29-4-2016
Thầy Nguyễn Thanh Thu và học trò Nguyễn Tuấn Khoa. Ảnh tác giả gửi tới.
Miền Nam Việt Nam trước 1975 không ai không biết đến điêu khắc gia (ĐKG) Nguyễn Thanh Thu, tác giả bức tượng Thương Tiếc đặt tại nghĩa trang quân đội trên xa lộ Biên Hòa năm 1966. Chính đứa con mà ông yêu quý nhất này đã đưa ông lên đỉnh danh vọng để rồi đẩy ông xuống đáy địa ngục. Ký ức tháng Tư đen cùng câu chuyện hơn 41 năm qua lời kể của thầy tôi, thật nặng nề.
Bài Họa “Thương Tiếc”
Tượng đồng Thương Tiếc người biết nhiều
Tự tại cùng mây gió phiêu diêu
Hồn thiêng chiến binh thời ly loạn
Phảng phất chốn xưa trong sớm chiều.
Bao năm chưa phai vong quốc sầu
Ngày qua tháng lại hận càng sâu
Nào dễ quên ai gieo khói lửa
Một lòng chung sức đoàn kết nhau.
Tượng đồng gợi nhớ thời chinh chiến
Bao nấm mộ hoang trong vô tình
Phơi sương phủ nắng cùng năm tháng
Theo gió hồn gọi vẫn lặng thinh.
Tượng đã không còn mở quán văn
Bền tâm ý tưởng vẫn trung thành
Gông cùm xiềng xích không lay chuyển
Lòng vững nào thua núi đá xanh.
Võ Thành Xuân
Nguyễn Vĩnh Long Hồ
Trên bước đường lưu đày của những người tù chính trị Miền Nam đầy máu và mồ hôi trên chính quê hương của mình, đã có bao nhiêu người “sinh Nam, tử Bắc” và trong số nầy có anh Lê Xuân Đèo là cánh chim lìa đàn rất sớm.
Giữa tháng 10 năm 1976. Một nhóm tù chính trị Miền Nam khoảng 100 người, từ nhà tù Sơn La lâu đời, nằm trên vùng núi cao đèo heo hút gió của tỉnh Sơn La, phía bắc giáp Yên Bái - Lào Cai, phía tây giáp Lai Châu, phía đông giáp Phú Thọ - Hòa Bình, phía Nam giáp Lào, chúng tôi được di chuyển về Hoàng Liên Sơn (Nghĩa Lộ) và tôi gặp anh bạn tù Lê Xuân Đèo tại Trại 6, Liên trại 2, một vùng núi non hiểm trở có cái tên thật mộng mơ: “Khe Thắm” thuộc huyện Văn Chấn.
