ĐI TÌM NGƯỜI ĐỨNG PHÓ

Hoàng Ngọc Nguyên

        (June 2024) - Chuyện tưởng như đùa, hay chuyện khoa học giả tưởng, lại “may mắn thay” cho nước Mỹ là chuyện có thật: cựu Tổng thống Donald Trump đã được cử tri đảng Cộng Hòa chọn làm ứng cử viên tổng thống trong kỳ bầu cử năm 2024. Đó là một chiến thắng cực kỳ khó khăn, phức tạp, nhưng do đó cũng rất dũng cảm và kiên trì. Ông đã phải đối đầu với không dưới 10 ứng cử viên cùng tham vọng như ông.

        Mọi thăm dò dư luận trong khối cử tri Cộng Hòa đều cho thấy người dân chưa sẵn sàng bỏ phiếu cho ông kỳ này sau hai kinh nghiệm năm 2016 và 2020. Đến 61% cử tri nói không đối với ông.

        Nói chung, cử tri Cộng Hòa đang muốn có một ứng cử viên trẻ hơn - nhất là sau khi họ nghe bà Nikki Haley nói rằng người già lẩm cẩm, nói trước quên sau, đi đứng lọng cọng, vấp váp, làm không được việc, và bà còn đề nghị những ứng cử viên luống tuổi cần được trắc nghiệm năng lực và trí tuệ. Bà là cựu thống đốc South Carolina và từng được Trump cử làm đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Quốc. Nay bà cũng ra tranh cử để làm nở mày mặt người Mỹ gốc Ấn - thiểu số gốc Á nhỏ nhất nhưng quyền lực nhất, tham vọng nhất. Bà đương nhiên phải đối đầu với ông chủ cũ. Bà nói bà chỉ nhắm vào ông Biden nay đã 80. Nhưng Trump cũng chỉ thua Biden bốn tuổi – có là bao!

        Cử tri Cộng Hòa cũng muốn có một tổng thống có năng lực hơn và ít có tai tiếng hơn. Đương nhiên về hai mặt này, ông Trump “khiêm tốn” hơn nhiều người (Chưa ai hơn ông về mặt “chú Cuội”).

        Những nhà bình luận nghiêm khắc của đảng ta cũng viết trên giấy trắng mực đen là “thôi thì thôi, chỉ là phù vân”, ông chỉ có “bản lĩnh” (sự lì lợm) và kinh nghiệm (vì đã từng ngồi ở Tòa Bạch Cung bốn năm) nhưng không đủ phẩm chất đạo đức và năng lực lãnh đạo, cho nên ông không nên ra – vì đất nước, vì đảng ta và cả vì ông.

        Thế nhưng ông đã đe dọa nhiều lần: nếu không được đáng Cộng Hòa đề cử, ông sẽ phá chết bỏ, ông sẽ ra tranh cử như thường với chiêu bài của một đảng thứ ba.

        Ông tranh cử khi trong đảng Cộng Hòa cũng có đến 10 người cùng ra với ông, mặc dù ông đã từng đe dọa người này, bài bác người nọ. Ông đã nhiều lần nói: Nay tôi đã ra, biết điều thì tránh ra. Nhưng vào thời này, ông Trump cũng biết, người biết điều như ông thì chỉ có ông!

        Trong danh sách được liệt kê có Nikki Haley (dĩ nhiên), Thống đốc Florida Ron De Santis (cũng dĩ nhiên), Phó Tổng thống cho Trump (nay là kẻ thù số 1) Mike Pence, Ngoại trưởng cũng cho Trump Mike Pompeo (nay Pompeo nói nay nước Mỹ cần một tổng thống có đầu óc bình thường hơn), Vivek Ramaswamy, 37 tuổi (người gốc Ấn thứ hai trong danh sách này, một người “tiền không đợi tuổi”, giống như Thủ tướng gốc Ấn hiện nay của nước Anh), Perry Johnson (từng tranh cử thống đốc Michigan nhưng bị loại vì tội sử dụng chữ ký cử tri giả), bà Liz Cheney (người xem Trump là kẻ thù số 1 của nước Mỹ), Thống đốc Glenn Youngkin của tiểu bang Virginia, Thống đốc Greg Abbott của Texas; Thượng nghị sĩ Tim Scott của South Carolina (một người da đen hẳn phải có vấn đề tâm thần).

        Vì không có nhân vật nào nổi bật, cho nên ai cũng muốn thử thời vận. Và ông Trump chiến thắng là chuyện đương nhiên bởi vì các ứng cử viên của Cộng Hòa đông quá, cho nên họ dẫm lên nhau mà chết. Ai cũng nghĩ ông Trump chỉ có một khối cử tri MAGA khoảng chừng 20% là tối đa, có nghĩa là khoảng 80% cử tri Cộng Hòa còn lại sẽ nhất quyết không bỏ phiếu cho ông Trump vì ai cũng ngán tài ăn nói xem thường sự thật của ông Trump. Khi người ta hiểu ra thì đã quá muộn: 80% còn lại mà chia cho 10 người thì mọi người chỉ có một tí chút cháo!

        Thắng lợi của Trump cho người ta một bài học: trong một thời nhiễu nhương, loạn lạc chính trị, nắm chắc một thiểu số hung hãn (như câu chuyện của Hitler năm 1930) là điều cần thiết hơn đi tìm một đa số không có. Chỉ cần một đội ngũ MAGA có vũ trang hò hét, thực chất là khối quần chúng cực hữu, quá khích đi theo chủ nghĩa dân tộc bạch chủng Cơ đốc giáo (White Christian nationalism) suy tôn là Trump cũng có thể thắng được khối cử tri Cộng Hòa. Người ta từng tưởng rằng sau khi Trump thất bại năm 2020, cùng với hàng loạt chuyện tai tiếng và dối trá chưa từng có nơi một người ở Nhà Trắng, khối MAGA sẽ thất vọng mà đi tìm một “minh chủ” mới. Thế nhưng có lẽ tìm ra được một minh chủ như Trump khó quá, cho nên ông ta vẫn là đại lãnh tụ trong cuộc chiến của khối người da trắng Cơ Đốc đang muốn xây dựng lại nước Mỹ theo khuôn mẫu ông trời đã định (manifest destiny): một nước Mỹ của người da trắng làm chủ.

        Vấn đề hiện nay của Trump là đi tìm một người đứng phó cho mình. Dĩ nhiên người đó không phải là Mike Pence. Ông Pence không những đã làm cho Trump thất vọng trong ngày 6-1, khi ông không chịu phủ nhận kết quả bầu cử (Trump từng nói trong vụ bạo loạn: Pence có chết cũng đáng đời) mà còn làm nam giới ảnh hưởng lây. Ông Trump chẳng khoái người nam nào, mà cũng chẳng người nam nào khoái ông.

        Nay Trump đi tìm một nữ giới đứng chung liên danh với mình. Dù sao ông cũng yên tâm hơn, vì trong cuộc đời ông đã có kinh nghiệm dầy dạn hơn với phái yếu. Bằng chứng là có ai kiện được ông đâu. Ông vẫn từng nói một người như ông thì chẳng phụ nữ nào qua mặt được. Hơn nữa, ông có trong tay ít nhất cũng nửa tá phụ nữ.

        Gần gũi nhất là bà Kellyanne Conway và Sarah Huckabee Sanders. Tuy nhiên, bà Conway mới ly dị chồng vì ông này cứ suốt ngày chửi bới ông Trump. Còn bà Sanders mới đắc cử thống đốc Arkansas, là nơi Bill Clinton cũng từng đắc cử thống đốc. Bà là con của mục sư Mike Huckabee, cũng là thống đốc Arkansas trước đây (1997-2007). Chắc chắn bà Sanders sẽ làm thống đốc cho hết nhiệm kỳ tám năm mới tinh chuyên gì khác.

        Nikki Haley là nhân vật này được nói đến nhiều. Người ta nói sở dĩ bà Haley ra là vì bà ngầm tiếp tay cho Trump, bà xúi giục nhiều người khác ra theo. Và bà nhìn xa và nhắm tới chuyện đứng phó cho ông Trump. Bà Kamala Harris cũng gốc Ấn đấy thôi. Bà Harris và ông Biden đâu có gần gũi như Haley và Trump. Nhưng ông Trump cũng có ý sợ bà Haley sẽ chỉ nghĩ tới nguồn gốc của bà hơn là nghĩ tới ông ta. Nhất là vì bà ta tính sẽ ra tranh cử tổng thống nữa. Hơn nữa, bà này không thuộc thành phần MAGA (không phải Mỹ trắng).

        Một nhân vật thứ tư là Marjorie Taylor Greene. Bà này chắc chắn trung thành với Trump, lại là MAGA thứ thiệt, được nhóm MAGA tại Hạ Viện ủng hộ. Nhưng bà này chắc chắn không lấy thêm được phiếu nào. Và bà ồn ào, hàng tôm hàng cá quá, vừa át tiếng nói của Trump, vừa xua người ta đi xa.

        Một nhân vật thứ năm là Cori Lake, ứng cử viên thống đốc của Arizona, bị đánh bại từ tháng 11 năm ngoái, nhưng 4-5 tháng sau, cứ theo gương của Trump, election-denier, cho nên cứ cho là bầu cử gian lận và bà là “thống đốc chính danh”. Cho nên khi được tổ chức Hội nghị Hành động Chính trị bảo thủ (CPAC) đầu tháng ba này đề cử làm ứng cử viên phó tổng thống cho Trump, bà từ chối, nói rằng: Không thể vừa làm phó tổng thống vừa làm thống đốc được!!! Đến mức một người bị điên nặng như Trump cũng phải thốt lên: “cô này cũng bị điên như ta”.

        Cho nên Trump chỉ còn Stormy Daniels để chọn đứng phó cho mình. Thực ra, Stormy là người gần gũi Trump nhất trong số các phụ nữ kể trên. Gần gũi đến mức chung chăn, chung chiếu, cho dù có thể đồng sàng dị mộng. Khoản tiền Trump đã tốn không là bao ($130.000), nhưng là người tình nghĩa, Stormy mới đây đã bày tỏ sự cảm ơn Trump đã thẳng thắn nhìn nhận. Trump nói: “With respect to the 'Stormy' nonsense, it is VERY OLD & happened a long time ago…” (Về câu chuyện Stormy điên rồ, nó lâu lắm rồi & xảy ra cách đây khá lâu…”. Stormy trả lời: "Thanks for just admitting that I was telling the truth about EVERYTHING" (Cảm ơn đã nhìn nhận tôi nói sự thật về tất cả mọi chuyện).

        Mối quan hệ vào năm 2006 vẫn còn là một “bí mật lịch sử” vì $130.000 tiền trám miệng (hush money).

THIÊN TÀI CÒN KHỦNG KHIẾP HƠN THIÊN TAI

      

---

    Người ta vẫn so sánh oan uổng Chú Cuội thời xưa với cựu Tổng thống Donald Trump thời nay. Ông Trump của Stormy Daniels đã gần 80, dầy dạn kinh nghiệm. Chú Cuội của Hằng Nga trẻ người non dạ tuổi chỉ mới mười mấy. Trump nổi tiếng với hàng chục ngàn lời dối trá không biết ngượng miệng nói cho hàng chục triệu người nghe (Đừng trách ông ta, trách người nghe nhẹ dạ). 

    Còn những chuyện Chú Cuội mang tiếng nói dối thì chỉ do người ta đặt điều cho có, cho vui.

    Trump đã quen nói dối, cho nên những khi Trump nói thật, thốt lên những lời từ cửa lòng của mình, người ta phản ứng, nói ông ta không có con tim. Trong khi thế giới hầu như đồng thanh lên án Putin bất nhân, đã cho quân xâm lược Ukraine hơn một năm qua, tàn phá nhà cửa, giết hại người dân, xem sinh mạng người lính như cỏ rác, thì mới đây, vào thời điểm một năm cuộc chiến chưa có lối ra, Trump vẫn nói “Putin là một thiên tài”, và “nếu tôi còn là tổng thống, Nga sẽ không bao giờ đụng đến Ukraine”.

    Trước hết, có thể nhắc lại những bình luận dũng cảm (điếc không sợ súng) của Donald Trump khi Vladimir Putin phát động chiến tranh cướp nước năm ngoái. Trong khi mọi người lên tiếng nguyền rủa, Trump cứ nhất quyết Putin là người “smart”, “savvy”, “genius” (thông minh, khéo léo, thiên tài), và sự động binh của Putin chỉ là “một cách thương lượng khôn ngoan trên thế mạnh thời hòa bình”. Khi được yêu cầu, Trump đã từ chối lên án Putin, nhắc lại “I got along with Putin” – tôi giao hảo tốt đẹp với Putin. Trump cũng nói Putin đã tại vì được hơn 20 năm, chẳng phải ông ta là bậc kỳ tài, vĩ đại hay sao? Trump chỉ muốn tám năm mà cũng không xong. Và như thông lệ, Trump còn lợi dụng cơ hội nói thêm “chẳng phải đần độn như lãnh đạo nước Mỹ”.

    Khi Trump nói Putin là một thiên tài, ông ta chỉ nói được một phần. Thiên tài ở đâu là điều người ta chưa thấy, nhưng ông ta tệ hơn cả thiên tai là điều thấy rõ. Đất nước Ukraine đang tan hoang mà chưa một thiên tai nào trong lịch sử loài người có thể so sánh với thiên tài Putin. Thiên tai chỉ có thể diễn ra trong một thời gian ngắn ngủi, cuộc chiến của Putin nay đã qua năm thứ hai và chẳng biết đến bao giờ hòa bình mới trở lại và với giá nào người dân Ukraine, đất nước Ukraine phải trả. Và biết đến bao giờ Ukraine mới hát được bài “Mộng Lành”, mới có thể tìm lại được hình ảnh và tâm tình đất nước cũ, xã hội cũ. Khi trong mọi nhà đều có những câu chuyện tang tóc, trong mọi người đều chất chứa những kỷ niệm đau buồn của thời dân tộc mất mát, tan tác vì chống xâm lăng. Sự tàn ác của Putin cũng không thể tưởng được khi bàn tay của ông ta vấy máu của hàng trăm ngàn người lính Nga đồng bào của ông ta mà ông ta xua vào cõi chết – làm cho chúng ta phải chạnh lòng tưởng đến cuộc chiến tranh đánh vào Miền Nam trước đây mà Cộng Sản Miền Bắc đã phát động bất kể cả triệu người Việt - người lính người dân – đã phải nằm xuống trong uất hận, oan uổng vì tham vọng khát máu của Hà Nội.

    Trước hết, hãy bàn về câu chuyện mà Trump vẫn cứ nhắc lui nhắc tới, là nếu ông ta còn trong Tòa Bạch Ốc, thì Putin sẽ chẳng phát động cuộc chiến Ukraine. Điều này vừa nói lên “uy tín” của Trump đối với Putin vừa phụ họa luận điệu của Putin hiện nay: vì chính sách đe dọa, thách thức của Biden mà Putin phải động binh. Hay Putin không tin Biden. Ý của Trump vẫn cho thấy mối ám ảnh với kết quả bầu cử năm 2020 mà ông ta chắc chắn cho đến khi xuôi tay cũng không chịu nhắm mắt vì cứ cho rằng “bầu cử gian lận” nên ông mất một nhiệm kỳ 2. Ông vẫn không đủ sức để chịu hiểu rằng ông ngáp được nhiệm kỳ 1 là do bộ máy bầu cử của bà Clinton (2016) không có người điều khiển sáng giá. Và ý ông ta là vì “bầu cử gian lận” cho nên ông ta mất chỗ, và vì ông mất chỗ cho nên Putin mới động binh. Như vậy, suy cho cùng, chính Joe Biden là thủ phạm trong cuộc chiến Ukraine. Nếu Trump còn đó, ông ta hẳn sẽ có sách lược phù hợp hơn để giữ quan hệ với Putin, do đó chiến tranh Nga-Ukraine sẽ không xảy ra. Trong khi đó, phản ánh luận điểm của Putin, Trump cho rằng chính chính sách của Joe Biden đã dẫn đến quyết định của Putin xâm lăng Ukraine. Quan điểm của Trump vọng lên lời phát biểu của Ngoại trưởng Nga Lavrov ngày 3-6 tại Hội nghị G20 tại New Delhi: “Cuộc chiến tranh Ukraine nhắm vào nước Nga và chúng tôi phải tự vệ!”

    Đúng là nếu Trump còn đó thì Putin sẽ “bất chiến tự nhiên thành”, không cần phải đưa quân đi đánh xứ người như hiện nay. Những gì ông ta muốn, Trump đều có thể làm hết mà Putin không cần đụng đến móng tay. Điều rõ rệt nhất, Trump đã thật sự làm tê liệt hay tan rã khối NATO. Thậm chí có dư luận cho rằng Mỹ có thể tính chuyện rút ra khỏi NATO. Bà Thủ tướng Đức Angela Merkel đã công khai nói: Không còn có thể trông cậy gì ở Mỹ (vốn là nước lãnh đạo NATO từ 1948). Không thể lạc quan nghĩ rằng NATO dám can thiệp cho dù không có Mỹ khi Nga tấn công Ukraine. Trong khi đó, Trump cũng sẽ không cho Ukraine quyền mong đợi hão huyền có Mỹ là chỗ dựa chiến lược một khi Ukraine có xung đột với Nga. Nếu Trump có thêm được bốn năm 2021-2024, chắc chắn Nga sẽ khoanh tay nhìn Trump làm cho khối NATO tan rã và tình hình chính trị Ukraine thêm bất ổn. Đó chính là lý do mà Trump không nói ra.

    Những mưu định của Putin trong cuộc chiến Ukraine chẳng có gì là bí mật, và đúng là ông ta nghĩ mình là “thiên tài” cho nên có thể chiến thắng dễ dàng, chỉ trong 1-2 tuần có thể bắt được Tổng thống Zelinsky quỳ gối đầu hàng, cho dù những thất bại cho đến nay của Putin là quá rõ ràng. Ông cũng mê muội nghĩ rằng Mỹ và khối NATO (Minh ước Bắc Đại Tây Dương) sẽ khoanh tay để cho ông muốn làm gì thì làm ở Ukraine.

    Putin vẫn phàn nàn sự sụp đổ của đế chế Liên Xô năm 1990 khi chiến tranh lạnh chấm dứt đã làm cho nước Nga mất trắng chư hầu và vệ tinh - từ hơn chục tiểu quốc trong Liên bang Xô viết đến các nước Đông Âu trong khối Warsaw. Cho nên từ hơn hai thập niên qua, Putin chỉ có hai mục tiêu chính: thứ nhất là trở thành một Sa hoàng bạo chúa thời nay trong một cơ chế trá hình dân chủ (bởi thế ông trị vì Điện Cẩm Linh từ năm 2000 đến nay, lúc thì đóng vai tổng thống, lúc thì giả dạng thủ tướng); tìm cách nắm lại những nước từng thuộc Liên Xô (Grudia, Chechnya) hay khối Warsaw Đông Âu (Ba Lan, Hungari, Tiệp Khắc, Bulgaria, Rumania), từ đó xác lập vai trò chủ tể của Nga trong một trật tự thế giới mới “tam quốc chí” (Mỹ-Nga-Tàu). Lý do “chiến lược” của Putin đưa ra rất đơn giản để biện minh cho chiến lược bành trướng của mình: mở rộng phạm vi ảnh hưởng của nước Nga bằng những nước chư hầu mới chung quanh để bảo đảm an toàn, an ninh, hòa bình cho nước Nga. Đương nhiên, nhiều người Nga nghe như thế thì chịu quá, phù hợp với lịch sử của nước Nga. Nhưng không phải người Nga nào cũng mê muội, lạc hậu như thế. Và đương nhiên những nước mà Nga nhắm đến phải phản đối vì đã hưởng độc lập, tự do từ mấy chục năm qua. Và những nước này đã quay qua khối NATO để đi tìm sự bảo vệ tập thể. Mới nhất trong tháng hai là trường hợp Phần Lan, cũng như Thụy Điển, từng giữ vị thế trung lập hơn 60 năm.

    Ukraine là một mục tiêu chiến lược số một về mặt địa lý chinh trị cho Nga từ bao đời, là cửa ngõ phía đông của Tây Âu đi vào nước Nga. Nước này đối với Putin đúng là một thử thách đích thực cho thiên tài của Putin vì Kyiv sau khi được tách rời Liên Xô năm 1990 đã cương quyết nói “Không bao giờ trở lại”. Nga đã ăn cướp Crimea của Ukraine vào năm 2014 mà phương tây và Mỹ đã chỉ hành động chế tài chiếu lệ. Rồi Nga cũng gián tiếp nắm vùng phía đông của Ukraine vốn có đông người Nga qua định cư và phần nào đang trong tay các nhóm ly khai.

    Dưới thời Donald Trump, quả thật Putin chẳng làm gì Ukraine bởi vì Trump đã làm hết. Nay Trump đã xuống, cho nên nói như Putin, bạo chúa Nga không có sự chọn lựa nào khác, phải hành động càng nhanh càng sớm càng tốt. Putin rất tin tưởng sẽ lấy được Ukraine dễ dàng vì quân Ukraine yếu kém, chính trị Ukraine “loạn lạc” và phương tây có rối rắm riêng, chưa chắc sẵn sàng can thiệp hết lòng.

    Putin tấn công Ukraine chính thức vào ngày 24-2-2022, sau cả 2-3 tháng trời tập trung lực lượng Nga đến 200.000 quân sát biên giới mọi phía của Ukraine. Putin dựng lên chiêu bài “lật đổ chế độ quốc xã”, “giải giới chế độ Kyiv”, bảo vệ người Nga thiểu số đang bị “ngược đãi” ở Ukraine. Putin gọi đó là “một cuộc hành quân đặc biệt” để dựng lên một chế độ bù nhìn của Nga ở đó. Trong lệnh xuất quân, Putin nói lên quan điểm của một người “chủ đất”, Ukraine là của Nga, ông ta không hề có ý tưởng Ukraine là một nước độc lập, có chủ quyền riêng biệt. Nga cho không kích và đồng thời quân Nga tràn vào lãnh thổ Ukraine trên mặt trận phía bắc từ Belarus hướng về Kyiv, mặt trận đông bắc nhằm vào Kharkiv, mặt trận phía nam ở Crimea, mặt trận đông nam từ Donetsk và Lugansk. Có nghĩa là Nga nhằm chiếm lấy hết Ukraine. Đoàn quân chiến xa của Putin đi vào Kyiv dài đến 15 cây số để thị uy. Chẳng hiểu là trùm tinh báo, nhưng Putin lấy ở đâu tin rằng Ukraine sẽ nhanh chóng sụp đổ, đầu hàng. Thiên tài Putin đã bất tài hoàn toàn – như chúng ta đã thấy trong một năm qua. Trong kế hoạch xâm lăng Ukraine, Putin đã thất bại nghiêm trọng.

    Như chúng ta đã thấy trong cuộc chiến này, Putin đã không những trốn tránh trách nhiệm trong việc đưa người dân Nga vào cuộc phiêu lưu đẫm máu, ông ta còn điên rồ, ngu xuẩn, bất lương, khát máu trong việc dẫn dắt dư luận của người dân Nga đi vào một hướng hoang đường, bịa đặt, đổ lỗi tất cả cho những thế lực chủng tộc châu Âu đang âm mưu diệt chủng nước Nga, hủy diệt Chính thống giáo của Nga, làm phân tán người dân Nga. Từ mục tiêu xâm lược bất thành, Putin đổi giọng chuyển qua mục tiêu bảo vệ nước Nga, người dân Nga, tôn giáo của Nga… Ông ta chẳng những im lặng trước sự thiệt hại sinh mạng nặng nề của quân Nga, mà còn lên tiếng thúc giục thanh niên Nga phải sẵn sàng hy sinh nhiều hơn nữa và vô điều kiện…

    Mới đây nhất, trong dịp kỷ niệm một năm cuộc chiến “giải phóng Ukraine”, Putin ra mặt đe dọa: người dân Nga có thể không tồn tại được trong tình hình hiện nay bởi vì các nước phương Tây đang tìm cách “giải tán” nước Nga. Ông ta tố phương Tây muốn phân chia nước Nga để dễ kiểm soát nước sản xuất nguyên liệu (xăng dầu) lớn nhất thế giới này. Putin nói rằng nhiều giống dân ở Nga có thể bị tiêu vong, kể cả khối đa số chủng tộc Nga. Ông ta còn nói phương Tây đã viết ra giấy ý đồ này, nhưng lại không cho biết tài liệu này ở đâu ra. Ý đồ của ông ta là rõ: cuộc chiến còn kéo dài nhưng ông vô can; người dân Nga còn phải hy sinh như đã hy sinh bao nhiêu lần trong hai thế chiến, cho nên Nga có thể phải tổng động viên; và ông ta còn cần nhiều quyền hạn hơn để giải quyết “cuộc chiến xâm lăng” của phương Tây, kể cả quyền sử dụng vũ khí nguyên tử. Đây cũng là một lời cảnh cáo gián tiếp: Phương Tây coi chừng! Đừng làm ta phát điên!

    Bởi vây, khi cuộc chiến bước qua năm thứ hai, cho dù người ta có thể lạc quan vì phía Ukraine và đồng minh phương Tây ở trong thế chủ động trong khi Nga dường như đang bị dồn về phía chân tường - nhất là khi con số lính Nga tử trận có thể tương đương với số thanh niên Nga bỏ nước ra đi vì không muốn đi lính, thì giới quan sát & bình luận đang nhấn mạnh một điều: thế chủ động của Ukraine và đồng minh NATO có lắm điều phức tạp vì chưa hẳn cùng nhìn về một hướng, trong khi sự bế tắc của Nga có thể trở thành một yếu tố cực kỳ nguy hiểm. Putin có thể điên rồ tìm cách câu giờ, tìm cách lôi kéo Trung Cộng vào cuộc vì biết một chiến thắng lịch sử của phương Tây là điều cuối cùng một kẻ thù nghịch như Tập Cận Bình mong muốn. Nhưng càng câu giờ, có thể Putin càng tuyệt vọng hơn, và nguy hiểm và liều lĩnh hơn. Trong khi đó, Ukraine đã đưa ra 10 điểm trong đề nghị hòa bình, nhưng có thể mong chờ Putin sẽ bị xử lý cách này hay cách khác. Nếu người Nga cố tìm một lối ra dù Putin vẫn tự giam mình trong pháo đài Điện Cẩm Linh.

    Hãy chờ xem! Nếu không… .

Hoàng Ngọc Nguyên

Hành Trình Nhập Thế : từ Hà Thành đến Trảng Bom

Quang Già Cơ - Nguyễn Đức Quang

Thứ sáu tuần qua, bạn Quang Già Cơ ở Seattle gửi cho tôi hai tuyển tập truyện ngắn : 

- Hà Nội Quê Hương Trong Trí Nhớ;

- Tôi Đi Trại Hướng Đạo.

Nhận được sách, tôi chợt nhớ câu thơ ‘‘Tha hương ngộ cố tri’’ của nhà thơ Uông Thù thời Bắc Tống, nguyên tác như sau :

久旱逢甘雨        Cửu hạn phùng cam vũ
久旱逢甘雨，    Cửu hạn phùng cam vũ,
他鄉遇故知。    Tha hương ngộ cố tri.
洞房花燭夜，    Động phòng hoa chúc dạ,
金榜題名時。    Kim bảng đề danh thì.

Thời gian của bài thơ có thể đọc ngược :

- Đại đăng khoa : Kim bảng đề danh thì
- Tiểu đăng khoa : Động phòng hoa chúc dạ

Hai câu thơ 1 - 2 gom lại mang ý nghĩa không gian :
- Tiểu vũ trụ : Tha hương ngộ cố tri
- Đại vũ trụ : Cửu hạn phùng cam vũ

Bài thơ của Uông Thù có Tha phương ngộ cố tri là hợp tình hợp cảnh. Tôi mạo muội thay đổi mấy câu cho thích hợp :

仝 學 树 人 挍    Đồng học Thụ Nhân hiệu

远 方 智 相 憐    Viễn phương trí tương lân

河 城 時 年 少    Hà Thành thì niên thiếu

春 光 讀 書 文    Xuân Quang độc thư văn. 

Xin tạm dịch :

Xa xôi xe kết tình thân
Mấy năm học tập Thụ Nhân một trường
Nắng xuân đọc sách tỏ tường
Tuổi còn thơ ấu sống chung Hà Thành.

Trước khi đi vào hai tuyển tập, thiết tưởng cũng nên nói qua về bút hiệu ‘‘Già Cơ’’. Trong Đặc San Kỷ Niệm 30 Năm Khóa I CTKD Viện Đại Học Đà Lạt do bạn Nguyễn Tường Cẩm chủ biên, Quang Già Cơ viết : ‘‘Tôi tên là Nguyễn Đức Quang. Bạn bè thường gọi tôi là Quang Hà Nội để phân biệt với anh bạn trùng tên họ sinh ở Sơn Tây. Trong Đại Học Xá gọi tôi là Quang Già Cơ, còn anh bạn kia được gọi là Quang Du Ca.’’

Sau đó, bạn QGC cho biết về thời gian ở Đà Lạt : năm đầu ở Lữ Quán Thanh Niên, năm thứ II ở lầu Đại Học Xá, năm III : lầu 3, năm IV ở lầu 2 (tr. 482). Từ đó, anh nhường hẳn tên họ cho NĐQ, chỉ giữ lại QGC ; Sự lựa chọn này nói lên lòng quý mến bạn bè và sự khiêm tốn của tác giả. Theo ý nghĩa bộ bài tây, Già Cơ nói lên sự chín chắn và nhân từ (le roi de cœur présente un personnage d’âge mûr au regard bienveillant). Cả hai đức tính này thể hiện qua các bài bút ký trong hai tuyển tập truyện ngắn, với văn phong mạch lạc, sáng sủa.

Già Cơ (Roi de cœur) 

Hai khổ sách đều là 14 x 21 cm. Bìa tập 1 in hồ Hoàn Kiếm, tập 2 đen trắng in toán Thụ Nhân, tráng đoàn Hùng Vương, đạo Lâm Viên. Cả hai ghi lại hành trình nhập thế của tác giả QGC, sau này còn được tiếp nối với thời gian học ở Đà Lạt và các sinh hoạt khác ở Saigon và Seattle.

Theo niêu hiệu, tôi giới thiệu cuốn Hà Nội Quê Hương Trong Trí Nhớ trước cuốn Tôi Đi Trại Hướng Đạo, tuy rằng cuốn sách Hướng Đạo được in trước cuốn sách viết về Hà Nội.

Nội dung cuốn Hà Nội Quê Hương Trong Trí Nhớ như sau :

Sở dĩ QGC gửi cho tôi hai cuốn viết về Hà Thành và Hướng Đạo, vì chúng tôi đều sinh quán ở Hà Nội và đều có sinh hoạt hướng đạo. Thuở nhỏ, gia đình tôi ở số 10 phố Kỳ Đồng Hà Nội. Trong thời gian này, tôi là sói con trong bầy Sóc Sơn. Bầy trưởng là anh Tạ Quốc Tuấn. Trong bầy sói có Phan Huy Kiểm là con BS Phan Huy Quát.

QGC có nhiều công sưu tập nhiều tài liệu quý hiếm. Trong cuốn Hồi Ký, Phạm Duy cho biết ông sinh ra ở phố Takou, sau đổi tên thành Hàng Cót, cũng là nơi chào đời của QGC. Tác giả trích dẫn nhiều đoạn trong hồi ký của cụ thân sinh, chứng tỏ anh thừa hưởng truyền thống văn học của gia đình.

Quê hương trong trí nhớ của QGC là trường Tiểu học Nguyễn Công Trứ, Bờ Hồ Hoàn Kiếm, Nhà Hát Lớn Hà Nội, Sân Vận Động Cột Cờ, Chợ Đồng Xuân, Đê Yên Phụ. Tác giả được thưởng thức Món Ngon Hà Nội và nhớ mãi những ca khúc về Hà Nội : Hà Nội Ngày Tháng Cũ (Song Ngọc), Thu Hà Nội (Trịnh Công Sơn), Giấc Mơ Hồi Hương (Vũ Thành), Thăng Long Hành Khúc (Văn Cao).

Trong phần kế tiếp, tác giả tản mạn : Trả Lại Tên Đường Cổ Ngư, Dẹp Bỏ Tượng Lê Nin, Đưa ông HCM về an nghĩ tại Nghệ An, sau cùng là đề nghị dời thủ đô về Pleiku hoặc Đà Lạt. Đây cũng là chủ đề luận văn tốt nghiệp cử nhân CTKD của QGC.

Vì là sói con, cứ mỗi chủ nhật, tôi lại có dịp họp bầy tại Văn Miếu, Voi Phục, Vườn Bách Thảo, Gò Đống Đa, Hồ Tây, Láng, làng Bưởi, trường Quang Trung v.v. Mùa hè cùng bầy sói đi Bãi Cháy cùng với bầy của chị Thẩm Thị Xiêm. Có lần họp ở Văn Miếu, ông thủ hiến Phạm Văn Bính đến bắt tay từng sói con một, và lần tôi quay bánh xe xổ số ở Nhà Hát Lớn,

hoặc vào mùa đông, đẩy xe bò đi quyên quần áo cũ.

Tôi xin kết thúc bài viết này bằng bài Đường thi, viết tặng bạn Quang Già Cơ :

Bút hiệu Già Cơ nhớ những ngày
Chia nhau bài bạc lúc mê say
‘‘Từ tâm’’ ý tứ không phai nhạt
‘‘Chữ nghĩa văn chương’’ nợ trả vay
Mười sáu sách đèn không mỏi mệt
Hà Thành, Hướng Đạo viết mê say
Hành vân lữ thứ nam sang bắc
Viết lách lâu rồi được mấy ai.

Paris, ngày 06/03/2023

Lê Đình Thông

Người Chăm tại Việt Nam

Nguyễn Văn Huy

Tìm hiểu lịch sử những cộng đồng dân tộc sinh sống trên lãnh thổ Việt Nam là một bổ túc cần thiết cho mọi dự án xây dựng Việt Nam tương lai.

Qua tám bài viết, Nguyễn Văn Huy đã tóm lược lịch sử hình thành và tan rã của cựu vương quốc Chiêm Thành. Dân cư của cựu vương quốc này, cộng đồng người Chăm ngày nay là một trong 54 sắc dân cấu thành dân tộc Việt Nam.

Mục đích đầu tiên của những bài viết là để nhắc nhở công lao xây dựng và đóng góp của những người đã được sinh ra lớn lên trên lãnh thổ Việt Nam.

Việt Nam tuy có một lịch sử dài nhưng lại là một đất nước mới. Miền Trung mới hội nhập xong từ thế kỷ 17, miền Nam từ thế kỷ 18. Chúng ta đã tiếp nhận rất nhiều đóng góp mới về đất đai và chủng tộc. Tuy vậy tổ chức xã hội của Việt Nam lại không thích nghi với những thay đổi đó và vẫn được quan niệm một cách sai lầm như là đất nước của một cộng đồng duy nhất : cộng đồng người Kinh. Lịch sử của Việt Nam là lịch sử của người Kinh. Văn hóa của Việt Nam là văn hóa của người Kinh. Các quan niệm về đạo lý, xã hội, luật pháp đều dựa trên người Kinh và nhắm phục vụ cho người Kinh…

Có lẽ là quá trình mở nước và giữ nước khó khăn của cha ông đã không cho chúng ta có thời giờ và phương tiện để suy nghĩ một cách nghiêm túc về một chính sách cộng đồng, đây là một thiếu sót lớn cần phải khắc phục. Trong suốt dòng lịch sử, trừ một vài ngoại lệ ít ỏi, người Kinh hầu như chưa hề nhìn nhận một trách nhiệm nào đối với các sắc tộc ít người mà chỉ áp đặt khuôn mẫu của mình, nếu cần bằng bạo lực. Tình trạng này nếu không được nhận định rõ rệt để kịp thời có chính sách thỏa đáng có thể dẫn tới những hậu quả rất tai hại, nhất là trong bối cảnh thế giới hiện nay và sắp tới. Nếu chúng ta không cảnh giác để cho tình trạng này xảy ra thì hai vùng rộng lớn của đất nước là miền Thượng Du phía Bắc và miền Cao Nguyên Trung Phần có thể trở thành bất ổn và không phát triển được.

Các cộng đồng đều phải được tôn trọng như nhau trong một đất nước Việt Nam được định nghĩa như là đất nước của các cộng đồng. Cộng đồng người Việt gốc Chăm đã sống từ ngàn xưa dọc vùng duyên hải miền Trung, cộng đồng người Việt gốc Khmer đã sống từ ngàn xưa tại miền Nam, cộng đồng người Việt gốc Hoa đã góp công lớn khai mở ra miền Nam phải được coi là những người Việt Nam trọn vẹn trước luật pháp cũng như trong tình cảm dân tộc.

Quốc gia Việt Nam phải gạt bỏ hẳn mọi ý đồ đồng nhất hóa để mưu tìm đồng tiến trong dị biệt. Chúng ta phải khẳng định rằng đất nước Việt Nam không được định nghĩa bằng một chủng tộc mà bằng sự chấp nhận chia sẻ một tương lai chung. Định nghĩa này cũng là giấc mơ của mọi người Việt Nam.

Về nội dung các bài viết, đây là một công trình nghiên cứu nghiêm túc. Hơn 300 tài liệu (sử, sách, đặc san, biên khảo, biểu đồ, nghiên cứu cá nhân, biên bản hành trình… trong thư khố của các thư viện tại Pháp - Paris và Aix en Provence) đã được tham khảo. Vào cuối phần trình bày, một thư mục chi tiết sẽ được công bố để quí đọc giả có thể tìm đọc và truy cứu thêm.

Vì đây không phải là một luận án nên người viết cố tình không nêu dẫn chứng, vì sẽ quá dài và người đọc sẽ bị chi phối vào những chi tiết. Tuy nhiên, người viết lãnh nhận trách nhiệm về sự trung thực của bài viết cũng như những dẫn chứng lịch sử.

Chúc quí đọc giả những giờ tham khảo vui thú.

Nguyễn Văn Huy

Người Chăm 1 - Tìm lại anh em, nhận lại bạn bè

Người Chăm 2 - Thời kỳ xác định bản thể 

Người Chăm 3 - Thời kỳ mở nước và dựng nước 

Người Chăm 4 - Thời vàng son

Người Chăm 5 - Thời kỳ xung đột

Người Chăm 6 - Bùng lên trước khi tàn lụi

Người Chăm 7 - Cố gắng tồn tại trong khó khăn

Người Chăm 8 - Cộng đồng người Chăm tại Campuchia

Sự Khai Sinh Một Trật Tự Quốc Tế Mới

Joschka Fischer, “The Birth of a New International Order“, PS
Chuyển ngữ: Lương Định Văn

Nguồn: Hội cựu sinh viên QGHC Liên bang Úc châu

Những di tích còn lại của trật tự lưỡng cực thuộc thế kỷ 20 cuối cùng cũng đang biến mất, nhường chỗ cho một trật tự ngũ đại (pentarchy) mới trên toàn cầu. Hoa Kỳ và Trung Cộng sẽ là những tác nhân với ưu thế trong thế kỷ 21, nhưng Âu Châu, Nhật Bản và Ấn Độ cũng sẽ có thể vận dụng những ảnh hưởng đáng kể trên các dải đất rộng lớn của địa cầu.

BERLIN – Chúng ta đang chứng kiến sự hội tụ chưa từng thấy của các cuộc khủng hoảng lớn và nhỏ. Từ đại dịch COVID-19, giá năng lượng dâng cao và nạn lạm phát đã trở lại trong các nền kinh tế phát triển và đang phát triển, cho đến chuỗi cung ứng hàng hóa bị đứt đoạn, cuộc chiến tội ác của Nga ở Ukraine và tình trạng biến đổi khí hậu, nhiều cuộc khủng hoảng này không những chỉ là dấu hiệu của sự suy tàn mà còn là của một trật tự thế giới mới đang được khai sinh.

Khi những di tích còn sót lại của trật tự lưỡng cực thuộc về thế kỷ 20 cuối cùng cũng biến mất, một bàn cờ ngũ đại trên toàn cầu đang mới xuất hiện. Hoa Kỳ và Trung Cộng – hai siêu cường quân sự, kỹ thuật và kinh tế của thế kỷ này – sẽ là những tác nhân chiếm ưu thế, nhưng Âu Châu, Nhật Bản và Ấn Độ cũng có thể vận dụng những ảnh hưởng đáng kể trên các dải đất rộng lớn trên địa cầu.

Saul Loeb/AFP via Getty Images

Một dấu hỏi lớn đang treo lơ lửng trên đầu nước Nga, bởi vì địa vị, năng lực và tư thế chiến lược trong tương lai của nước này sẽ phụ thuộc vào kết quả của cuộc xâm lăng liều lĩnh của họ. Dưới thời Tổng thống Vladimir Putin, nước Nga đã bám víu một cách tuyệt vọng vào quá khứ, tìm cách tái lập trở về thế kỷ 20 hoặc ngay cả vào cuối thế kỷ 19. Nhưng với nỗ lực sai lầm thật thảm hại trong mục đích tiêu diệt Ukraine, cuối cùng họ đang tự hủy diệt chính mình.

Sự thất bại về quân sự của Nga ở Ukraine đã là điều chắc chắn – nếu không, đó chỉ là vấn đề thời gian. Nhưng vẫn còn quá sớm để tiên đoán những hậu quả có thể xảy ra. Liệu chế độ của Putin sẽ sống sót, hoặc liệu sự thất bại của Nga sẽ đưa tới một thời kỳ của sự suy đồi và tan rã trong nội bộ. Cho đến khi câu hỏi đó được giải đáp, chúng ta vẫn chưa có thể biết được liệu nước Nga có cố gắng duy trì vị thế cũ của vai trò bá chủ ở Đông Âu và phần lớn lục địa Á-Âu hay không.

Nếu Điện Cẩm Linh buộc phải từ bỏ vị thế đó, thì vai trò cường quốc thế giới của họ có thể sẽ không còn nữa. Điều chắc chắn là ngay cả một nước Nga bị suy yếu và sỉ nhục, thay vì đi vào tình trạng bị động về địa chính trị, họ rất có thể sẽ vẫn là một nguồn bất ổn chính trong trật tự thế giới mới, và đặc biệt là ở lục địa Âu Châu. Nhưng điều rõ ràng là kho vũ khí hạt nhân khổng lồ của Nga không còn đủ để bảo đảm cho vị thế địa chính trị của họ trong thế kỷ 21. Nền kinh tế của họ nhất định sẽ trở nên suy yếu trầm trọng khi phần còn lại của thế giới chuyển qua việc loại bỏ dần các nhiên liệu hóa thạch – trụ cột chính cho nền kinh tế Nga.

Trong khi Nga đặt ra những mối rủi ro mới do tình trạng bấp bênh và suy yếu của họ, thì các rủi ro của Trung Cộng đặt ra do sự giàu có và sức mạnh ngày càng tăng của mình. Dựa vào đợt sóng toàn cầu hóa khổng lồ được khởi động vào giai đoạn đầu của những năm 2000, Trung Cộng đã xoay sở để thoát khỏi đói nghèo và đưa tới vị thế có thể đạt mức lợi tức cao. Và với cuộc khủng hoảng tài chính vào năm 2008 đã làm Tây Phương mất phần nào uy tín, Trung Cộng đã có thể mở rộng vai trò lãnh đạo toàn cầu của họ và tự biểu hiện như một siêu cường toàn cầu bên cạnh Hoa Kỳ.

Tuy nhiên, không giống như Liên Xô trong cuộc Chiến tranh Lạnh, Trung Cộng đã không phạm phải sai lầm là chỉ chú trọng về sức mạnh quân sự của họ mà thôi. Ngược lại, sự trỗi dậy toàn cầu của họ phản ánh việc dấn thân hội nhập vào các thị trường thế giới do Mỹ và Tây Phương thống trị qua vai trò “ một công xưởng mở rộng” cho thế giới, đồng thời đầu tư mạnh vào việc cạnh tranh với Tây Phương trong các lĩnh vực biên cương mới về khoa học và kỹ thuật. Hiển nhiên Trung Cộng đã không kềm hãm việc đầu tư về quân sự, nhưng họ không để cho các chi tiêu quốc phòng và an ninh lấn át các lĩnh vực khác. Sự khác biệt rõ rệt giữa Trung Cộng và Nga ngày nay là, không giống như Putin, giới lãnh đạo Trung Cộng đã tỏ ra sống động trong một thời gian khá dài của thế kỷ 21.

Hội nghị thượng đỉnh G20 gần đây ở Bali đã thể hiện sự khác biệt căn bản này về triển vọng và mục tiêu của họ. Trong khi Nga cảm thấy bị cô lập về mặt ngoại giao, thì Trung Cộng là trung tâm của tất cả các cuộc thảo luận và việc định hình bản thông cáo chung cuối cùng. Mặc dù họ không chấp nhận quan điểm của Tây Phương về cuộc khủng hoảng Ukraine, nhưng các nước lớn như Trung Cộng và Ấn Độ đã rõ ràng tận dụng cơ hội này để lánh xa Điện Cẩm Linh, chỉ trích chính sách về chiến tranh và các mối đe dọa hạt nhân của nước này. Nếu cuộc hội đàm trực tiếp giữa Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình giúp xoa dịu mối căng thẳng Trung-Mỹ, thì hội nghị thượng đỉnh Bali sẽ mở ra cơ hội định hình lại quan hệ quốc tế trong thế kỷ XXI.

Kết quả của cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ của Hoa Kỳ đem lại một lý do khác cho sự hy vọng, khi “làn sóng đỏ” của Đảng Cộng Hòa đã từng được nhiều người mong đợi đã không trở thành hiện thực. GOP đã không chiếm được Thượng viện và chỉ vừa đủ để chiếm đa số tại Hạ viện. Như năm 2018 và 2020, cựu Tổng thống Donald Trump một lần nữa đã kềm chế đảng của mình. Hầu hết người Mỹ không muốn quay trở lại với chính sách cô lập “Nước Mỹ trên hết” của ông ta.

Nói chung lại, cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ của Hoa Kỳ và Hội nghị thượng đỉnh Bali mang đến lý do lạc quan vào một thời điểm đầy lo âu. Nhưng chúng ta sẽ cần có nhiều tiến bộ hơn nữa trong việc hợp tác toàn cầu. Cuối cùng, hai cuộc khủng hoảng lớn nhất của chúng ta – cuộc chiến gây suy thoái của Nga ở Ukraine và biến đổi khí hậu – chỉ có thể được khắc phục nếu các cường quốc chủ chốt của thế giới tìm ra cách hợp tác với nhau.

Joschka Fischer, Bộ trưởng ngoại giao và phó thủ tướng Đức từ năm 1998 đến 2005, lãnh tụ của Đảng Xanh nước Đức trong gần 20 năm.

Nga là quốc gia khủng bố.

 Điều gì đến sẽ đến, sau các cuộc tấn công khủng bố liên tiếp của Nga vào các cơ sở hạ tầng của Ukraina, Hội đồng các quốc gia NATO đã họp và hôm nay, 22-11-2022, đã ra quyết định chính thức công nhận chính phủ Nga do Putin đứng đầu là nhà nước khủng bố, với tỷ lệ chấp thuận tuyệt đối 30/30. Điều này cho phép các quốc gia này có thể tiến hành trừng phạt bất kỳ một quốc gia nào khác tiếp tục có quan hệ quốc phòng, quân sự với Nga bắt đầu từ ngày này, đồng thời là dấu hiệu cho thấy sẽ tăng cường nhiều hơn nữa sự hỗ trợ vũ khí cho Ukraina.

NATO Parliamentary Assembly declares Russia to be a ‘terrorist state’.

Không chỉ NATO, một dự thảo nghị quyết tương tự đã được trình lên Hội đồng chung châu Âu và sẽ được bỏ phiếu trong tuần tới. Như vậy, đây sẽ là những đòn trừng phạt cả kinh tế lẫn quân sự mạnh nhất từ trước tới nay của phương Tây đối với Nga, hầu như sẽ cắt đứt toàn bộ mọi buôn bán, giao thiệp, đồng thời bắt tất cả các quốc gia còn lại trên thế giới phải chọn bên và tỏ rõ thái độ trong vấn đề Ukraina, nếu không muốn đối mặt với những trừng phạt do “ủng hộ, hỗ trợ khủng bố”.

Không cần chờ nghị quyết của EU, chính phủ Czech hôm nay đã ra tuyên bố chính thức, công nhận chính phủ Nga do Putin đứng đầu là “nhà nước khủng bố”.

Sáu quốc gia công nhận chính phủ Nga do Putin đứng đầu là “nhà nước khủng bố”.

Để đáp lại, truyền thông Nga lại tiếp tục đe dọa: “sử dụng vũ khí hạt nhân” với lý do rất buồn cười: “để chứng minh rằng nước Nga không phải là nhà nước khủng bố”, nhưng đe dọa này dường như không còn làm cho bất kỳ quốc gia nào ở châu Âu để ý.

---

Bài đọc thêm: Nghị viện châu Âu nói Nga là "nước tài trợ khủng bố" (Theo  BBC tiếng Việt)

Thất bại của làn sóng đỏ Cộng Hòa

Phạm Văn Bân, November 15, 2022 

Red wave/làn sóng đỏ của Đảng Cộng Hòa đã được cổ võ rầm rộ trước ngày bầu cử giữa kỳ Nov.  08 với tất cả lời lẽ dối trá của Donald Trump cùng với các ứng cử viên Cộng Hòa gạo cội, được Trump hậu thuẫn một cách tích cực nhất nhưng rủi thay, kết quả bầu cử cho thấy đại chúng Mỹ không chấp nhận những hành vi cực đoan này và biểu hiện qua lá phiếu; riêng những chiến thuật  gia, cố vấn của Đảng Cộng Hòa và ngay cả của Trump đã lên tiếng kêu gọi Trump hãy rút lui vào  bóng tối bởi vì họ thấy rõ Trump đã và đang là gánh nặng cho Đảng Cộng Hòa, đồng thời lại là  “món quà” biếu không cho Đảng Dân Chủ. 

Ứng cử viên thống đốc được-Trump-hậu-thuẫn đã thất bại ê chề 

Tiểu bang Pennsylvania, Douglas Mastriano (R) được Trump hậu thuẫn đã thua Josh Shapiro  (D) đến 15 điểm, tức là một tỷ lệ áp đảo/landslide. Đây là thống kê của Politico vào lúc 8:18  p.m. Nov.14: 

Tiểu bang Michigan, Tudor Dixon (R) được Trump hậu thuẫn đã thua Thống Đốc Gretchen  Whitmer (D) đến 11 điểm, một thất bại dẫn đến làn sóng xanh/blue wave trong tiểu bang này.

Page 2 of 7 

Tại Illinois, ứng cử viên Kathy Salvi (R) do Trump ủng hộ đã thua Tammy Duckworth (D)  đến 14 điểm.  

Tại tiểu bang Maryland, ứng cử viên Dan Cox (R) thua Wes Moore (D) đến nỗi nằm mơ cũng  không thể mơ được: 28 điểm! 

Tương tự như Maryland, tại tiểu bang California, với 70% tổng số phiếu bầu đã đếm thì  Brian Dahle (R) thua Gavin Newsom (D) đến 18%:

Page 3 of 7 

Thượng nghị sĩ Cộng Hòa Pat Toomey của tiểu bang Pennsylvania nay về hưu nhưng trước  khi rời Thượng Viên, đã nói lên những phản ánh trung thực rất gay gắt đối với Đảng Cộng  Hòa.1 

Ngày Nov. 10, Pat Toomey nói thẳng thừng với ký giả Erin Burnett của CNN rằng “Trump  tự đưa hắn vào cuộc đua tranh cử … sẽ không bao giờ hữu ích cả.” Toomey thừa nhận:  “Chúng ta đang ở trong một thời điểm, chúng ta đang ở trong một chu kỳ, chúng ta đang ở  vào lúc thuận lợi cho Đảng Cộng Hòa trong cuộc tranh cử để nói về Tổng Thống Biden,  người không được ưa chuộng, người có các chính sách đã bị thất bại. Nhưng thay vào đó,  cựu Tổng Thống Trump đã tự đưa hắn vào, và điều đó đã thay đổi bản chất của cuộc đua tranh cử.” 

Toomey vẫn chưa hết, nói thêm rằng: "Trên khắp đất nước, có mối tương quan rất cao giữa  các ứng cử viên MAGA và những tổn thất lớn, hoặc ít nhất là hoạt động kém hiệu quả một  cách đáng kể.” 

Một trong các tổn thất đó là tại Arizona. 

Kết quả bầu cử thống đốc tại tiểu bang Arizona hầu chắc sẽ có tiềm năng thưa kiện do “phong  trào” do Trump khởi xướng từ năm 2016 cho đến nay; đó là bầu cử bị gian lận - nếu chúng  ta không thắng cử thì đó chỉ vì bị gian lận, không cần có bằng chứng. (If we don’t win it’s  only because the other side cheated. No proof is required.) Đại chúng dễ tin/gullible khiến  cho các lý thuyết âm mưu sinh sôi nảy nở. Đó là đóng góp của Trump gây ra sự đốn mạt của  nước Mỹ ngày nay. Thê nhưng với tỷ lệ thắng quá khít khao nên Katie Hobbs (D) chắc chắn  sẽ không “yên thân” với Kari Lake (R), một người được cho là cuồng Trump mạnh mẽ nhất  trong phong trào bác bỏ kết quả bầu cử. 2 Đây là thống kê kết quả bầu thống đốc tại tiểu bang  Arizona của Politico vào lúc 12:45 a.m.PST ngày Nov. 15: 

1 https://www.cnn.com/2022/11/11/politics/pat-toomey-trump-midterms-comments/index.html This Republican senator just dropped a truth bomb on his party 

2 https://www.nbcnews.com/politics/2022-election/democrat-katie-hobbs-defeats-maga favorite-kari-lake-high-stakes-race-rcna55172, Democrat Katie Hobbs defeats MAGA  favorite Kari Lake in high-stakes race for governor in Arizona. Hobbs defeated a Republican 

Page 4 of 7 

Tuy rằng đến nay không ai xa lạ gì với giọng điệu xảo quyệt của Trump nhưng Trump vẫn  cứ than vãn trên mạng xã hội: “Tôi giả sử mọi người đang theo dõi Arizona trong khi chiến  thắng bầu cử rất dễ dàng của Kari Lake đang bị dần dần, nhưng một cách có hệ thống, bị  tước bỏ khỏi Karie, và dân chúng Mỹ. Đây là một điều rất buồn khi nhìn thấy. Những lá  phiếu gửi qua đường bưu điện, những cuộc đếm phiếu bầu cử kéo dài, thời gian bầu cử kéo  dài nhiều ngày, những máy móc mà rất ít người hiểu biết được, những trung tâm kiểm phiếu  khổng lồ, v.v., là một thảm họa của nước Mỹ. Cuộc bầu cử của chúng ta đã trở thành một trò  đùa không đáng tin cậy, và cả thế giới đang theo dõi!” 3 

Trong mục Quan Điểm/Opinion của báo azcentral, bài xã luận Farewell, Kari Lake. Reason  and sanity prevail in Arizona/Từ biệt, Kari Lake. Lý trí và tỉnh táo thắng thế tại Arizona với  phụ đề Kari Lake joins Blake Masters and Mark Finchem in defeat, courtesy of moderate  Republican and right leaning independents. It goes without saying that the GOP needs a  reboot/Kari Lake tham gia cùng với Blake Masters và Mark Finchem trong thất bại, do sự  cân nhắc của người Cộng Hòa ôn hòa và người độc lập nghiêng về cánh hữu. Khỏi cần phải  nói: Đảng Cộng Hòa cần phải khởi động lại cho thấy khuynh hướng cực đoan, tàn bạo, dối  trá MAGA đã khiến đại chúng đã trở nên bị fed up/chán ngấy đến tận cổ họng với Trump  rồi. Trong thực tế, Donald Trump đã lui vào dĩ vãng/Donald Trump is so yesterday.4 

Ứng cử viên thượng viên được-Trump-hậu-thuẫn đã thất bại chua cay 

Các ứng cử viên thượng nghị sĩ của Đảng Cộng Hòa, và được Trump hậu thuẫn mạnh mẽ đã  thất bại chua cay. 

many thought was the strongest of the pro-Trump election deniers running in swing states  President Joe Biden carried in 2020. 

3 Trump on social media whined: “I assume everyone is watching Arizona as the great Kari  Lake’s easy election win is slowly, yet systematically, being drained away from her, and  from the American people. This is a very sad thing to watch. Mail in Ballots, long election  counts, many day elections, machines that very few people understand, massive counting  centers, and more, are an American disaster. Our elections have become an unreliable joke,  and the whole world is watching!” 

4 https://www.azcentral.com/story/opinion/op-ed/laurieroberts/2022/11/14/reason-and sanity-prevail-arizona-sends-kari-lake-showers/10701061002/

Page 5 of 7 

Tại tiểu bang Pennsylvania, Mehmet Oz (R) thua 4 điểm so với John Fetterman (D). Đây là  thống kê của Politico vào lúc 8:18 p.m. Nov.14: 

Kết quả bầu tại Arizona và Nevada cuối cùng đã mang lại vị thế chiếm đa số tại Thượng Viện  cho Đảng Dân Chủ. Tại Arizona, Blake Masters, ứng cử viên được Trump hậu thuẫn mạnh  mẽ đã thua thượng nghị sĩ Mark Kelly khoảng 5 điểm.  

Tại Nevada, Adam Laxalt (‘R) thua suýt soát Catherine Cortez Masto (D):

Page 6 of 7 

Kết quả tổng quát tính đến ngày Nov.15: 

Chỉ với kết quả nêu trên, Đảng Dân Chủ đã chiếm đa số. Nay chỉ còn duy nhất một trận tranh  cử thượng nghị sĩ tại Georgia vào ngày Dec.06 giữa ứng cử viên Herschel Walker (R) được  Trump hậu thuẫn và đương kim thượng nghị sĩ Raphael Warnock (D) bởi vì cả hai không đạt  được 50% tổng số phiếu bầu. 

Nếu Herschel Walker (R) thắng cử thì cả hai đảng CH và DC đều có 50 thượng nghị sĩ nhưng  Đảng Dân Chủ vẫn chiếm đa số bởi còn có 1 lá phiếu giải quyết/tie-breaking của Phó TT Kamala  Harris trong trường hợp bỏ phiếu cho việc nào đó có 50 phiếu CH và 50 DC. Nhưng nếu Raphael  Warnock (D) thắng Herschel Walker (R) thì Dân Chủ lại chiếm 51 ghế và Cộng Hòa 49 ghế. 

Với tình trạng khủng hoảng biến đổi khí hậu, lạm phát, kinh tế bất ổn định và chiến tranh  đây đó trên toàn cầu thì Mỹ không là một ngoại lệ. Cho đến nay, do cơ cấu tổ chức phân  quyền, TT. Biden bị “trói tay” khá nhiều, và nếu Raphael Warnock thắng cử thì hầu chắc TT. 

Page 7 of 7 

Biden sẽ đỡ bị chính hai thượng nghị sĩ Dân Chủ bắt chẹt hơn; đó là Kyrsten Sinema của Arizona  và Joseph Manchin của West Virginia. 

Chiếm đa số ở Thượng Viện không nhất thiết là TT. Joe Biden hoặc Đảng Dân Chủ từ nay  sẽ suôn sẻ bởi vì có quá nhiều vấn đề hầu như nằm ngoài tầm tay kiểm soát của họ như xăng  dầu, chiến tranh Nga-Ukraine, lò lửa Bắc Hàn-Nam Hàn-Nhật, Trung Đông, ngay cả bị bế  tắc trong nội bộ nước Mỹ như kiểm soát súng, phá thai, kỳ thị đen trắng, di dân, đại dịch  Covid-19.  

Do chiếm đa số ở Thượng Viện nên thượng nghị sĩ Chuck Schumer hầu chắc sẽ là người lãnh  đạo khối đa số/majority leader và có thể Mitch McConnell sẽ tái đắc cử người lãnh đạo khối  thiểu số/minority leader tại Thượng Viện. 

Với ưu thế đa số, Chuck Schumer có thể thiết lập chương trình nghị sự của Thượng Viện,  nghĩa là khẳng định những đề nghị/dự luật/proposals nào được hay không được đưa ra để bỏ  phiếu thuận hay chống. Để tiên đoán những gì Chuck Schumer có thể làm thì có thể nhìn lại  những gì Mitch MacConnell đã làm trong tư cách người lãnh đạo khối đa số. 

Trong thời gian từ Jan. 2015 đến Jan. 2021, ở vị trí người lãnh đạo khối đa số, Mitch  MacConnell dùng quyền đó để ngăn chặn các dự luật, và vì vậy, bị chỉ trích là “nghĩa địa lập  pháp/legislative graveyard” của các dự luật bị dập tắt ngay trên bàn làm việc của ông. 

Tuy ở vị thế thiểu số, McConnell vẫn có thể tiếp tục ngăn chặn một số lớn công việc bởi vì Đảng  Dân Chủ không đạt được 60 ghế Thượng Viện, do đó, rất khó để thông qua hầu hết dự luật vì  filibuster. Ít nhất, Đảng Dân Chủ phải cần đến sự ủng hộ của một số thượng nghị sĩ Cộng Hòa để thông qua đa số dự luật, và với tình trạng phân cực/polarized hiện nay thì không có nhiều hy vọng. Điều này khiến cho McConnell và Đảng Cộng Hòa có ảnh hưởng đến đạo luật nào được thông qua  và đạo luật nào phải dẹp bỏ. Trong thực tế, McConnell nói trong một cuộc phỏng vấn vào tháng  January 2021 khi trở thành người lãnh đạo khối thiểu số rằng ông vẫn còn là một trong the Big  Four 5 “Khi cuối cùng thương lượng chuyện lớn vào lúc cuối năm, mỗi một người trong nhóm Big  Four chúng tôi đều có quyền phủ quyết chuyện gì được thông qua và chuyện gì không. 6 

Tuy vậy, McConnell và Đảng Cộng Hòa không thể ngăn chặn mọi việc. 

Các thượng nghị sĩ Đảng Dân Chủ tại Thượng Viện có thể tiếp tục phê chuẩn các người được  TT. Joe Biden đề cử vào cơ quan tư pháp liên bang ngay cả khi không có bất cứ ủng hộ nào  của các thượng nghị sĩ Đảng Cộng Hòa, bởi vì những đề cử đó có thể tiến hành chỉ với 51  phiếu thuận. 

5 The Big Four of Congress gồm có 2 người lãnh đạo khối đa số và thiểu số của Thượng Viện và  2 người lãnh đạo khối đa số và thiểu số của Hạ Viện. 

6 In fact, McConnell noted in a January 2021 interview that he'd “still be one of the Big Four,” saying:  “When you end up in a big negotiation at the end of the year, each of the four of us have a veto power  over what goes in and what doesn't.”