Lê Đình Thông
Tìm nốt nhạc trầm trên núi cao.’’ (LĐT)
Thời gian âm nhạc của Trần Thụy Minh trải rộng khắp bốn mùa. Không gian là thi nhạc giao duyên. Nét nhạc Thụy Minh làm ta nhớ đến Le Quattro stagioni (Bốn mùa) của Vivaldi. Nhạc và thơ quyện vào với nhau, réo rắt cung (宮), thương (商), giốc (角), chủy (徵), vũ (羽). Vì nước chảy mây trôi mới có câu thơ nghe đầy nhạc tính:
Trong như tiếng hạc bay qua
Ðục như nước suối mới xa nửa vời
Tiếng khoan như gió thoảng ngoài
Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa.
Nguyễn Du
Trong bài ‘‘Nguồn thơ suối nhạc’’, nhạc sĩ Trần Thụy Minh viết: ‘‘… lời thơ được diễn tả qua tiếng Việt của các thi sĩ ít nhiều cũng đã có sẵn nhạc tính. Cụ thể là trong nền âm nhạc Việt Nam, đã có không biết bao nhiêu là thi phẩm đã được phổ thành ca khúc.’’ (Bản Tin Thụ Nhân Âu Châu, số 11, tháng 01/2013, tr. 8).
Âm nhạc Trần Thụy Minh là ngày hội Tao Đàn. Ta chỉ cần đơn cử một thí dụ: Điệp khúc tình cho em gồm mười bài thơ của Dương Kiền và Phạm Ngọc, Trần Thụy Minh phổ nhạc. Nhà thơ Dương Kiền đề tặng ‘‘Anh là chiếc bóng’’ cho chị Trương Kim Anh, nhân sinh nhật 19/02/2003. Ta hãy nghe tiếng vĩ cầm réo rắt dạo đầu, mở lời thơ và cũng là lời ca ngọt ngào ấm cúng :
Anh là chiếc bóng
lặng lẽ bên em
khi em buồn
và cả khi em không buồn
Thơ Dương Kiền đã hay, hòa với nhạc Trần Thụy Minh nghe thật tuyệt vời. Cũng như Trần Thụy Minh, nhà thơ Dương Kiền định cư tại Na Uy. Chị Trương Kim Anh là trưởng nữ nhà văn Trương Bảo Sơn và nữ sĩ Nguyễn Thị Vinh. Trước 1975, thân mẫu của chị Trương Kim Anh có nhà in Nam Sơn ở đường Nguyễn An Ninh, Saigon. Tôi có dịp gặp chị Kim Anh trong thời gian trường Chu Văn An in Giai phẩm Mùa Xuân ở nhà in này.
Như đã nói, nhạc Trần Thụy Minh có đủ bốn mùa. Mùa nào cũng được hòa điệu bằng những vần thơ. ‘‘Bốn mùa’’ của Vivaldi được soạn cho vĩ cầm. Nhà soạn nhạc người Ý lấy cảm hứng từ mấy vần thơ. Chúng tôi xin chép lại bốn mùa trong văn học Ý để thấy sự đồng điệu với nhạc sĩ Trần Thụy Minh, xin tạm dịch từ bản tiếng Pháp như sau :
Bốn mùa
Mùa xuân :
Voici le Printemps,
Que les oiseaux saluent d'un chant joyeux.
Et les fontaines, au souffle des zéphyrs,
Jaillissent en un doux murmure.
(Xuân hồng chim hót líu lo,
Bài ca rộn rã suối mơ thì thầm
Nghe làn gió thoảng cung cầm
Rì rào nhẹ rót trầm ngâm dịu dàng)
Mùa hạ :
Sous la dure saison écrasée de soleil,
Homme et troupeaux se languissent, et s'embrase le pin.
Le coucou se fait entendre, et bientôt d'une seule voix
Chantent la tourterelle et le chardonneret.
(Mùa hè nắng gắt khô khan
Cây thông héo hắt nhọc thân bao người
Chim kia biếng hót cuối trời
Có con chim ngói thảnh thơi mấy lời)
Mùa thu :
Par des chants et par des danses,
Le paysan célèbre l'heureuse récolte
Et la liqueur de Bacchus
Conclut la joie par le sommeil.
(Nghe chăng khúc hát ngày mùa
Mấy cô thôn nữ vui đùa nắm tay
Nhắp ly nếp mới cho say
Niềm vui tiếp nối đêm nay giấc nồng)
Mùa đông :
Trembler violemment dans la neige étincelante,
Au souffle rude d'un vent terrible,
Courir, taper des pieds à tout moment
Et, dans l'excessive froidure, claquer des dents;
(Tuyết rơi buốt giá chập chùng
Nghe chăng gió bấc lạnh lùng từng cơn
Răng run cầm cập chẳng sờn
Chân tay vận động vẫn còn rét run)
Theo thiển ý, nhạc Trần Thụy Minh trước hết là nhạc thu. Mỗi nốt nhạc là chiếc lá thu vàng. Ta hãy nghe nhạc sĩ tâm sự về ca khúc Mùa thu Thụ Nhân: ‘‘Bài thơ thể hiện ý nghĩa thật trọn vẹn về tình nghĩa Thụ Nhân mà từ đó qua cuộc hội ngộ Paris đã tạo nguồn cảm hứng tạo thành ca khúc mà cả nhạc sĩ và thi nhân đều rất ưng ý. Khi cùng ngồi chung nhau bất cứ một buổi hội họp nào, nếu cần ‘‘Mùa thu Thụ Nhân’’ cũng có thể tạo cho các anh chị em Thụ Nhân vài phút giây thân tình, ấm cúng bên nhau.’’
Người nghệ sĩ bao giờ cũng có một quê quán. Quê quán của Trần Thụy Minh là Thụ Nhân. Trần Thụy Minh xuất thân khóa 4 Chánh trị Kinh Doanh Đại Học Đà Lạt. Ngôi trường này đào tạo bao nhiêu là nhân tài. Chỉ riêng trong lãnh vực âm nhạc, khóa I có nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang, khóa 4 có Trần Thụy Minh, khóa 7 có Nguyễn Đức Cường, khóa 10 có Diệu Hương. Nhạc sĩ Trường Kỳ phụ trách mục ‘‘Nghệ sĩ và Đời sống’’ trên đài VOA đã giới thiệu Trần Thụy Minh: Dòng nhạc Việt từ phương trời Bắc Âu, cùng với nhiều nghệ sĩ tài danh khác như Elvis Phương, Lam Phương, Nhật Trường, Khánh Hà, Vũ Khanh, Hương Lan… Không gian của Mùa thu Thụ Nhân là Đà Lạt, thời gian là mùa thu. Mùa thu nhắc lại kỷ niệm khai trường năm xưa. Mùa thu còn cho thấy tuổi đời nữa: bạn học năm xưa nay đã đều chớm thu hoặc cuối thu. Vào mùa thu năm xưa, ta cắp sách đến giảng đường, lớp học. Mùa thu năm nay chỉ còn là những buổi họp xuân thu nhị kỳ, sau mấy tháng hè rong chơi trên núi cao hoặc ngoài bãi biển. Theo Trần Thụy Minh, ‘‘ca khúc được hình thành từ những dòng thơ tinh hoa vẫn chưa đủ để chắp cánh bay cao. Muốn được vẹn toàn, ca khúc cần có sự góp sức của nhạc sĩ hòa âm phối khí có tài năng và nhiệt tâm, sau hết là giọng hát truyền cảm của ca sĩ để chuyển tải lời thơ ý nhạc đến thính giả thưởng thức.’’
Trong Mùa thu Thụ Nhân, không những thơ nhạc giao duyên, ca khúc này còn có hòa âm phối khí và những giọng hát rất dễ thương. Ngay từ khúc nhạc dạo nghe đã rộn ràng, có khác gì âm thanh của buổi tựu trường:
Nón lá quê nhà che nắng mưa
Bên ni giọt nắng chiếu lưa thưa
Vườn nho hồng chín mùa thu tới
Nho thu hồng chín vẫn như xưa.
LĐT - 3/12/2013
Theo Trần Thụy Minh : ‘‘Thật hạnh phúc khi dòng suối thơ đã được giao duyên cùng dòng suối nhạc, hòa nhịp chảy theo dòng đời miên man :
Rì rào dòng suối thơ
Du dương dòng suối nhạc
Hòa trôi theo dòng đời
Hạnh phúc thơ, nhạc, đời...’’
Câu thơ năm chữ trên đây có dòng thơ và suối nhạc. Cả hai hòa nhập vào dòng đời, thơ và nhạc nổi trôi bềnh bồng, khiến cuộc sống ta được thêm đậm đà, êm ái. Tên nhạc sĩ: Trần Thụy Minh : Thụy (瑞) là viên ngọc. Có nghe nhạc Thụy Minh mới nhận ra viên ngọc sáng (明) từ lâu đã lắng sâu vào dòng nhạc.
Trần Thụy Minh trong Hội ngộ mùa thu của Thụ Nhân Paris (Le Santal, 13/10/2013)
Ngày nay, những nốt nhạc Trần Thụy Minh như những cánh chim, đậu lại trong tâm tưởng người yêu nhạc bốn phương trong suốt bốn mùa vậy.
Paris, ngày 02/12/2013
Lê Đình Thông
Xin click vào link sau đây để thưởng thức ‘‘Mùa thu Thụ Nhân’’ :
Nhạc sĩ Trần Thụy Minh và Mùa thu Thụ Nhân
‘‘Mùa thu cảnh vật buồn tê tái Tìm nốt nhạc trầm trên núi cao.’’ (LĐT)
Thời gian âm nhạc của Trần Thụy Minh trải rộng khắp bốn mùa. Không gian là thi nhạc giao duyên. Nét nhạc Thụy Minh làm ta nhớ đến Le Quattro stagioni (Bốn mùa) của Vivaldi. Nhạc và thơ quyện vào với nhau, réo rắt cung (宮), thương (商), giốc (角), chủy (徵), vũ (羽). Vì nước chảy mây trôi mới có câu thơ nghe đầy nhạc tính:
Trong như tiếng hạc bay qua
Ðục như nước suối mới xa nửa vời
Tiếng khoan như gió thoảng ngoài
Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa.
Nguyễn Du
Trong bài ‘‘Nguồn thơ suối nhạc’’, nhạc sĩ Trần Thụy Minh viết: ‘‘… lời thơ được diễn tả qua tiếng Việt của các thi sĩ ít nhiều cũng đã có sẵn nhạc tính. Cụ thể là trong nền âm nhạc Việt Nam, đã có không biết bao nhiêu là thi phẩm đã được phổ thành ca khúc.’’ (Bản Tin Thụ Nhân Âu Châu, số 11, tháng 01/2013, tr. 8).
Âm nhạc Trần Thụy Minh là ngày hội Tao Đàn. Ta chỉ cần đơn cử một thí dụ: Điệp khúc tình cho em gồm mười bài thơ của Dương Kiền và Phạm Ngọc, Trần Thụy Minh phổ nhạc. Nhà thơ Dương Kiền đề tặng ‘‘Anh là chiếc bóng’’ cho chị Trương Kim Anh, nhân sinh nhật 19/02/2003. Ta hãy nghe tiếng vĩ cầm réo rắt dạo đầu, mở lời thơ và cũng là lời ca ngọt ngào ấm cúng :
Anh là chiếc bóng
lặng lẽ bên em
khi em buồn
và cả khi em không buồn
Thơ Dương Kiền đã hay, hòa với nhạc Trần Thụy Minh nghe thật tuyệt vời. Cũng như Trần Thụy Minh, nhà thơ Dương Kiền định cư tại Na Uy. Chị Trương Kim Anh là trưởng nữ nhà văn Trương Bảo Sơn và nữ sĩ Nguyễn Thị Vinh. Trước 1975, thân mẫu của chị Trương Kim Anh có nhà in Nam Sơn ở đường Nguyễn An Ninh, Saigon. Tôi có dịp gặp chị Kim Anh trong thời gian trường Chu Văn An in Giai phẩm Mùa Xuân ở nhà in này.
Như đã nói, nhạc Trần Thụy Minh có đủ bốn mùa. Mùa nào cũng được hòa điệu bằng những vần thơ. ‘‘Bốn mùa’’ của Vivaldi được soạn cho vĩ cầm. Nhà soạn nhạc người Ý lấy cảm hứng từ mấy vần thơ. Chúng tôi xin chép lại bốn mùa trong văn học Ý để thấy sự đồng điệu với nhạc sĩ Trần Thụy Minh, xin tạm dịch từ bản tiếng Pháp như sau :
Bốn mùa
Mùa xuân :
Voici le Printemps,
Que les oiseaux saluent d'un chant joyeux.
Et les fontaines, au souffle des zéphyrs,
Jaillissent en un doux murmure.
(Xuân hồng chim hót líu lo,
Bài ca rộn rã suối mơ thì thầm
Nghe làn gió thoảng cung cầm
Rì rào nhẹ rót trầm ngâm dịu dàng)
Mùa hạ :
Sous la dure saison écrasée de soleil,
Homme et troupeaux se languissent, et s'embrase le pin.
Le coucou se fait entendre, et bientôt d'une seule voix
Chantent la tourterelle et le chardonneret.
(Mùa hè nắng gắt khô khan
Cây thông héo hắt nhọc thân bao người
Chim kia biếng hót cuối trời
Có con chim ngói thảnh thơi mấy lời)
Mùa thu :
Par des chants et par des danses,
Le paysan célèbre l'heureuse récolte
Et la liqueur de Bacchus
Conclut la joie par le sommeil.
(Nghe chăng khúc hát ngày mùa
Mấy cô thôn nữ vui đùa nắm tay
Nhắp ly nếp mới cho say
Niềm vui tiếp nối đêm nay giấc nồng)
Mùa đông :
Trembler violemment dans la neige étincelante,
Au souffle rude d'un vent terrible,
Courir, taper des pieds à tout moment
Et, dans l'excessive froidure, claquer des dents;
(Tuyết rơi buốt giá chập chùng
Nghe chăng gió bấc lạnh lùng từng cơn
Răng run cầm cập chẳng sờn
Chân tay vận động vẫn còn rét run)
Trần Thụy Minh : Gọi nắng
Cũng như Vivaldi, nhạc Trần Thụy Minh có đủ bốn mùa. Mùa xuân hóa thân là người tình: Em, mùa xuân (thơ: Dương Kiền) hoặc Xin hãy là xuân (thơ: Nhược Thu), Mùa xuân chúng mình. Mùa xuân còn là mùa tuổi thơ. Trần Thụy Minh thực hiện một CD Tuổi thơ vui hát, có ca khúc Vui chúc xuân. Mùa hè nắng ấm với ca khúc Hạ, Gọi nắng. Trong ca khúc Hạ, Trần Thụy Minh dùng nhạc ‘‘ngũ cung’’, theo thể điệu dân ca, ngay trong phiên khúc đầu. Dân ca vùng Celtic như ở Ba Lan cũng có âm giai ngũ cung. Ca khúc Hạ (thơ : Phạm Ngọc) do cô Mai Hậu hát thật hay và rất dễ thương. Mùa thu có Chiều thu Bergen, Chiều thu nhớ anh, Em có về mùa thu và Mùa thu Thụ Nhân. Mùa đông có Tuyết rơi và Tuyết sương ơi mùa đông trong ca khúc Tình đã hoàng hôn (thơ : Trường Đinh). Theo thiển ý, nhạc Trần Thụy Minh trước hết là nhạc thu. Mỗi nốt nhạc là chiếc lá thu vàng. Ta hãy nghe nhạc sĩ tâm sự về ca khúc Mùa thu Thụ Nhân: ‘‘Bài thơ thể hiện ý nghĩa thật trọn vẹn về tình nghĩa Thụ Nhân mà từ đó qua cuộc hội ngộ Paris đã tạo nguồn cảm hứng tạo thành ca khúc mà cả nhạc sĩ và thi nhân đều rất ưng ý. Khi cùng ngồi chung nhau bất cứ một buổi hội họp nào, nếu cần ‘‘Mùa thu Thụ Nhân’’ cũng có thể tạo cho các anh chị em Thụ Nhân vài phút giây thân tình, ấm cúng bên nhau.’’
Người nghệ sĩ bao giờ cũng có một quê quán. Quê quán của Trần Thụy Minh là Thụ Nhân. Trần Thụy Minh xuất thân khóa 4 Chánh trị Kinh Doanh Đại Học Đà Lạt. Ngôi trường này đào tạo bao nhiêu là nhân tài. Chỉ riêng trong lãnh vực âm nhạc, khóa I có nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang, khóa 4 có Trần Thụy Minh, khóa 7 có Nguyễn Đức Cường, khóa 10 có Diệu Hương. Nhạc sĩ Trường Kỳ phụ trách mục ‘‘Nghệ sĩ và Đời sống’’ trên đài VOA đã giới thiệu Trần Thụy Minh: Dòng nhạc Việt từ phương trời Bắc Âu, cùng với nhiều nghệ sĩ tài danh khác như Elvis Phương, Lam Phương, Nhật Trường, Khánh Hà, Vũ Khanh, Hương Lan… Không gian của Mùa thu Thụ Nhân là Đà Lạt, thời gian là mùa thu. Mùa thu nhắc lại kỷ niệm khai trường năm xưa. Mùa thu còn cho thấy tuổi đời nữa: bạn học năm xưa nay đã đều chớm thu hoặc cuối thu. Vào mùa thu năm xưa, ta cắp sách đến giảng đường, lớp học. Mùa thu năm nay chỉ còn là những buổi họp xuân thu nhị kỳ, sau mấy tháng hè rong chơi trên núi cao hoặc ngoài bãi biển. Theo Trần Thụy Minh, ‘‘ca khúc được hình thành từ những dòng thơ tinh hoa vẫn chưa đủ để chắp cánh bay cao. Muốn được vẹn toàn, ca khúc cần có sự góp sức của nhạc sĩ hòa âm phối khí có tài năng và nhiệt tâm, sau hết là giọng hát truyền cảm của ca sĩ để chuyển tải lời thơ ý nhạc đến thính giả thưởng thức.’’
Trong Mùa thu Thụ Nhân, không những thơ nhạc giao duyên, ca khúc này còn có hòa âm phối khí và những giọng hát rất dễ thương. Ngay từ khúc nhạc dạo nghe đã rộn ràng, có khác gì âm thanh của buổi tựu trường:
Nón lá quê nhà che nắng mưa
Bên ni giọt nắng chiếu lưa thưa
Vườn nho hồng chín mùa thu tới
Nho thu hồng chín vẫn như xưa.
LĐT - 3/12/2013
Theo Trần Thụy Minh : ‘‘Thật hạnh phúc khi dòng suối thơ đã được giao duyên cùng dòng suối nhạc, hòa nhịp chảy theo dòng đời miên man :
Rì rào dòng suối thơ
Du dương dòng suối nhạc
Hòa trôi theo dòng đời
Hạnh phúc thơ, nhạc, đời...’’
Câu thơ năm chữ trên đây có dòng thơ và suối nhạc. Cả hai hòa nhập vào dòng đời, thơ và nhạc nổi trôi bềnh bồng, khiến cuộc sống ta được thêm đậm đà, êm ái. Tên nhạc sĩ: Trần Thụy Minh : Thụy (瑞) là viên ngọc. Có nghe nhạc Thụy Minh mới nhận ra viên ngọc sáng (明) từ lâu đã lắng sâu vào dòng nhạc.
Trần Thụy Minh trong Hội ngộ mùa thu của Thụ Nhân Paris (Le Santal, 13/10/2013)
Ngày nay, những nốt nhạc Trần Thụy Minh như những cánh chim, đậu lại trong tâm tưởng người yêu nhạc bốn phương trong suốt bốn mùa vậy.
Paris, ngày 02/12/2013
Lê Đình Thông
Xin click vào link sau đây để thưởng thức ‘‘Mùa thu Thụ Nhân’’ :
No comments:
Post a Comment