ tiêu những đối thủ của mình!!!”

Trừ phi tòa án kết tội ông ta từ nay đến ngày bầu cử, đó là chuyện hầu như không thể xảy ra với thủ tục “câu giờ”, kiện cáo, kháng cáo kéo dài lên tới Tối cao Pháp viện – nơi có 9 thẩm phán thì Trump có đến 3 người do ông ta cấy vào, ngoài 3 người gốc gác từ các tổng thống Cộng Hòa trước đây. Hầu như chắc chắn, ông sẽ vẫn là ứng cử viên của Cộng Hòa trong bầu cử năm nay. Trump nay có vẻ rất lý thú được ra tòa, vì ông ta xem đó như là những cơ hội vận động tranh cử miễn phí, và tác động mạnh mẽ với cử tri của mình. Ông càng có dịp lên tiếng hùng hồn, hung hãn kết án Biden “phá hoại dân chủ”, thóa mạ đảng Dân Chủ đi theo con đường “cộng sản, xã hội chủ nghĩa”, ve vuốt cử tri Cộng Hòa MAGA đang ra sức “làm cách mạng”, và đưa ra những lời hứa phản dân chủ như trả thù, đóng cửa biên giới, bỏ tù người đối kháng, làm cho nước Mỹ vĩ đại như cũ bằng cách nước Mỹ không chơi với ai hết… Ông ta rất cần tranh cử và thắng cử để cho khi đã trở lại Nhà Trắng, ông sẽ cho đóng lại các vụ án này bằng cách này hay cách khác, trong đó quyền tự ân xá cho mình… Ông ta tin tưởng khối cử tri MAGA sẽ ngày càng tin ông và ngày càng lớn mạnh - qua kinh nghiệm của những lãnh tụ phát xít trước đây như Hitler, Mussolini, và cả phát xít thời nay như Putin.  Khi Biden nói, cử tri của ông không mấy bận tâm; khi Trump nói, khối cử tri MAGA ngày càng tin tưởng, vững mạnh. Vấn đề chính là ở chỗ: khối cử tri MAGA vẫn xem Trump là lối thoát độc nhất cho nước Mỹ của người da trắng Cơ Đốc giáo đang muốn “giành lại” đất nước cho mình – như những năm thế kỷ 19-20.

Cuộc bầu cử sắp đến sẽ cho chúng ta cơ hội để hiểu thực sự khối cử tri MAGA vững mạnh, đông đảo đến thế nào, khả năng của MAGA kiểm soát đảng Cộng Hòa đến chừng nào, và cuối cùng thì khối Cộng Hòa dân cử tại lưỡng viện Quốc Hội sẽ MAGA đến mức nào. 

Mặt khác, chúng ta cũng sẽ thấy những thăm dò dư luận quần chúng hiện nay đáng tin ở mức độ nào. Cử tri Dân Chủ và độc lập sẽ mạnh đến mức nào. Liệu họ có ý thức họ không có sự lựa chọn và phải tích cực đi bỏ phiếu như lời Biden cảnh báo “Mỗi lá phiếu là một viên gạch xây dựng nền dân chủ”. Liệu họ có thấy được sự đe dọa của MAGA để “rủ nhau đi bầu”, thể hiện ý thức tranh đấu của mình. Hay chán nản, tiêu cực ở nhà, và nhường sân chơi cho phía bên kia mà không thấy được tai họa khủng khiếp trước mắt cho đất nước. 

Bởi vậy, kết quả và những tường trình về động thái của cử tri trong bầu cử vào tháng 10 này sẽ cho chúng ta thấy chính trị Mỹ trong những năm sắp đến sẽ ảm đạm hay tươi sáng thế nào!

Donald Trump như Goliath! Joe Biden như David! Liệu David lần này có thắng được Goliath chăng?


Hoàng Ngọc Nguyên



1/19/24

Lý Tử Thất - Ngôi sao nổi tiếng trên mạng xã hội

 Lý Tử Thất (李子柒)

Cám ơn anh Kim chia sẻ video giải trí thư giãn của vlogger Lý Tử Thất (李子柒), nói về cuộc sống thanh bình ở thôn quê với bà nội và xóm giềng cùng hàng loạt cổ phong mỹ thực khiến chúng ta tìm lại những giây phút an lành đã đánh mất từ lâu khi trở thành cư dân trong vòng xoáy danh lợi của chốn phồn hoa đô hội..

Lý Tử Thất, còn được gọi là "Tiên nữ đồng quê", "thánh nữ ẩm thực" - trong một ngày đông giá rét tại quê nhà, nơi đây không có ánh đèn hồng và tiếng còi xe cộ. Cô cưỡi ngựa đi mua sữa ngựa về nấu rượu. Sữa được lên men và chưng cất theo phương thức cổ truyền của dân địa phương. Rượu sữa ngựa là thức uống thường ngày của người dân tộc Mông Cổ, Lý Tử Thất cũng đã tầm sư học nghệ và am tường về tay nghề này. Một hôm họ hàng tới chơi, Lý Tử Thất bày tiệc mời ăn, khoản đãi họ hàng để tỏ lòng quý mến: ướp thịt cừu, nướng trên sân; gói sủi cảo (bánh tai), luộc trong nồi. Buổi tối, cả gia đình quây quần bên bếp than, uống rượu, ăn thịt cừu, nhảy múa, thưởng thức sủi cảo... Trong video, Lý Tử Thất lồng ghép phong cảnh hữu tình của quê hương trong ngày đầu đông. Một tác phẩm đầy cảm xúc nói lên sự ấm áp của tình quê hương, niềm vui chan hòa với thiên nhiên, non xanh nước biếc, cùng với những bản chất hồn hậu mộc mạc của dân làng, từ chủ đến khách không có chút khoảng cách mà đầy tình hữu nghị thân thiết.

Thật khâm phục cô gái nhỏ nhắn, xinh đẹp như liễu yếu đào tơ mà lại rất thành thạo mọi công việc nặng nhọc và khó khăn như thợ mộc, thợ tre, đồng áng, làm giấy thủ công và còn biết nấu rượu làm bánh, gói sủi cảo. Có lẽ là vì hoàn cảnh gia đình khó khăn thuở nhỏ nên cô phải tự bươn chải cùng với nghị lực phi thường đã làm nên cô bé đáng yêu này !

Sống trong xã hội tất bật xô bồ ngày nay, mọi người đều vất vả trong việc mưu sinh. Trở về nước non, hòa mình vào thiên nhiên, trở về với không gian nguyên sơ và yên bình đang dần trở thành xu hướng được nhiều người quan tâm đến. Với chủ đề "Trần cư bất nhiễm bụi trần thế", cuộc sống thảnh thơi, lánh xa hồng trần và những tác phẩm "Ẩn dật, vui sống giữa chốn núi rừng" của Lý Tử Thất không chỉ được nhiều người yêu thích mà còn được nhận nút vàng với hàng chục triệu người theo dõi.

Thực vậy, tách khỏi thiên nhiên khiến chúng ta xa rời hạnh phúc và cội nguồn của sự bình yên. Trở về trong vòng tay mẹ thiên nhiên là phương pháp giải tỏa cho cuộc sống tất bật và căng thẳng trong xã hội ngày nay.

Con người – vốn là những đứa trẻ sinh ra trên vùng đất hoang sơ, lớn lên giữa non xanh nước biếc. Đám trẻ của thiên nhiên chẳng biết sợ gián nhện sâu bọ… Bởi họ ý thức được muôn loài cũng là một phần của núi rừng, của thiên nhiên xinh đẹp. Lúc còn nhỏ, thích đọc chuyện về "Thế giới muôn loài", những loài động vật ở xung quanh luôn là thế giới diệu kỳ, gần gũi với chúng ta. Cũng như có lần bất chợt thấy con nhộng chui ra được khỏi cái kén chật hẹp của mình, hóa thành bướm tung bay vào bầu trời xanh rộng bao la đầy hoa thơm và nắng ấm. Tôi cảm thấy hân hoan cho con bướm vì đây là giây phút hạnh phúc nhất trong cuộc đời của nó. 

(bài viết của Trường: Cảm nhận về loài bướm

Những năm sống giữa thành phố với những tòa nhà xếp chồng lên nhau, bê tông cốt thép vây quanh, tàu xe qua lại tấp nập. Tôi thường hoài niệm những đêm thu ở quê nhà Mũi Né Phan Thiết, ánh trăng ở quê rất “tinh khiết”, không lẫn ánh đèn đường hay ánh đèn xe cộ. Mọi âm thanh náo động ban ngày chìm xuống, chỉ còn tiếng dế kêu “cà rít cà rít” như bản nhạc giao hưởng của thiên nhiên. Buổi sáng thức dậy trong cái lạnh của sương giá, đứng nhìn từ cửa sổ thì thôn làng đẹp như tranh, như chìm trong biển mây trắng ngà. Ra bếp tiện tay nướng một mẻ bánh thơm, nhóm vội bếp lửa, đặt một ấm trà, than còn đỏ thì nướng vài củ khoai, trái bắp mà nhâm nhi, đợi đỡ lạnh mới ra vườn. Bưng tách trà vừa đi dạo trong vườn, ngắm hoa, ngắm lá, ngắm cành vừa hớp từng ngụm nhỏ trà để thưởng thức hương vị của trà và hòa mình với trời xanh bao la bát ngát của thiên nhiên. Bất giác trong vẻ thong dong tự tại của cảnh vật thiên nhiên, người ta có thể mỉm cười, nhẹ nhàng lắng nghe hơi thở dịu dàng của chính mình và tiếng nói thì thầm của con tim.

Tôi không ngạc nhiên khi thấy sự thành công rực rỡ hiển hách của Lý Tử Thất, vì cô đã biết đi sâu vào cõi chân thiện mỹ trong tâm linh của con người - nguyên sơ, đơn thuần, hồn nhiên, vô vi của thiên nhiên và trời đất. Thực là một niềm vui và hạnh phúc lớn, sau một ngày làm việc căng thẳng và mệt mỏi, chúng ta có thể tìm thấy sự bình yên, thanh thản trong tâm hồn khi thưởng thức những tác phẩm không nhiễm bụi trần của Lý Tử Thất - Một vùng thôn quê dân dã với cảnh sắc đẹp nao lòng, từng nẻo đường, sân nhà, vườn tược, hoa chớm nở, trái trĩu cành đều nên thơ và yên bình khiến người xem cũng phải ao ước được đặt chân đến một lần trong đời.

Lý Tử Thất quả thực là tuổi trẻ nhưng có tư duy lớn.

Có những buổi sáng thức dậy, tôi thấy biết ơn vì mặt trời tỏa nắng, thấy yên tâm khi đôi chân trần của mình còn được trải dài trên mặt đất gồ ghề thân thuộc, biết ơn dòng suối vẫn trong xanh, biết ơn nghe tiếng chim hót líu lo trên cành cây, biết ơn thấy bông hoa khoe sắc nở rộ trong vườn ngoài trời… Hóa ra bao lâu nay, chúng ta cảm ơn nhau hằng ngày mà quên cảm ơn mẹ thiên nhiên vốn đã ban tặng cho chúng ta quá nhiều thứ.

Tôi chẳng bao giờ thích dùng từ “bỏ phố về quê” như phong trào mà nhiều người nhắc đến gần đây để diễn tả cuộc sống vui thú điền viên hoặc sự trở về với thiên nhiên. Chúng ta chẳng có "bỏ phố" hay bỏ mất một cái gì cả, vì "về quê" là tiếng gọi chân thực của tâm linh. Giống như một đứa con về nhà chẳng theo sự thúc giục nào ngoài tình cảm thân thương của gia đình. Cuộc trở về bên thiên nhiên chẳng phải cũng xuất phát từ sự rung động với những điều gần gũi nhất trong tâm hồn hay sao?

Để kết thúc bài chia sẻ cảm nhận của tôi đối với Lý Tử Thất về sự truyền bá văn hóa quê hương bản xứ và cổ phong mỹ thực, xin mượn vài vần thơ của tác giả Hiền Nhật Phương Trần nói về nỗi lòng người xa quê hương:

"Yêu quê lòng mãi ngọt lành
Du dương khúc hát thanh bình ngân nga
Điệu hò viễn xứ vang xa
Gửi tình tôi với quê nhà đợi mong
Hè sang phượng trổ sắc hồng
Người ơi ước hẹn tình nồng không phai!"

Trường
01-18-2024


Xem Video: 


 

1/18/24

Giai Thoại Văn Chương : Bích Vân Thiên, Hàn Yên Thúy. -Truyện Tình của Phán Quan PHẠM TRỌNG YÊM

 

"Tiên thiên hạ chi ưu nhi ưu, Hậu thiên hạ chi lạc nhi lạc "

PHẠM TRỌNG YÊM 范仲淹 (989-1052) tự là Hy Văn 希文. Tổ quán ở Phần Châu, sau di dời về Ngô Huyện của Tô Châu. Ông là nhà Văn học và là nhà chính trị kiệt xuất của thời Bắc Tống. Văn võ song toàn, trí dũng hơn người, bất cứ là ở trong triều hay ngoài biên cương đều chu toàn trách nhiệm một cách xuất sắc. Ông vận động cho sự đổi mới của Khánh Lịch Cách Tân, mở đầu cho Hy Ninh biến pháp của Vương An Thạch sau nầy.

Sự thành tựu về mặt văn học của ông cũng rất đột xuất nổi trội. Ông đề xướng chủ trương "Tiên thiên hạ chi ưu nhi ưu, Hậu thiên hạ chi lạc nhi lạc 先天下之憂而憂,后天下之樂而樂". Có nghĩa là người ra làm quan, là phụ mẫu chi dân thì phải biết "Lo cái lo trước thiên hạ và Vui cái vui sau thiên hạ". Với cái tiết tháo và tư tưởng nhân hòa nầy đã ảnh hưởng rất lớn đến tư tưởng của các đời sau.

Phạm Trọng Yêm cũng nổi tiếng là một ông quan nghiêm minh chính trực, xử án như thần, khiến cho ông quan cùng thời là Bao Chửng 包拯, nổi tiếng là Bao Thanh Thiên 包青天 cũng phải bái phục và xem ông như là bậc thầy trong xử án. Truyện kể...

Trong một lần gặp nhau ở phủ Khai Phong, Bao Chửng đã nói với Phạm Trọng Yêm rằng :"Hy Văn huynh, nghe nói anh là người túc trí đa mưu, thông minh chính trực, xử án như thần. Hiện trong phủ tôi đang xảy ra một vụ án gia đình rất nhiêu khê, tôi không biết phải xử lý như thế nào, nhờ anh giúp hộ cho". Phạm Trọng Yêm vui vẻ nhận lời. Vụ án như thế nầy :
Đất Càn Châu của tỉnh Thiểm Tây có hai anh em nhà họ Thường; Anh là Thường Tụng Ân, em gái là Thường Ái Hoa. Cha mẹ mất sớm, anh em sống nương tựa lẫn nhau. Thường Tụng Ân có vợ là Trương Thị; Thường Ái Hoa lấy phải chồng nhà nghèo, nên thường về nhà anh nhờ giúp đỡ gạo tiền. Thường Tụng Ân thương em nên luôn sẵn lòng giúp đỡ, nhưng bà chị dâu Trương Thị thì lại bất mãn vì cô em chồng cứ trường kỳ nhờ vả mãi. Một hôm, biết cô em chồng lại sắp đến mượn gạo mượn tiền, nên Trương Thị đã đến miếu Thành Hoàng cạy cho ngạch cửa bung ra rồi chỉ gá sơ lại. Khi thấy cô em chồng đến mượn gạo thì giả vờ nói là trời sắp trở lạnh, nên nhờ cô em chồng tiếp may dùm vài chiếc mền mới. Dĩ nhiên là Ái Hoa vui vẻ nhận lời. Trong khi cắt vải nhồi bông, Trương Thị cố ý chìa ngón tay có đeo chiếc nhẩn vàng cho cô em chồng trông thấy, rồi khi may thì lại lén dấu nó vào trong góc mền. Khi đã giúp chị dâu may xong mấy chiếc mền, Ái Hoa định từ biệt để ra về, thì Trương Thị lại hô hoán lên là mất chiếc nhẫn vàng, rồi luôn miệng cho là cô em chồng đã lén lấy cắp của mình. Sau một hồi đôi co, hai chị em cùng kéo nhau đến miếu Thành Hoàng để thề. Ái Hoa thề rằng : Nếu mình lấy cắp chiếc nhẫn vàng của chị dâu thì khi ra cửa sẽ bị té cho gãy chân. Thề thốt xong hai người cùng ra cửa. Trương Thị đi trước một bước đạp cho ngạch cửa bung lên, Ái Hoa đi sau vấp phải ngạch cửa té nhào xuống đất gãy mất chân phải, đau tới thấu xương, nhưng Trương Thị thì lại nghiến răng nói rằng : Đáng đời cho đứa ăn cắp, thề đâu thì lại có đó ngay, không ăn cắp sao lại vừa thề đã té gãy chân. Bèn khóc bù lu bù loa về kể lể với chồng. Thường Tụng Ân biết em gái mình hồi nào đến giờ rất ngay thẳng thực thà, nhưng sự việc rành rành trước mắt cũng không biết nói sao, chỉ quảy theo túi gạo rồi đưa cô em gái về lại nhà chồng. Mấy hôm sau, Trương Thị vẫn không chịu bỏ qua vì thấy mình đúng lý và vì muốn làm cho cô em chồng sắp tới không còn dám vác mặt đến nhờ cậy nữa, nên bèn thưa lên Bao Công nhờ phân xử.

Phạm Trọng Yêm tiếp nhận vụ án. Cho đòi hết ba người lên công đường chờ xét xử. Đầu tiên, Phạm Trọng Yêm quan sát nét mặt của từng người một một cách cẩn thận, Đoạn ông lấy ba tờ giấy trắng vẽ lên ba chiếc vòng tròn rồi phát cho mỗi người một chiếc, lệnh cho đứng qua một bên chờ thẩm án. Trước tiên, ông cho đòi Thường Ái Hoa qùy trước công đường chờ xét hỏi. Ái Hoa qùy dưới công đường gần một tuần trà vẫn không nghe quan hỏi gì, bèn len lén nhìn lên, thấy hai bên công sai đứng nghiêm chỉnh mặt đầy sát khí, còn quan phủ thì đang quắc mắt nhìn mình, thất kinh cúi xuống không dám nhìn lên nữa. Đợi đến một thôi một hồi, vẫn không thấy quan hỏi gì, bèn đánh bạo thưa rằng : Đại Lão Gia đòi dân phụ đến công đường sao không tra hỏi gì cả vậy? Phạm Trọng Yêm bèn nghiêm nghị bảo rằng : Ta đâu cần phải tra hỏi, ngươi cứ nhìn vào tờ giấy mà ta đưa cho ngươi rồi cứ thành thật mà nói cho ta biết. Ái Hoa thấy trên tờ giấy có một vòng tròn như cái miệng giếng bèn thưa rằng : Bẩm Đại lão Gia, trên thế gian nầy quả có lắm chuyện không thể nào làm cho rõ ràng được, cái vòng tròn của lão gia vẽ như là một miệng giếng, cái oan ức của dân phụ ngày hôm nay chắc sẽ chìm sâu dưới đáy giếng nầy mà sẽ không bao giờ rửa sạch được. Phạm Trọng Yêm nghe xong gụt gặt đầu bảo tả hữu : Dẫn nàng ta xuống, rồi cho đòi Thường Tụng Ân lên công đường. Thường Tụng Ân cũng qùy mãi mà chẳng nghe quan lão gia hỏi gì cả, bèn cả gan đánh tiếng rằng : Bẩm Đại Lão Gia sao không tra hỏi gì cả vậy ?! Phạm Trọng Yêm đáp rằng : Ngươi cứ nhìn vào tờ giấy mà ta đã đưa cho người đó, rồi nói thẳng cho ta biết là được rồi !. Thường Tụng Ân nhìn vào cái vòng tròn một lúc rồi như có chút cảm xúc mà bẩm rằng : Cái vòng tròn nầy giống như là gia đình của tiểu dân đây, chỉ có ba người, hai vợ chồng tiểu dân và cô em gái. Tiểu dân cứ như bị xoay quanh cái vòng lẩn thẩn giữa cô em gái khốn cùng và bà vợ câu mâu mãi suốt ngày này qua tháng nọ mà không bao giờ thoát ra được. Phạm Trọng Yêm bèn cho Tụng Ân lui xuống và cho gọi Trương Thị lên công đường. Trương Thị vừa bước lên công đường thì Phạm Trọng Yêm đã gỏ mạnh miếng gỗ xuống bàn và quát lơn : Quỳ xuống ! Hai bên hai hàng công sai lại đồng thanh hô vang : Uy vũ ! Trương Thị hồn phi phách tán vội vàng qùy ngay xuống chờ thẩm vấn, nhưng vẫn như hai lần trước, quỳ mãi mà chẳng nghe quan hỏi han gì cả. Trong bụng hồ nghi thấp thỏm không yên. Lén nhìn lên thì thấy quan đang quắc mắt nhìn mình, nên trong lòng càng kinh hãi. Được thêm một lúc mới dám đánh bạo mà hỏi rằng : Bẩm Đại Lão Gia sao không tra hỏi gì cả vậy ?. Phạm Trọng Yêm bèn nạt rằng : Sao không tra hỏi ?! Ngươi cứ theo những gì mà ta đã vẽ nói thực ra hết là được rồi ! Trương Thị càng kinh hãi hơn, nhìn vào cái vòng tròn như cái thòng lọng, trong bụng hồ nghi mười phần là quan đã đoán được việc làm của mình, bèn thành thực khai rằng : Qủa tình tôi đã bày ra cái thòng lọng này cho cô em chồng nhảy vào để giựt giây, vì tôi không chịu nỗi cô ta cứ lẽo đẽo đi theo nhờ cậy xin xỏ mãi. Tôi muốn làm một trận dứt khoát cho từ rày tới sau cô ta không còn theo làm phiền vợ chồng chúng tôi nữa. Mong Đại Lão Gia soi xét mà châm chước cho tôi nhờ.

Thế là mọi việc đều rõ ràng chỉ nhờ vào ba cái vòng tròn được vẽ trên giấy. Bao Chửng thấy Phạm Trọng Yêm xử án một cách thông minh nhe nhàng mà hiệu quả. Trong lòng thực sự tâm phục khẩu phục mà nói rằng :" Các hạ quả là bực thầy xử án mà ta cần học tập".

 Bao Chửng (Bao Công)  
Tương truyền sự nghiêm minh chính trực của Phạm Trọng Yêm rất được dân chúng ca tụng và kính phục, nên khi chết đã được vinh danh cùng Khấu Chuẩn cũng là một danh thần đương thời được thờ phụng trong thành Phong Đô của Diêm Vương như một Phán Quan dưới âm tào địa phủ.

Về mặt văn chương và đời sống tình cảm, thì Phạm Trọng Yêm lại là một nòi tình chính hiệu. Khi bị biếm đi làm Tri Châu ở Nhiêu Châu. Một hôm ông buồn tình đã uống rượu ngà say rồi ghé qua kỹ viên Khánh Sóc Đường 慶朔堂. Tình cờ gặp một cô ca kỹ còn rất trẻ, nhưng lại giỏi cả cầm kỳ thi họa. Hỏi ra thì mới biết nàng tên là Chân Nguyệt Nga, chỉ mới có 12 tuổi, nhưng vì hoàn cảnh đưa đẩy nên phải sa chân vào kỹ viện. Xót thương cho hoàn cảnh và tài hoa cũng như sắc đẹp như hoa vừa mới chớm nở của nàng, nên Phạm Trọng Yêm thường tới lui thăm hỏi xướng họa. Sỡ dĩ chưa chuộc nàng ra khỏi lầu xanh, vì bà chánh thê ở nhà đang ngọa bệnh, lại nữa thân đang bị trích biếm tha phương. Năm sau được lệnh vua triệu hồi kinh sư, Phạm Trọng Yêm đã gởi lại cho nàng một hộp son phấn với bài thơ đề như sau :

               江南有美人,    Giang Nam hữu mỹ nhân,
               別後常相憶。    Biệt hậu thường tương ức.
               何以慰相思,    Hà dĩ ủy tương tư,
               贈汝好顏色.     Tặng nhữ hảo nhan sắc !
      Có nghĩa :
                   Thương thay người đẹp Giang nam,
                   Biệt ly nhớ mãi biết làm sao đây.
                   Tương tư trĩu nặng lòng nầy,
                   Tặng nàng trang điểm đong đầy dung nhan.

      Đồng thời Phạm Trọng Yêm cũng làm một bài thơ "Hoài Khánh Sóc Đường 懷慶朔堂" gởi lại cho người bạn chí thân là Ngụy Giới như sau :
 
               慶朔堂前花自栽,   Khánh Sóc Đường tiền hoa tự tài,
               便移官去未曾開。   Tiện di quan khứ vị tằng khai.
               年年憶時別離恨,   Niên niên ức thời biệt ly hận,
               祇託東風管領來。   Chỉ thác đông phong quản lãnh lai !
     Có nghĩa :
                  
                   Khánh Sóc Đường hoa kia tự mọc,
                   Chưa khai hoa ta chuyển đi rồi.
                   Năm năm tưởng nhớ hờn ly biệt, 
                   Nhờ gió đông xuân đưa đến nơi.           

       
Ngụy Giới hiểu ý của Phạm Trọng Yêm, nên hai năm sau đã âm thầm tiếp xúc với Khánh Sóc Đường chuộc Chân Nguyệt Nga ra và đưa nàng về kinh thành trao tặng lại cho Phạm Trọng Yêm. Lúc bấy giờ chánh thê của Phạm Trọng Yêm cũng đã qua đời hơn năm rồi. Đang sống cảnh độc thân gặp lại người yêu cũ, hai người cùng cảm khái ôm chầm lấy nhau kể lể nỗi niềm tưởng nhớ. Càng cảm động hơn là sau đêm tân hôn động phòng hoa chúc, Phạm Trọng yêm phát hiện ra rằng nàng vẫn còn giữ được trinh nguyên trong trắng. Nàng đã thỏ thẻ với Phạm Trọng Yêm rằng : Thời gian ở trong kỹ viện, thiếp chỉ bán nghệ chớ không bán thân. Lúc bấy giờ Chân Nguyệt Nga chỉ mới vừa tròn 15 tuổi, trong khi Phạm Trọng Yêm đã 50 tuổi rồi. Mối tình một già một trẻ lại rất khắng khích nhau trong cuộc sống hạnh phúc lứa đôi. (Đó là xã hội khi xưa, nếu là hiện nay, thì Phạm Trọng Yêm sẽ phải ra hầu tòa vì kết hôn với trẻ vị thành niên!).

Đến đời nhà Minh, Châu Hiến Vương Chu Hữu Đôn đã cảm vì chuyện tình nầy của Phạm Trọng Yêm mà soạn thành vở tạp kịch "Chân Nguyệt Nga xuân phong Khánh Sóc Đường 甄月娥春風慶朔堂" nỗi tiếng một thời.

Ngoài nổi tiếng với áng văn "Nhạc Dương Lầu Ký ra 岳陽樓記" ra, Phạm Trọng yêm còn rất nổi tiếng với những bài từ trữ tình ướt át không thua gì thơ mới của thời hiện đại. Cụ thể như bài "Tô Mạc Già. Bích Vân Thiên 蘇幕遮 · 碧雲天" đã được nữ sĩ Quỳnh Dao lấy làm tựa đề cho hai quyển tiểu thuyết ngôn tình "BÍCH VÂN THIÊN 碧雲天" và "HÀN YÊN THÚY 寒烟翠" (Bên Bờ Quạnh Hiu) rất nổi tiếng được quay cả thành phim và đưa vào nghệ thuật Cải Lương của ta nữa. Bài từ đó như sau :

碧雲天,黄葉地,          

Bích vân thiên, hoàng diệp địa,

秋色連波,波上寒烟翠。 

Thu sắc liên ba, ba thượng Hàn Yên Thúy.

山映斜陽天接水,          

Sơn ánh tà dương thiên tiếp thủy,   

芳草無情,更在斜陽外。 

Phương thảo vô tình, cánh tại tà dương ngoại.

黯鄉魂,追旅思,          

Ảm hương hồn, truy lữ tư,

夜夜除非,好夢留人睡。 

Dạ dạ trừ phi, hảo mộng lưu nhân thụy.

明月樓高休獨倚,

Minh nguyệt lâu cao hưu độc ỷ,

酒入愁腸,化作相思淚。 

Tửu nhập sầu trường, hóa tác tương tư lệ !


               Có nghĩa :
           Trời mây xanh biếc, đất phủ lá vàng,
           Sắc thu làm gợn sóng, trên sóng khói sóng xanh lơ.
           Sắc núi phản chiếu nắng chiều trong cảnh trời nước như liền nhau.
           Cỏ non mơm mởn vô tình như đang ở ngoài ánh nắng chiều.
           Hồn quê mòn mỏi, đất khách nhớ mong,
           Đêm đêm đều chẳng có được giấc mộng đẹp để an giấc.
           Lầu cao trăng sáng thôi đừng tựa cửa ngóng trông,
           Rượu vào trong ruột âu sầu lại hóa thành những giọt lệ tương tư lên mắt !

* Diễn Nôm :
                  Trời xanh biếc, lá vàng hoe,
                  Nước thu gợn sóng, trên sông khói sóng nhòe.
                  Núi ửng nắng chiều trời liền nước,
                  Cỏ non mơn mởn, bỏ mặc nắng chiều về.

                  Hồn quê ngẩn, khách sầu ngơ,
                  Đêm đêm khó ngủ, giấc mộng chẳng thành mơ.
                  Trăng sáng lầu cao thôi ngóng đợi,
                  Rượu vào ruột đứt  hóa lệ tương tư mờ !

* Song Thất Lục Bát :
                      Trời mây biếc lá vàng đầy đất,
                      Sóng thu xanh chất ngất xanh lơ,
                      Nắng chiều trời núi như thơ,
                      Cỏ non mơn mởn nắng mờ xa xa.

                      Hồn nhớ quê xót xa lữ thứ,
                      Đêm đêm buồn khôn ngủ khó mơ,
                      Lầu cao trăng sáng ngẩn ngơ,
                      Rượu vào ruột đứt lệ mờ tương tư !
                                                            Đỗ Chiêu Đức diễn Nôm.

Bích vân Thiên (chuyển thể Cải Lương với Vũ Linh)    
                 
        Phạm Trọng Yêm chẳng những là nhà chính trị, quân sự tuyệt vời, là một ông quan thanh liêm nghiêm minh chính trực, mà còn là một nhà văn học, nhà thơ, nhà từ tuyệt vời của thời Bắc Tống nói riêng, của nền văn học Trung Hoa nói chung. Hễ nhắc đến Phạm Trọng Yêm là người ta nghĩ ngay đến "Nhạc Dương Lâu Ký 岳陽樓記", mà hễ nhắc đến "Nhạc Dương Lâu Ký" là người ta lại nghĩ ngay đến câu : "Tiên thiên hạ chi ưu nhi ưu, Hậu thiên hạ chi lạc nhi lạc 先天下之憂而憂,后天下之樂而樂". 

Còn giới trẻ hiện nay, nhắc đến nữ sĩ Quỳnh Dao là mọi người đều biết đến hai quyển tiểu thuyết ngôn tình tuyệt vời của bà là "BÍCH VÂN THIÊN 碧雲天" và "HÀN YÊN THÚY 寒烟翠" (Bên Bờ Quạnh Hiu), nhưng lại không biết tựa của 2 quyển tiểu thuyết đó có xuất xứ từ bài từ "Tô Mạc Già. Bích Vân Thiên 蘇幕遮 · 碧雲天" của Phạm Trọng yêm bao giờ !

Đỗ Chiêu Đức

Mưa Cuối Năm

 Dạo:

       Quay về đánh bạn với tinh,

Lầm tay liễu ngõ, thấy mình trắng tay.

  

Cóc cuối tuần:

 

   Mưa Cuối Năm

 

Mưa rỉ rả rập rình

Như lời kinh cứu độ.

Người ngượng ngùng xấu hổ,

Buồn khổ chuyện vừa qua.

 

Từng giọt vỡ xót xa

Trong tim già lạnh cóng.

Câu kinh dường lạc lõng,

Lúng búng chẳng nên lời.

 

Thoảng trong tiếng mưa rơi,

Có tiếng cười băng giá,

Tiếng ngọt ngào lơi lả

Dối trá của tình đời.

 

Người ngước mắt nhìn trời,

Lòng rối bời trăm mối,

Vừa thẹn thùng biết lỗi,

Vừa tiếc nuối vu vơ.

 

Trách mình tóc bạc phơ

Còn ngây thơ khờ dại,

Đem tiền về quê rải,

Mong hái mận bẻ đào.

 

Tai nghe tiếng thì thào,

Ngọt ngào và êm ái,

Của những người con gái,

Đã từng trải gió sương.

 

Chân men lối đoạn trường

Đến Thiên đường giả tạo.

Hồn say mê mộng ảo,

Tưởng chồn cáo là tiên.

 

Nhưng khi mỏi hết tiền,

Nàng tiên thành ác quỷ.

Như ăn mày mất bị,

Người về Mỹ trắng tay.

 

Vợ con ở chốn này,

Sau bao ngày chới với,

Quyết không còn biết tới

Kẻ phơi phới phụ tình.

                 x

             x      x

Người dừng bước lặng thinh,

Giận mình xưa nghĩ quẩn.

Chỉ mảy may lầm lẫn,

Mà chuốc hận trăm năm.

 

Gió dần rít lạnh căm,

Át lời ăn năn muộn.

Lá vàng con nước cuốn,

Luống cuống bám nhành rong.

 

Giông bão nổi trong lòng.

Non Bồng đà mất lối,

Lượn lờ trong bóng tối

Câu tiếc hối trễ tràng.

      Trần Văn Lương

         Cali, 1/2024



Xin kính họa

 

Dạo:

       Bò già gặm cỏ linh tinh,

Trót đời ngu dại biến mình thành bê.

  

Cóc cuối tuần:

 

   Mưa Cuối Năm

 

Nhịp trống bỏi rập rình*

Hòa sóng tình lỡ độ

Thành nguồn cơn tủi hổ

Trăn trở tháng ngày qua.

 

Quả báo chẳng đâu xa:

Đôi tay già lóng cóng.

Thân trọi trơ lạc lõng,

Khô đắng họng, nghẹn lời!

 

Mưa rả rích rơi rơi...

Lòng người thêm buốt giá,

Bầy cỏ non lơi lả

Vờn nghiêng ngả ngạo đời.

 

Nào dám trách oan trời,

Khi lòng người chia mối,

Biết mê lầm tội lỗi,

Vẫn chọn lối bá !

 

Râu tóc đã bạc phơ

Cải trang như tuổi dại!

Hạt mầm oan trái rải,

Hố thải tự tay đào!

 

Âm giọng đã thều thào,

Cố phều phào “ngữ ái”,

Làm trò cười cho gái,

Như vạc oải kêu sương!

 

Đắm đuối giấc miên trường

Trong tấn tuồng tự tạo:

Nơi “hoàng cung” diễm ảo

Vua ngáo sánh vai “tiên.

 

Mua đến khi cạn tiền**

Thoắt nhiên tiên hóa quỷ!

Không mảy may phòng bị,

“Vua” thất chí buông tay!

 

Quay trở lại nơi này,

“Nhà” xưa ngay tầm với,

Nay bước hoài không tới

Vòi vọi khối tình!

                 x

             x      x

Giữa trời đất lặng thinh,

Một bóng hình quanh quẩn.

Tâm thần chưa lú lẫn,

Còn khổ hận bao năm?

 

Giữa vật vã hờn căm,

Lệ âm thầm nhỏ muộn.

Ngược dòng trôi gió cuốn,

Nghiệp chướng quyện rêu rong.

 

Giông tố sắt se lòng.

Bòng bong giăng mịt lối,

Trước mắt đầy vũng tối

Thân chìm nổi về đâu?

 

    - AiCơ HoàngThịnh-

     Melbourne, 1/2024

-----------------

* “Già ham chơi trống bỏi” (thành ngữ)

** “Có tiền mua tiên cũng được” (thành ngữ)