ĐI TÌM NGƯỜI ĐỨNG PHÓ

Hoàng Ngọc Nguyên

        (June 2024) - Chuyện tưởng như đùa, hay chuyện khoa học giả tưởng, lại “may mắn thay” cho nước Mỹ là chuyện có thật: cựu Tổng thống Donald Trump đã được cử tri đảng Cộng Hòa chọn làm ứng cử viên tổng thống trong kỳ bầu cử năm 2024. Đó là một chiến thắng cực kỳ khó khăn, phức tạp, nhưng do đó cũng rất dũng cảm và kiên trì. Ông đã phải đối đầu với không dưới 10 ứng cử viên cùng tham vọng như ông.

        Mọi thăm dò dư luận trong khối cử tri Cộng Hòa đều cho thấy người dân chưa sẵn sàng bỏ phiếu cho ông kỳ này sau hai kinh nghiệm năm 2016 và 2020. Đến 61% cử tri nói không đối với ông.

        Nói chung, cử tri Cộng Hòa đang muốn có một ứng cử viên trẻ hơn - nhất là sau khi họ nghe bà Nikki Haley nói rằng người già lẩm cẩm, nói trước quên sau, đi đứng lọng cọng, vấp váp, làm không được việc, và bà còn đề nghị những ứng cử viên luống tuổi cần được trắc nghiệm năng lực và trí tuệ. Bà là cựu thống đốc South Carolina và từng được Trump cử làm đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Quốc. Nay bà cũng ra tranh cử để làm nở mày mặt người Mỹ gốc Ấn - thiểu số gốc Á nhỏ nhất nhưng quyền lực nhất, tham vọng nhất. Bà đương nhiên phải đối đầu với ông chủ cũ. Bà nói bà chỉ nhắm vào ông Biden nay đã 80. Nhưng Trump cũng chỉ thua Biden bốn tuổi – có là bao!

        Cử tri Cộng Hòa cũng muốn có một tổng thống có năng lực hơn và ít có tai tiếng hơn. Đương nhiên về hai mặt này, ông Trump “khiêm tốn” hơn nhiều người (Chưa ai hơn ông về mặt “chú Cuội”).

        Những nhà bình luận nghiêm khắc của đảng ta cũng viết trên giấy trắng mực đen là “thôi thì thôi, chỉ là phù vân”, ông chỉ có “bản lĩnh” (sự lì lợm) và kinh nghiệm (vì đã từng ngồi ở Tòa Bạch Cung bốn năm) nhưng không đủ phẩm chất đạo đức và năng lực lãnh đạo, cho nên ông không nên ra – vì đất nước, vì đảng ta và cả vì ông.

        Thế nhưng ông đã đe dọa nhiều lần: nếu không được đáng Cộng Hòa đề cử, ông sẽ phá chết bỏ, ông sẽ ra tranh cử như thường với chiêu bài của một đảng thứ ba.

        Ông tranh cử khi trong đảng Cộng Hòa cũng có đến 10 người cùng ra với ông, mặc dù ông đã từng đe dọa người này, bài bác người nọ. Ông đã nhiều lần nói: Nay tôi đã ra, biết điều thì tránh ra. Nhưng vào thời này, ông Trump cũng biết, người biết điều như ông thì chỉ có ông!

        Trong danh sách được liệt kê có Nikki Haley (dĩ nhiên), Thống đốc Florida Ron De Santis (cũng dĩ nhiên), Phó Tổng thống cho Trump (nay là kẻ thù số 1) Mike Pence, Ngoại trưởng cũng cho Trump Mike Pompeo (nay Pompeo nói nay nước Mỹ cần một tổng thống có đầu óc bình thường hơn), Vivek Ramaswamy, 37 tuổi (người gốc Ấn thứ hai trong danh sách này, một người “tiền không đợi tuổi”, giống như Thủ tướng gốc Ấn hiện nay của nước Anh), Perry Johnson (từng tranh cử thống đốc Michigan nhưng bị loại vì tội sử dụng chữ ký cử tri giả), bà Liz Cheney (người xem Trump là kẻ thù số 1 của nước Mỹ), Thống đốc Glenn Youngkin của tiểu bang Virginia, Thống đốc Greg Abbott của Texas; Thượng nghị sĩ Tim Scott của South Carolina (một người da đen hẳn phải có vấn đề tâm thần).

        Vì không có nhân vật nào nổi bật, cho nên ai cũng muốn thử thời vận. Và ông Trump chiến thắng là chuyện đương nhiên bởi vì các ứng cử viên của Cộng Hòa đông quá, cho nên họ dẫm lên nhau mà chết. Ai cũng nghĩ ông Trump chỉ có một khối cử tri MAGA khoảng chừng 20% là tối đa, có nghĩa là khoảng 80% cử tri Cộng Hòa còn lại sẽ nhất quyết không bỏ phiếu cho ông Trump vì ai cũng ngán tài ăn nói xem thường sự thật của ông Trump. Khi người ta hiểu ra thì đã quá muộn: 80% còn lại mà chia cho 10 người thì mọi người chỉ có một tí chút cháo!

        Thắng lợi của Trump cho người ta một bài học: trong một thời nhiễu nhương, loạn lạc chính trị, nắm chắc một thiểu số hung hãn (như câu chuyện của Hitler năm 1930) là điều cần thiết hơn đi tìm một đa số không có. Chỉ cần một đội ngũ MAGA có vũ trang hò hét, thực chất là khối quần chúng cực hữu, quá khích đi theo chủ nghĩa dân tộc bạch chủng Cơ đốc giáo (White Christian nationalism) suy tôn là Trump cũng có thể thắng được khối cử tri Cộng Hòa. Người ta từng tưởng rằng sau khi Trump thất bại năm 2020, cùng với hàng loạt chuyện tai tiếng và dối trá chưa từng có nơi một người ở Nhà Trắng, khối MAGA sẽ thất vọng mà đi tìm một “minh chủ” mới. Thế nhưng có lẽ tìm ra được một minh chủ như Trump khó quá, cho nên ông ta vẫn là đại lãnh tụ trong cuộc chiến của khối người da trắng Cơ Đốc đang muốn xây dựng lại nước Mỹ theo khuôn mẫu ông trời đã định (manifest destiny): một nước Mỹ của người da trắng làm chủ.

        Vấn đề hiện nay của Trump là đi tìm một người đứng phó cho mình. Dĩ nhiên người đó không phải là Mike Pence. Ông Pence không những đã làm cho Trump thất vọng trong ngày 6-1, khi ông không chịu phủ nhận kết quả bầu cử (Trump từng nói trong vụ bạo loạn: Pence có chết cũng đáng đời) mà còn làm nam giới ảnh hưởng lây. Ông Trump chẳng khoái người nam nào, mà cũng chẳng người nam nào khoái ông.

        Nay Trump đi tìm một nữ giới đứng chung liên danh với mình. Dù sao ông cũng yên tâm hơn, vì trong cuộc đời ông đã có kinh nghiệm dầy dạn hơn với phái yếu. Bằng chứng là có ai kiện được ông đâu. Ông vẫn từng nói một người như ông thì chẳng phụ nữ nào qua mặt được. Hơn nữa, ông có trong tay ít nhất cũng nửa tá phụ nữ.

        Gần gũi nhất là bà Kellyanne Conway và Sarah Huckabee Sanders. Tuy nhiên, bà Conway mới ly dị chồng vì ông này cứ suốt ngày chửi bới ông Trump. Còn bà Sanders mới đắc cử thống đốc Arkansas, là nơi Bill Clinton cũng từng đắc cử thống đốc. Bà là con của mục sư Mike Huckabee, cũng là thống đốc Arkansas trước đây (1997-2007). Chắc chắn bà Sanders sẽ làm thống đốc cho hết nhiệm kỳ tám năm mới tinh chuyên gì khác.

        Nikki Haley là nhân vật này được nói đến nhiều. Người ta nói sở dĩ bà Haley ra là vì bà ngầm tiếp tay cho Trump, bà xúi giục nhiều người khác ra theo. Và bà nhìn xa và nhắm tới chuyện đứng phó cho ông Trump. Bà Kamala Harris cũng gốc Ấn đấy thôi. Bà Harris và ông Biden đâu có gần gũi như Haley và Trump. Nhưng ông Trump cũng có ý sợ bà Haley sẽ chỉ nghĩ tới nguồn gốc của bà hơn là nghĩ tới ông ta. Nhất là vì bà ta tính sẽ ra tranh cử tổng thống nữa. Hơn nữa, bà này không thuộc thành phần MAGA (không phải Mỹ trắng).

        Một nhân vật thứ tư là Marjorie Taylor Greene. Bà này chắc chắn trung thành với Trump, lại là MAGA thứ thiệt, được nhóm MAGA tại Hạ Viện ủng hộ. Nhưng bà này chắc chắn không lấy thêm được phiếu nào. Và bà ồn ào, hàng tôm hàng cá quá, vừa át tiếng nói của Trump, vừa xua người ta đi xa.

        Một nhân vật thứ năm là Cori Lake, ứng cử viên thống đốc của Arizona, bị đánh bại từ tháng 11 năm ngoái, nhưng 4-5 tháng sau, cứ theo gương của Trump, election-denier, cho nên cứ cho là bầu cử gian lận và bà là “thống đốc chính danh”. Cho nên khi được tổ chức Hội nghị Hành động Chính trị bảo thủ (CPAC) đầu tháng ba này đề cử làm ứng cử viên phó tổng thống cho Trump, bà từ chối, nói rằng: Không thể vừa làm phó tổng thống vừa làm thống đốc được!!! Đến mức một người bị điên nặng như Trump cũng phải thốt lên: “cô này cũng bị điên như ta”.

        Cho nên Trump chỉ còn Stormy Daniels để chọn đứng phó cho mình. Thực ra, Stormy là người gần gũi Trump nhất trong số các phụ nữ kể trên. Gần gũi đến mức chung chăn, chung chiếu, cho dù có thể đồng sàng dị mộng. Khoản tiền Trump đã tốn không là bao ($130.000), nhưng là người tình nghĩa, Stormy mới đây đã bày tỏ sự cảm ơn Trump đã thẳng thắn nhìn nhận. Trump nói: “With respect to the 'Stormy' nonsense, it is VERY OLD & happened a long time ago…” (Về câu chuyện Stormy điên rồ, nó lâu lắm rồi & xảy ra cách đây khá lâu…”. Stormy trả lời: "Thanks for just admitting that I was telling the truth about EVERYTHING" (Cảm ơn đã nhìn nhận tôi nói sự thật về tất cả mọi chuyện).

        Mối quan hệ vào năm 2006 vẫn còn là một “bí mật lịch sử” vì $130.000 tiền trám miệng (hush money).

THIÊN TÀI CÒN KHỦNG KHIẾP HƠN THIÊN TAI

      

---

    Người ta vẫn so sánh oan uổng Chú Cuội thời xưa với cựu Tổng thống Donald Trump thời nay. Ông Trump của Stormy Daniels đã gần 80, dầy dạn kinh nghiệm. Chú Cuội của Hằng Nga trẻ người non dạ tuổi chỉ mới mười mấy. Trump nổi tiếng với hàng chục ngàn lời dối trá không biết ngượng miệng nói cho hàng chục triệu người nghe (Đừng trách ông ta, trách người nghe nhẹ dạ). 

    Còn những chuyện Chú Cuội mang tiếng nói dối thì chỉ do người ta đặt điều cho có, cho vui.

    Trump đã quen nói dối, cho nên những khi Trump nói thật, thốt lên những lời từ cửa lòng của mình, người ta phản ứng, nói ông ta không có con tim. Trong khi thế giới hầu như đồng thanh lên án Putin bất nhân, đã cho quân xâm lược Ukraine hơn một năm qua, tàn phá nhà cửa, giết hại người dân, xem sinh mạng người lính như cỏ rác, thì mới đây, vào thời điểm một năm cuộc chiến chưa có lối ra, Trump vẫn nói “Putin là một thiên tài”, và “nếu tôi còn là tổng thống, Nga sẽ không bao giờ đụng đến Ukraine”.

    Trước hết, có thể nhắc lại những bình luận dũng cảm (điếc không sợ súng) của Donald Trump khi Vladimir Putin phát động chiến tranh cướp nước năm ngoái. Trong khi mọi người lên tiếng nguyền rủa, Trump cứ nhất quyết Putin là người “smart”, “savvy”, “genius” (thông minh, khéo léo, thiên tài), và sự động binh của Putin chỉ là “một cách thương lượng khôn ngoan trên thế mạnh thời hòa bình”. Khi được yêu cầu, Trump đã từ chối lên án Putin, nhắc lại “I got along with Putin” – tôi giao hảo tốt đẹp với Putin. Trump cũng nói Putin đã tại vì được hơn 20 năm, chẳng phải ông ta là bậc kỳ tài, vĩ đại hay sao? Trump chỉ muốn tám năm mà cũng không xong. Và như thông lệ, Trump còn lợi dụng cơ hội nói thêm “chẳng phải đần độn như lãnh đạo nước Mỹ”.

    Khi Trump nói Putin là một thiên tài, ông ta chỉ nói được một phần. Thiên tài ở đâu là điều người ta chưa thấy, nhưng ông ta tệ hơn cả thiên tai là điều thấy rõ. Đất nước Ukraine đang tan hoang mà chưa một thiên tai nào trong lịch sử loài người có thể so sánh với thiên tài Putin. Thiên tai chỉ có thể diễn ra trong một thời gian ngắn ngủi, cuộc chiến của Putin nay đã qua năm thứ hai và chẳng biết đến bao giờ hòa bình mới trở lại và với giá nào người dân Ukraine, đất nước Ukraine phải trả. Và biết đến bao giờ Ukraine mới hát được bài “Mộng Lành”, mới có thể tìm lại được hình ảnh và tâm tình đất nước cũ, xã hội cũ. Khi trong mọi nhà đều có những câu chuyện tang tóc, trong mọi người đều chất chứa những kỷ niệm đau buồn của thời dân tộc mất mát, tan tác vì chống xâm lăng. Sự tàn ác của Putin cũng không thể tưởng được khi bàn tay của ông ta vấy máu của hàng trăm ngàn người lính Nga đồng bào của ông ta mà ông ta xua vào cõi chết – làm cho chúng ta phải chạnh lòng tưởng đến cuộc chiến tranh đánh vào Miền Nam trước đây mà Cộng Sản Miền Bắc đã phát động bất kể cả triệu người Việt - người lính người dân – đã phải nằm xuống trong uất hận, oan uổng vì tham vọng khát máu của Hà Nội.

    Trước hết, hãy bàn về câu chuyện mà Trump vẫn cứ nhắc lui nhắc tới, là nếu ông ta còn trong Tòa Bạch Ốc, thì Putin sẽ chẳng phát động cuộc chiến Ukraine. Điều này vừa nói lên “uy tín” của Trump đối với Putin vừa phụ họa luận điệu của Putin hiện nay: vì chính sách đe dọa, thách thức của Biden mà Putin phải động binh. Hay Putin không tin Biden. Ý của Trump vẫn cho thấy mối ám ảnh với kết quả bầu cử năm 2020 mà ông ta chắc chắn cho đến khi xuôi tay cũng không chịu nhắm mắt vì cứ cho rằng “bầu cử gian lận” nên ông mất một nhiệm kỳ 2. Ông vẫn không đủ sức để chịu hiểu rằng ông ngáp được nhiệm kỳ 1 là do bộ máy bầu cử của bà Clinton (2016) không có người điều khiển sáng giá. Và ý ông ta là vì “bầu cử gian lận” cho nên ông ta mất chỗ, và vì ông mất chỗ cho nên Putin mới động binh. Như vậy, suy cho cùng, chính Joe Biden là thủ phạm trong cuộc chiến Ukraine. Nếu Trump còn đó, ông ta hẳn sẽ có sách lược phù hợp hơn để giữ quan hệ với Putin, do đó chiến tranh Nga-Ukraine sẽ không xảy ra. Trong khi đó, phản ánh luận điểm của Putin, Trump cho rằng chính chính sách của Joe Biden đã dẫn đến quyết định của Putin xâm lăng Ukraine. Quan điểm của Trump vọng lên lời phát biểu của Ngoại trưởng Nga Lavrov ngày 3-6 tại Hội nghị G20 tại New Delhi: “Cuộc chiến tranh Ukraine nhắm vào nước Nga và chúng tôi phải tự vệ!”

    Đúng là nếu Trump còn đó thì Putin sẽ “bất chiến tự nhiên thành”, không cần phải đưa quân đi đánh xứ người như hiện nay. Những gì ông ta muốn, Trump đều có thể làm hết mà Putin không cần đụng đến móng tay. Điều rõ rệt nhất, Trump đã thật sự làm tê liệt hay tan rã khối NATO. Thậm chí có dư luận cho rằng Mỹ có thể tính chuyện rút ra khỏi NATO. Bà Thủ tướng Đức Angela Merkel đã công khai nói: Không còn có thể trông cậy gì ở Mỹ (vốn là nước lãnh đạo NATO từ 1948). Không thể lạc quan nghĩ rằng NATO dám can thiệp cho dù không có Mỹ khi Nga tấn công Ukraine. Trong khi đó, Trump cũng sẽ không cho Ukraine quyền mong đợi hão huyền có Mỹ là chỗ dựa chiến lược một khi Ukraine có xung đột với Nga. Nếu Trump có thêm được bốn năm 2021-2024, chắc chắn Nga sẽ khoanh tay nhìn Trump làm cho khối NATO tan rã và tình hình chính trị Ukraine thêm bất ổn. Đó chính là lý do mà Trump không nói ra.

    Những mưu định của Putin trong cuộc chiến Ukraine chẳng có gì là bí mật, và đúng là ông ta nghĩ mình là “thiên tài” cho nên có thể chiến thắng dễ dàng, chỉ trong 1-2 tuần có thể bắt được Tổng thống Zelinsky quỳ gối đầu hàng, cho dù những thất bại cho đến nay của Putin là quá rõ ràng. Ông cũng mê muội nghĩ rằng Mỹ và khối NATO (Minh ước Bắc Đại Tây Dương) sẽ khoanh tay để cho ông muốn làm gì thì làm ở Ukraine.

    Putin vẫn phàn nàn sự sụp đổ của đế chế Liên Xô năm 1990 khi chiến tranh lạnh chấm dứt đã làm cho nước Nga mất trắng chư hầu và vệ tinh - từ hơn chục tiểu quốc trong Liên bang Xô viết đến các nước Đông Âu trong khối Warsaw. Cho nên từ hơn hai thập niên qua, Putin chỉ có hai mục tiêu chính: thứ nhất là trở thành một Sa hoàng bạo chúa thời nay trong một cơ chế trá hình dân chủ (bởi thế ông trị vì Điện Cẩm Linh từ năm 2000 đến nay, lúc thì đóng vai tổng thống, lúc thì giả dạng thủ tướng); tìm cách nắm lại những nước từng thuộc Liên Xô (Grudia, Chechnya) hay khối Warsaw Đông Âu (Ba Lan, Hungari, Tiệp Khắc, Bulgaria, Rumania), từ đó xác lập vai trò chủ tể của Nga trong một trật tự thế giới mới “tam quốc chí” (Mỹ-Nga-Tàu). Lý do “chiến lược” của Putin đưa ra rất đơn giản để biện minh cho chiến lược bành trướng của mình: mở rộng phạm vi ảnh hưởng của nước Nga bằng những nước chư hầu mới chung quanh để bảo đảm an toàn, an ninh, hòa bình cho nước Nga. Đương nhiên, nhiều người Nga nghe như thế thì chịu quá, phù hợp với lịch sử của nước Nga. Nhưng không phải người Nga nào cũng mê muội, lạc hậu như thế. Và đương nhiên những nước mà Nga nhắm đến phải phản đối vì đã hưởng độc lập, tự do từ mấy chục năm qua. Và những nước này đã quay qua khối NATO để đi tìm sự bảo vệ tập thể. Mới nhất trong tháng hai là trường hợp Phần Lan, cũng như Thụy Điển, từng giữ vị thế trung lập hơn 60 năm.

    Ukraine là một mục tiêu chiến lược số một về mặt địa lý chinh trị cho Nga từ bao đời, là cửa ngõ phía đông của Tây Âu đi vào nước Nga. Nước này đối với Putin đúng là một thử thách đích thực cho thiên tài của Putin vì Kyiv sau khi được tách rời Liên Xô năm 1990 đã cương quyết nói “Không bao giờ trở lại”. Nga đã ăn cướp Crimea của Ukraine vào năm 2014 mà phương tây và Mỹ đã chỉ hành động chế tài chiếu lệ. Rồi Nga cũng gián tiếp nắm vùng phía đông của Ukraine vốn có đông người Nga qua định cư và phần nào đang trong tay các nhóm ly khai.

    Dưới thời Donald Trump, quả thật Putin chẳng làm gì Ukraine bởi vì Trump đã làm hết. Nay Trump đã xuống, cho nên nói như Putin, bạo chúa Nga không có sự chọn lựa nào khác, phải hành động càng nhanh càng sớm càng tốt. Putin rất tin tưởng sẽ lấy được Ukraine dễ dàng vì quân Ukraine yếu kém, chính trị Ukraine “loạn lạc” và phương tây có rối rắm riêng, chưa chắc sẵn sàng can thiệp hết lòng.

    Putin tấn công Ukraine chính thức vào ngày 24-2-2022, sau cả 2-3 tháng trời tập trung lực lượng Nga đến 200.000 quân sát biên giới mọi phía của Ukraine. Putin dựng lên chiêu bài “lật đổ chế độ quốc xã”, “giải giới chế độ Kyiv”, bảo vệ người Nga thiểu số đang bị “ngược đãi” ở Ukraine. Putin gọi đó là “một cuộc hành quân đặc biệt” để dựng lên một chế độ bù nhìn của Nga ở đó. Trong lệnh xuất quân, Putin nói lên quan điểm của một người “chủ đất”, Ukraine là của Nga, ông ta không hề có ý tưởng Ukraine là một nước độc lập, có chủ quyền riêng biệt. Nga cho không kích và đồng thời quân Nga tràn vào lãnh thổ Ukraine trên mặt trận phía bắc từ Belarus hướng về Kyiv, mặt trận đông bắc nhằm vào Kharkiv, mặt trận phía nam ở Crimea, mặt trận đông nam từ Donetsk và Lugansk. Có nghĩa là Nga nhằm chiếm lấy hết Ukraine. Đoàn quân chiến xa của Putin đi vào Kyiv dài đến 15 cây số để thị uy. Chẳng hiểu là trùm tinh báo, nhưng Putin lấy ở đâu tin rằng Ukraine sẽ nhanh chóng sụp đổ, đầu hàng. Thiên tài Putin đã bất tài hoàn toàn – như chúng ta đã thấy trong một năm qua. Trong kế hoạch xâm lăng Ukraine, Putin đã thất bại nghiêm trọng.

    Như chúng ta đã thấy trong cuộc chiến này, Putin đã không những trốn tránh trách nhiệm trong việc đưa người dân Nga vào cuộc phiêu lưu đẫm máu, ông ta còn điên rồ, ngu xuẩn, bất lương, khát máu trong việc dẫn dắt dư luận của người dân Nga đi vào một hướng hoang đường, bịa đặt, đổ lỗi tất cả cho những thế lực chủng tộc châu Âu đang âm mưu diệt chủng nước Nga, hủy diệt Chính thống giáo của Nga, làm phân tán người dân Nga. Từ mục tiêu xâm lược bất thành, Putin đổi giọng chuyển qua mục tiêu bảo vệ nước Nga, người dân Nga, tôn giáo của Nga… Ông ta chẳng những im lặng trước sự thiệt hại sinh mạng nặng nề của quân Nga, mà còn lên tiếng thúc giục thanh niên Nga phải sẵn sàng hy sinh nhiều hơn nữa và vô điều kiện…

    Mới đây nhất, trong dịp kỷ niệm một năm cuộc chiến “giải phóng Ukraine”, Putin ra mặt đe dọa: người dân Nga có thể không tồn tại được trong tình hình hiện nay bởi vì các nước phương Tây đang tìm cách “giải tán” nước Nga. Ông ta tố phương Tây muốn phân chia nước Nga để dễ kiểm soát nước sản xuất nguyên liệu (xăng dầu) lớn nhất thế giới này. Putin nói rằng nhiều giống dân ở Nga có thể bị tiêu vong, kể cả khối đa số chủng tộc Nga. Ông ta còn nói phương Tây đã viết ra giấy ý đồ này, nhưng lại không cho biết tài liệu này ở đâu ra. Ý đồ của ông ta là rõ: cuộc chiến còn kéo dài nhưng ông vô can; người dân Nga còn phải hy sinh như đã hy sinh bao nhiêu lần trong hai thế chiến, cho nên Nga có thể phải tổng động viên; và ông ta còn cần nhiều quyền hạn hơn để giải quyết “cuộc chiến xâm lăng” của phương Tây, kể cả quyền sử dụng vũ khí nguyên tử. Đây cũng là một lời cảnh cáo gián tiếp: Phương Tây coi chừng! Đừng làm ta phát điên!

    Bởi vây, khi cuộc chiến bước qua năm thứ hai, cho dù người ta có thể lạc quan vì phía Ukraine và đồng minh phương Tây ở trong thế chủ động trong khi Nga dường như đang bị dồn về phía chân tường - nhất là khi con số lính Nga tử trận có thể tương đương với số thanh niên Nga bỏ nước ra đi vì không muốn đi lính, thì giới quan sát & bình luận đang nhấn mạnh một điều: thế chủ động của Ukraine và đồng minh NATO có lắm điều phức tạp vì chưa hẳn cùng nhìn về một hướng, trong khi sự bế tắc của Nga có thể trở thành một yếu tố cực kỳ nguy hiểm. Putin có thể điên rồ tìm cách câu giờ, tìm cách lôi kéo Trung Cộng vào cuộc vì biết một chiến thắng lịch sử của phương Tây là điều cuối cùng một kẻ thù nghịch như Tập Cận Bình mong muốn. Nhưng càng câu giờ, có thể Putin càng tuyệt vọng hơn, và nguy hiểm và liều lĩnh hơn. Trong khi đó, Ukraine đã đưa ra 10 điểm trong đề nghị hòa bình, nhưng có thể mong chờ Putin sẽ bị xử lý cách này hay cách khác. Nếu người Nga cố tìm một lối ra dù Putin vẫn tự giam mình trong pháo đài Điện Cẩm Linh.

    Hãy chờ xem! Nếu không… .

Hoàng Ngọc Nguyên

Thất bại của làn sóng đỏ Cộng Hòa

Phạm Văn Bân, November 15, 2022 

Red wave/làn sóng đỏ của Đảng Cộng Hòa đã được cổ võ rầm rộ trước ngày bầu cử giữa kỳ Nov.  08 với tất cả lời lẽ dối trá của Donald Trump cùng với các ứng cử viên Cộng Hòa gạo cội, được Trump hậu thuẫn một cách tích cực nhất nhưng rủi thay, kết quả bầu cử cho thấy đại chúng Mỹ không chấp nhận những hành vi cực đoan này và biểu hiện qua lá phiếu; riêng những chiến thuật  gia, cố vấn của Đảng Cộng Hòa và ngay cả của Trump đã lên tiếng kêu gọi Trump hãy rút lui vào  bóng tối bởi vì họ thấy rõ Trump đã và đang là gánh nặng cho Đảng Cộng Hòa, đồng thời lại là  “món quà” biếu không cho Đảng Dân Chủ. 

Ứng cử viên thống đốc được-Trump-hậu-thuẫn đã thất bại ê chề 

Tiểu bang Pennsylvania, Douglas Mastriano (R) được Trump hậu thuẫn đã thua Josh Shapiro  (D) đến 15 điểm, tức là một tỷ lệ áp đảo/landslide. Đây là thống kê của Politico vào lúc 8:18  p.m. Nov.14: 

Tiểu bang Michigan, Tudor Dixon (R) được Trump hậu thuẫn đã thua Thống Đốc Gretchen  Whitmer (D) đến 11 điểm, một thất bại dẫn đến làn sóng xanh/blue wave trong tiểu bang này.

Page 2 of 7 

Tại Illinois, ứng cử viên Kathy Salvi (R) do Trump ủng hộ đã thua Tammy Duckworth (D)  đến 14 điểm.  

Tại tiểu bang Maryland, ứng cử viên Dan Cox (R) thua Wes Moore (D) đến nỗi nằm mơ cũng  không thể mơ được: 28 điểm! 

Tương tự như Maryland, tại tiểu bang California, với 70% tổng số phiếu bầu đã đếm thì  Brian Dahle (R) thua Gavin Newsom (D) đến 18%:

Page 3 of 7 

Thượng nghị sĩ Cộng Hòa Pat Toomey của tiểu bang Pennsylvania nay về hưu nhưng trước  khi rời Thượng Viên, đã nói lên những phản ánh trung thực rất gay gắt đối với Đảng Cộng  Hòa.1 

Ngày Nov. 10, Pat Toomey nói thẳng thừng với ký giả Erin Burnett của CNN rằng “Trump  tự đưa hắn vào cuộc đua tranh cử … sẽ không bao giờ hữu ích cả.” Toomey thừa nhận:  “Chúng ta đang ở trong một thời điểm, chúng ta đang ở trong một chu kỳ, chúng ta đang ở  vào lúc thuận lợi cho Đảng Cộng Hòa trong cuộc tranh cử để nói về Tổng Thống Biden,  người không được ưa chuộng, người có các chính sách đã bị thất bại. Nhưng thay vào đó,  cựu Tổng Thống Trump đã tự đưa hắn vào, và điều đó đã thay đổi bản chất của cuộc đua tranh cử.” 

Toomey vẫn chưa hết, nói thêm rằng: "Trên khắp đất nước, có mối tương quan rất cao giữa  các ứng cử viên MAGA và những tổn thất lớn, hoặc ít nhất là hoạt động kém hiệu quả một  cách đáng kể.” 

Một trong các tổn thất đó là tại Arizona. 

Kết quả bầu cử thống đốc tại tiểu bang Arizona hầu chắc sẽ có tiềm năng thưa kiện do “phong  trào” do Trump khởi xướng từ năm 2016 cho đến nay; đó là bầu cử bị gian lận - nếu chúng  ta không thắng cử thì đó chỉ vì bị gian lận, không cần có bằng chứng. (If we don’t win it’s  only because the other side cheated. No proof is required.) Đại chúng dễ tin/gullible khiến  cho các lý thuyết âm mưu sinh sôi nảy nở. Đó là đóng góp của Trump gây ra sự đốn mạt của  nước Mỹ ngày nay. Thê nhưng với tỷ lệ thắng quá khít khao nên Katie Hobbs (D) chắc chắn  sẽ không “yên thân” với Kari Lake (R), một người được cho là cuồng Trump mạnh mẽ nhất  trong phong trào bác bỏ kết quả bầu cử. 2 Đây là thống kê kết quả bầu thống đốc tại tiểu bang  Arizona của Politico vào lúc 12:45 a.m.PST ngày Nov. 15: 

1 https://www.cnn.com/2022/11/11/politics/pat-toomey-trump-midterms-comments/index.html This Republican senator just dropped a truth bomb on his party 

2 https://www.nbcnews.com/politics/2022-election/democrat-katie-hobbs-defeats-maga favorite-kari-lake-high-stakes-race-rcna55172, Democrat Katie Hobbs defeats MAGA  favorite Kari Lake in high-stakes race for governor in Arizona. Hobbs defeated a Republican 

Page 4 of 7 

Tuy rằng đến nay không ai xa lạ gì với giọng điệu xảo quyệt của Trump nhưng Trump vẫn  cứ than vãn trên mạng xã hội: “Tôi giả sử mọi người đang theo dõi Arizona trong khi chiến  thắng bầu cử rất dễ dàng của Kari Lake đang bị dần dần, nhưng một cách có hệ thống, bị  tước bỏ khỏi Karie, và dân chúng Mỹ. Đây là một điều rất buồn khi nhìn thấy. Những lá  phiếu gửi qua đường bưu điện, những cuộc đếm phiếu bầu cử kéo dài, thời gian bầu cử kéo  dài nhiều ngày, những máy móc mà rất ít người hiểu biết được, những trung tâm kiểm phiếu  khổng lồ, v.v., là một thảm họa của nước Mỹ. Cuộc bầu cử của chúng ta đã trở thành một trò  đùa không đáng tin cậy, và cả thế giới đang theo dõi!” 3 

Trong mục Quan Điểm/Opinion của báo azcentral, bài xã luận Farewell, Kari Lake. Reason  and sanity prevail in Arizona/Từ biệt, Kari Lake. Lý trí và tỉnh táo thắng thế tại Arizona với  phụ đề Kari Lake joins Blake Masters and Mark Finchem in defeat, courtesy of moderate  Republican and right leaning independents. It goes without saying that the GOP needs a  reboot/Kari Lake tham gia cùng với Blake Masters và Mark Finchem trong thất bại, do sự  cân nhắc của người Cộng Hòa ôn hòa và người độc lập nghiêng về cánh hữu. Khỏi cần phải  nói: Đảng Cộng Hòa cần phải khởi động lại cho thấy khuynh hướng cực đoan, tàn bạo, dối  trá MAGA đã khiến đại chúng đã trở nên bị fed up/chán ngấy đến tận cổ họng với Trump  rồi. Trong thực tế, Donald Trump đã lui vào dĩ vãng/Donald Trump is so yesterday.4 

Ứng cử viên thượng viên được-Trump-hậu-thuẫn đã thất bại chua cay 

Các ứng cử viên thượng nghị sĩ của Đảng Cộng Hòa, và được Trump hậu thuẫn mạnh mẽ đã  thất bại chua cay. 

many thought was the strongest of the pro-Trump election deniers running in swing states  President Joe Biden carried in 2020. 

3 Trump on social media whined: “I assume everyone is watching Arizona as the great Kari  Lake’s easy election win is slowly, yet systematically, being drained away from her, and  from the American people. This is a very sad thing to watch. Mail in Ballots, long election  counts, many day elections, machines that very few people understand, massive counting  centers, and more, are an American disaster. Our elections have become an unreliable joke,  and the whole world is watching!” 

4 https://www.azcentral.com/story/opinion/op-ed/laurieroberts/2022/11/14/reason-and sanity-prevail-arizona-sends-kari-lake-showers/10701061002/

Page 5 of 7 

Tại tiểu bang Pennsylvania, Mehmet Oz (R) thua 4 điểm so với John Fetterman (D). Đây là  thống kê của Politico vào lúc 8:18 p.m. Nov.14: 

Kết quả bầu tại Arizona và Nevada cuối cùng đã mang lại vị thế chiếm đa số tại Thượng Viện  cho Đảng Dân Chủ. Tại Arizona, Blake Masters, ứng cử viên được Trump hậu thuẫn mạnh  mẽ đã thua thượng nghị sĩ Mark Kelly khoảng 5 điểm.  

Tại Nevada, Adam Laxalt (‘R) thua suýt soát Catherine Cortez Masto (D):

Page 6 of 7 

Kết quả tổng quát tính đến ngày Nov.15: 

Chỉ với kết quả nêu trên, Đảng Dân Chủ đã chiếm đa số. Nay chỉ còn duy nhất một trận tranh  cử thượng nghị sĩ tại Georgia vào ngày Dec.06 giữa ứng cử viên Herschel Walker (R) được  Trump hậu thuẫn và đương kim thượng nghị sĩ Raphael Warnock (D) bởi vì cả hai không đạt  được 50% tổng số phiếu bầu. 

Nếu Herschel Walker (R) thắng cử thì cả hai đảng CH và DC đều có 50 thượng nghị sĩ nhưng  Đảng Dân Chủ vẫn chiếm đa số bởi còn có 1 lá phiếu giải quyết/tie-breaking của Phó TT Kamala  Harris trong trường hợp bỏ phiếu cho việc nào đó có 50 phiếu CH và 50 DC. Nhưng nếu Raphael  Warnock (D) thắng Herschel Walker (R) thì Dân Chủ lại chiếm 51 ghế và Cộng Hòa 49 ghế. 

Với tình trạng khủng hoảng biến đổi khí hậu, lạm phát, kinh tế bất ổn định và chiến tranh  đây đó trên toàn cầu thì Mỹ không là một ngoại lệ. Cho đến nay, do cơ cấu tổ chức phân  quyền, TT. Biden bị “trói tay” khá nhiều, và nếu Raphael Warnock thắng cử thì hầu chắc TT. 

Page 7 of 7 

Biden sẽ đỡ bị chính hai thượng nghị sĩ Dân Chủ bắt chẹt hơn; đó là Kyrsten Sinema của Arizona  và Joseph Manchin của West Virginia. 

Chiếm đa số ở Thượng Viện không nhất thiết là TT. Joe Biden hoặc Đảng Dân Chủ từ nay  sẽ suôn sẻ bởi vì có quá nhiều vấn đề hầu như nằm ngoài tầm tay kiểm soát của họ như xăng  dầu, chiến tranh Nga-Ukraine, lò lửa Bắc Hàn-Nam Hàn-Nhật, Trung Đông, ngay cả bị bế  tắc trong nội bộ nước Mỹ như kiểm soát súng, phá thai, kỳ thị đen trắng, di dân, đại dịch  Covid-19.  

Do chiếm đa số ở Thượng Viện nên thượng nghị sĩ Chuck Schumer hầu chắc sẽ là người lãnh  đạo khối đa số/majority leader và có thể Mitch McConnell sẽ tái đắc cử người lãnh đạo khối  thiểu số/minority leader tại Thượng Viện. 

Với ưu thế đa số, Chuck Schumer có thể thiết lập chương trình nghị sự của Thượng Viện,  nghĩa là khẳng định những đề nghị/dự luật/proposals nào được hay không được đưa ra để bỏ  phiếu thuận hay chống. Để tiên đoán những gì Chuck Schumer có thể làm thì có thể nhìn lại  những gì Mitch MacConnell đã làm trong tư cách người lãnh đạo khối đa số. 

Trong thời gian từ Jan. 2015 đến Jan. 2021, ở vị trí người lãnh đạo khối đa số, Mitch  MacConnell dùng quyền đó để ngăn chặn các dự luật, và vì vậy, bị chỉ trích là “nghĩa địa lập  pháp/legislative graveyard” của các dự luật bị dập tắt ngay trên bàn làm việc của ông. 

Tuy ở vị thế thiểu số, McConnell vẫn có thể tiếp tục ngăn chặn một số lớn công việc bởi vì Đảng  Dân Chủ không đạt được 60 ghế Thượng Viện, do đó, rất khó để thông qua hầu hết dự luật vì  filibuster. Ít nhất, Đảng Dân Chủ phải cần đến sự ủng hộ của một số thượng nghị sĩ Cộng Hòa để thông qua đa số dự luật, và với tình trạng phân cực/polarized hiện nay thì không có nhiều hy vọng. Điều này khiến cho McConnell và Đảng Cộng Hòa có ảnh hưởng đến đạo luật nào được thông qua  và đạo luật nào phải dẹp bỏ. Trong thực tế, McConnell nói trong một cuộc phỏng vấn vào tháng  January 2021 khi trở thành người lãnh đạo khối thiểu số rằng ông vẫn còn là một trong the Big  Four 5 “Khi cuối cùng thương lượng chuyện lớn vào lúc cuối năm, mỗi một người trong nhóm Big  Four chúng tôi đều có quyền phủ quyết chuyện gì được thông qua và chuyện gì không. 6 

Tuy vậy, McConnell và Đảng Cộng Hòa không thể ngăn chặn mọi việc. 

Các thượng nghị sĩ Đảng Dân Chủ tại Thượng Viện có thể tiếp tục phê chuẩn các người được  TT. Joe Biden đề cử vào cơ quan tư pháp liên bang ngay cả khi không có bất cứ ủng hộ nào  của các thượng nghị sĩ Đảng Cộng Hòa, bởi vì những đề cử đó có thể tiến hành chỉ với 51  phiếu thuận. 

5 The Big Four of Congress gồm có 2 người lãnh đạo khối đa số và thiểu số của Thượng Viện và  2 người lãnh đạo khối đa số và thiểu số của Hạ Viện. 

6 In fact, McConnell noted in a January 2021 interview that he'd “still be one of the Big Four,” saying:  “When you end up in a big negotiation at the end of the year, each of the four of us have a veto power  over what goes in and what doesn't.”

NHIỄU ĐIỀU PHỦ LẤY GIÁ GƯƠNG

Hoàng Ngọc Nguyên

Đêm thứ ba 8-11, hẳn rất nhiều người mất ăn mất ngủ, đứng ngồi không yên vì cuộc bầu cử giữa kỳ. Bình thường người ta chỉ tập trung vào bầu cử tổng thống bốn năm một lần bởi vì đó là một cuộc bầu cử mà người dân muốn lên tiếng thể hiện quyền dân chủ và sự lựa chọn của mình bằng lá phiếu. Còn bầu cử giữa mùa cho 1/3 ghế tại Thượng Viện và toàn phần Hạ Viện? Đó là “chuyện vặt vãnh”, chỉ dành cho đảng “đối lập”.

Thế nhưng bầu cử giữa kỳ năm nay lại là một biệt lệ.

Nó là một biệt lệ bởi vì chúng ta đang sống một thời mạt pháp dân chủ suy đồi. Một thời tao loạn. Một thời đầy trăn trở. Một thời quốc tế có Putin, quốc nội có Donald Trump. Trật tự quốc tế từ lâu đã không có cho nên bao giờ chúng ta cũng có cảm tưởng đang sống trên bờ vực của một đại chiến cực kỳ nguy hiểm với mối đe dọa của nguyên tử. Trong nước, quan hệ giữa người và người bỗng chốc tràn đầy oán ghét, đố kỵ, phân biệt và cách ly bởi vì sự hình thành của những nhóm được thủ lĩnh MAGA bảo trợ như Oath Keepers, Quanon, Proud Boys, Patriots… và sự dung túng của luật pháp với quyền có súng, mang súng. Để biết thời mạt pháp là thế nào, cứ xem một ông (cựu) tổng thống lại chính là kẻ chủ mưu của vụ bạo loạn ngày 6-1-2021 bởi vì ông ta muốn làm hoàng đế  trọn đời – như những người bạn tại Điện Kremlin hay Trung Nam Hải. Hãy xem tư cách biểu lộ trình độ văn hóa của “lãnh tụ” MAGA khi ông ta gọi bà Nancy Pelosi, chủ tịch Hạ Viện, là “she’s an animal, to tell the truth” trong một lần tập họp cử tri tại Ohio ngay trước ngày bầu cử 8-11. May mà bà Pelosi đang bận tâm với thương tích của chồng khi ông Paul Pelosi bị một thằng MAGA điên rồ giống lãnh tụ đột nhập vào nhà và đánh vào đầu của ông ta. Vả lại bà đã quen với cách ăn nói “bộc trực” (thay cho chữ ngu xuẩn) của ông, cho nên không nói lại “Câm miệng, quỷ dâm dục”. 

Hai ba tuần trước bầu cử, giới quan sát, bình luận chính trị, dựa trên những kết quả thăm dò về tỷ lệ người dân (còn) ủng hộ Tổng thống Joe Biden, đều có ý kiến cho thấy đảng Dân Chủ sẽ bị cuốn trôi trong “làn sóng đỏ” (the red wave) tràn đến trong cả hai bầu cử Hạ Viện (435 ghế) và Thượng Viện (35 ghế). Chính ông Trump cũng lớn tiếng đe dọa ông Biden và đảng Dân Chủ mà ông ta vẫn gọi là “xã hội chủ nghĩa”. Con ông ta đã nói đảng Cộng Hòa nay là đảng của Trump, đảng Trump, toàn là người ông ta đề bạt, sẽ hát bài “ngày vui đại thắng 8-11”. Đúng là trong hai năm cuối của nhiệm kỳ hiện nay của Tổng thống Biden tại Nhà Trắng, nếu đảng Dân Chủ mất quyền kiểm soát ngành lập pháp, chính quyền Biden chắc chắn “chỉ có chết”. Ông sẽ bó tay, và những chương trình hành động (agenda) của ông về năng lượng, phúc lợi, hủy nợ cho sinh viên… sẽ hoàn toàn tê liệt (đi đời nhà ma). Cử tri sẽ càng thêm thất vọng về ông, đổ tất cả cho tuổi già của ông, và ông chỉ có con đường rút lui, để bà Kamala Harris tấn thoái lưỡng nan.

Lý do đảng Dân Chủ có thể thua trận trong bầu cử giữa mùa này rất dễ thấy cho dù chẳng dễ gì tránh vì đó là chuyện “truyền thống chính trị” của Mỹ, “chuyện thường tình ở huyện” của Mỹ. Chính trị dân chủ của Mỹ thường được tán tụng với mô hình “checks and balances” (kiềm chế để đối trọng), nguyên tắc điều hợp chính phủ phổ thông, nhiều ngành khác nhau có quyền lực để ngăn chặn hành động của ngành khác để thúc đẩy sự chia sẻ quyền lực và thỏa hiệp.  Một hình thức “chia để trị” kiểu Mỹ - đảng này nắm ghế tổng thống thì người dân sẽ bỏ phiếu cho đảng kia nắm Quốc Hội để có thể làm bó tay đối thủ. Chế độ này rất khác với dân chủ đại nghị của nước Anh, khi đảng thắng cử nắm cả lập pháp, hành pháp để dễ làm việc – cho đến khi người dân bỏ phiếu đòi thay đổi vì thấy đảng cầm quyền làm không được việc. 

Tuy nhiên, lý do chính là sự dao động của người dân Mỹ trong một thời loạn lạc. Người ta đang mất ăn mất ngủ vì nạn lạm phát và phong trào MAGA nổi lên khắp nước Mỹ cùng với cuộc chiến Ukraine đang dẫn tới sự thách đố gián tiếp mà kể như trực tiếp của Mỹ chống đế quốc Nga. Người dân Mỹ luôn luôn lo sợ Mỹ phải dính líu không rút ra được một cuộc chiến nước ngoài kéo quá dài. Đương nhiên, cử tri Dân Chủ đặt nặng những vấn đề quyền phá thai, kiểm soát súng đạn, không phân biệt giới tính (LGBGT), chủng tộc, mở rộng phúc lợi cho người già, người nghèo, sinh viên… Tuy nhiên, vấn đề chính yếu đè nặng tâm tư người dân hiện nay là công ăn việc làm, lạm phát, suy thoái…

Đương nhiên người dân bình thường có thể khó hiểu được tình hình kinh tế tồi tệ đã có từ thời tổng thống tiền nhiệm, nay vẫn còn dai dẳng là vì đại dịch, vì chiến tranh Ukraine, và một phần nào chính sách lạm chi  của ông Biden, nhưng dù sao bức tranh đại thể cũng đang sáng sủa dần: tỷ lệ thất nghiệp đang xuống mức thấp kỷ lục (3.7%), tổng số người không có việc làm chỉ có 6.1 triệu người, lạm phát đã được chặn lại từ tháng sáu đến nay (9.1% tháng sáu, 7.7% trong tháng 10). Cũng cần hiểu rằng nạn lạm phát đang lan rộng toàn cầu, và dù sao đồng đô-la vẫn mạnh và lạm phát ở Mỹ vẫn còn thấp hơn ở Anh, ở Pháp, ở Đức… Hãy chịu khó nhìn sự khốn đốn của kinh tế Trung Quốc hiện nay trong thời đại dịch. Và dù sao, người ta phải thấy rằng Mỹ phải sẵn sàng trả giá để ngăn chặn sự bành trướng nguy hiểm của đế chế Nga đang muốn xây dựng một trật tự quốc tế mới với Nga là bá chủ. 

Riêng cử tri Cộng Hòa đương nhiên chỉ muốn nhìn gần và nhìn ngắn hạn. Dưới sự tuyên truyền của MAGA, họ chỉ thấy lạm phát tăng vô kể, việc làm kiếm không ra (cho dù nhiều nơi vẫn kiếm không ra người xin việc!), trong khi chính phủ “nhắm mắt chi tiêu” cho người dân “rảnh việc”, mở cửa biên giới cho di dân bất hợp pháp, và ném tiền qua cửa sổ với những gói phúc lợi, nay lại không ngừng tung ra hàng chục tỷ cho Ukraine… Tuy nhiên, điều nguy hiểm hơn nữa là cử tri Cộng Hòa đã và đang bị đầu độc bởi thuyết “bầu cử bị đánh cắp”. Những ứng cử viên MAGA các cấp trong vận động tranh cử đã sách động người dân về bầu cử gian lận đến độ quần chúng MAGA cũng chia sẻ những suy nghĩ để quyết đó: nếu ta không thắng, đó là vì bầu cử gian lận. Thể hiện cụ thể nhất chính là bà Kari Lake, ứng cử viên thống đốc của Arizona, một Cộng Hòa MAGA thứ thiệt. Tuy bà bị dẫn trong 3-4 ngày đầu tiên kiểm phiếu trước đối thủ Dân Chủ là bà Katie Hobbs, bà vẫn không ngại nói đến chuyện “bị đánh cắp bầu cử” nhưng đồng thời lại tổ chức một ủy ban tiếp nhận bàn giao quyền hành, như thể bà đã thắng cử! Đến ngày cuối tuần 13-11, người ta có thể an toàn kết luận về tương lai của bà.  

Sự nguy hiểm của Cộng Hòa MAGA chúng ta đã thấy qua cuộc bạo loạn ngày 6-1. Và nay khi nói chuyện bầu cử gian lận, họ tự nguyện mang súng đạn đến “canh chừng”, kiểm soát các phòng phiếu. Donald Trump đã cho thấy xứng đáng với sự đánh giá của người cháu ruột Mary Trump, gọi ông chú của mình là “người nguy hiểm nhất thế giới”. Ông ta nguy hiểm tột cùng trong âm mưu 8-11. Ông ta ủng hộ đến 18 ứng cử viên thống đốc Cộng Hòa (trong tổng số 36), 23 ứng cử viên Thượng Viện (trong tổng số 35), và 142 ứng cử viên Hạ Viện (trong tổng số 435) - tất cả đương nhiên đều là thành viên MAGA. Tham vọng của ông ta là đảng Cộng Hòa sẽ nắm ưu thế tại Thượng Viện và Hạ Viện, và Cộng Hòa MAGA sẽ nắm chóp đảng Cộng Hòa tại Thượng Viện và Hạ Viện, có nghĩa là Cộng Hòa MAGA sẽ nắm ngành lập pháp, và mở đường cho ông ta tranh cử năm 2024 và bỏ tất cả những cuộc điều tra nhằm vào ông ta. Lúc đó trong thực tế sẽ không còn đảng Cộng Hòa nữa mà là đảng Trump. Bởi vậy trong 2-3 tuần trước ngày bầu cử, ông ta đi khắp nơi vận động cho gà MAGA của mình. Điều nguy hiểm là ở chỗ nhiều nhà chính trị dễ dãi và thực dụng đứng vào hàng ngũ MAGA nói chuyện không cần chứng cớ  như bầu cử gian lận vì họ tin rằng phần lớn cử tri Cộng Hòa đã đổi máu MAGA. 

Người quan sát bầu cử cũng tính rằng sự xung đột giữa các chủng tộc thiểu số có thể nổi lên trong bầu cử giữa kỳ này. Người da vàng – nhất là Nam Hàn, Nhật Bản, Hoa, Ấn (trừ người gốc Việt) - dường như đa số bỏ phiếu cho Dân Chủ, bởi vì ai cũng rõ chủ trương của MAGA là nhằm vào người da đen và da vàng. Nhưng người Latino vẫn xem người da đen là một thế lực lịch sử lấn át người Latino nên họ có thể bỏ phiếu cho người Cộng Hòa da trắng (dù sao dân Latino cũng có đông người da trắng) – như ta đã thấy ở Florida trong mấy mùa qua.

Dĩ nhiên đảng Dân Chủ phải lo sợ - nhất là Tổng thống Joe Biden. Cho nên ông Biden phải chạy đôn chạy đáo vận động cho một số ứng cử viên Dân Chủ, và còn phải huy động thêm hai cựu Tổng thống (Obama, Clinton) và bà Hillary Clinton. Bên phía Cộng Hòa, George W. Bush là cựu tổng thống duy nhất còn lại, nhưng ông giữ im lặng! Các quan sát viên đều đồng ý là sự tham gia của ông Obama đã có ý nghĩa tích cực đặc biệt. Ông vân động cho bà Thống đốc New York Kathy Hochul, cho ứng cử viên Thượng Viện Pennsylvania John Fetterman sau khi ông Fetterman bị stroke, và cho Thượng nghị sĩ Catherine Cortez Masto thuộc tiểu bang Nevada, được xem là “bấp bênh” nhất trong bầu cử năm nay. 

Nói chung thì giới quan sát cho rằng sẽ có một “làn sóng đỏ” (red wave) tràn tới và cuốn đi tất cả những người Dân Chủ. Nhiều người tiên đoán đảng Cộng Hòa có thể thắng thêm ít nhất ba ghế tại Thượng Viện, lập thế đa số tại viện trên đến 53/47. Tại Hạ Viện, theo ước tính của hãng FiveThirtyEight, người ta cũng cho rằng từ 212 ghế hiện nay, Cộng Hòa có thể có thêm ít nhất 18 ghế để đạt một đa số 230-205 - thậm chí có một cơ hội đến 80% có thể đạt được 246 ghế (Dân Chủ trong trường hợp này chỉ có 189 ghế). Người ta cũng cho rằng đảng Cộng Hòa MAGA sẽ nhờ cuộc bầu cử này để phô trương sức mạnh nếu người của Trump thắng lớn. 

Thế nhưng, thế nhưng, thế nhưng…

Những kết quả ghi nhận được ngay trong sáng sớm đầu tiên sau ngày bầu cử đã làm cho một nhà bình luận cảm khái: “Bao giờ chúng ta cũng phải nhớ là không bao giờ cho rằng mình có thể biết chính xác những gì sẽ xảy ra trong một cuộc bầu cử - và phải mở rộng đầu óc để đón nhận những chuyện bất ngờ có thể xảy ra” (This is why it's always important to remember never to assume you know exactly what's going to happen in an election – and to keep an open mind for potential surprises). Bởi vì kết quả bầu cử đúng là bất ngờ. Bất ngờ đến mức ngay ngày hôm sau, thứ tư 9-11, Tổng thống Biden đã lên đài phát biểu: Đúng là một ngày đẹp trời cho dân chủ và cho đất nước. Bởi vì làn sóng đỏ đã không đổ tới. Và ông Biden hứa sẽ tăng cường đối thoại với đảng Cộng Hòa để đạt được sự đồng thuận giữa hai đảng. 

Ngay từ ngày đầu tiên chúng ta đã thấy, và đến ba ngày sau bầu cử chúng ta cũng thấy rõ hơn, không có “làn sóng đỏ” MAGA đổ tới. Tỷ lệ bầu cử ở Thượng Viện nay (11-11) là 49-48 nghiêng về phía Cộng Hòa, nhưng ngay ở Arizona, ứng cử viên Dân Chủ Mark Kelly (phi hành gia, chồng của cựu Dân biểu Arizona Gabrielle Giffords, nạn nhân của một tên khủng bố năm 2012) rõ rệt sẽ thắng Blake Masters (một nhân vật MAGA). Tại Nevada, chưa chắc bà Thượng nghị sĩ Mastez Corto thua ứng cử viên Cộng Hòa Laxalt. Tại Georgia, tranh chấp giữa mục sư Warnock (Dân Chủ) và cựu cầu thủ bóng chày Walker phải chớ đến “run-off” ngày 6-12, nhưng trong hai lần trước, Warnock đều có ưu thế. Bởi thế, người ta nói đảng Dân Chủ có trong tầm tay lợi thế để giữ thế đa số tại Thượng Viện (chỉ cần 50 vì có Phó Tổng thống Kamala Harris là lá phiếu thứ 51). Ngày 12-11, chuyện thực sự bất ngờ đã xảy ra: đã có kết quả bà Mastez Corto thắng ở Nevada, cho nên đảng Dân Chủ đã dẫn trước 50-49, giữ được quyền kiểm soát Thượng Viện! 

Tại bầu cử Hạ Viện, đảng Dân Chủ mất thế đa số, nhưng tính đến trưa chủ nhật 13-11, Cộng Hòa được 211, Dân Chủ 204, tức Cộng Hòa chỉ hơn 7 ghế. Và 20 ghế chưa có kết quả. Để đạt được đa số, Cộng Hòa cần 8 ghế nữa. 

Có một số nơi được xem là tiểu bang “lưng chừng” (swing states) tranh chấp quyết liệt. Chẳng hạn như Arizona. Nhưng ứng cử viên MAGA Lake xem chừng đã thua bà Hobbs, và ứng cử viên MAGA Masters thua Kelly. Nevada cũng là một tiểu bang lưng chừng. Tại Pennsylvania, ông John Fetterman đã giành được ghế Thượng Viện trước ứng cử viên MAGA Oz. Tại New Hampshire, Thượng nghị sĩ Maggie Hassan đã giữ ghế của mình trước ứng cử viên MAGA Tim Bolduc. Nhưng tại Ohio, Tim Ryan đã thua J.D. Vance của Cộng Hòa mặc dù Ryan vẫn được đảng Dân Chủ xem là rất sáng giá...

Trong ghế thống đốc, chiến thắng của Ron deSantis tại Florida là vang dội nhất (hơn đối thủ Dân Chủ đến 19.4%) – theo ông Trump phần lớn nhờ bà DeSantis là người Latino (mặc dù tên bà là Jill Casey Black) và Florida có một số di dân Latino khá lớn. Tuy nhiên, phải nhấn mạnh là bà DeSantis là một nhà hoạt động xã hội theo hướng chủng tộc rất tích cực. Chiến thắng của hai bà Hochul (New York) và Gretchen Whitmer (Michigan) cũng được đề cao. Và không thể quên đề cập tùy viên báo chí đầu tiên của ông Trump, bà Sarah Huckabee Sanders, cũng thắng dễ dàng tại tiểu bang nhà Arkansas… 

Người ta nói đêm 8-11 là một đêm tệ hại nhất cho Donald Trump. Không chỉ vì phần lớn người MAGA bị thất bại tại những tiểu bang chiến địa khiến cho đảng Cộng Hòa vỡ giấc mộng vàng dấy lên làn sóng đỏ, và ông Trump cũng vỡ mộng dựng lên đảng Trump tại lưỡng viện, mà còn vì chiến thắng của một số người – đặc biệt của Ron DeSantis cùng bang Florida. Trump cay cú vì biết rằng đảng của ông đang nhìn đến DeSantis như một ứng cử viên tổng thống tương lai, và ngày càng có nhiều người Cộng Hòa nói thẳng: Trump hết thời, đừng mơ mộng hão huyền. Trump nói: Tôi nào có xa lạ gì DeSantis. Năm 2017, ông ta đến gặp tôi như con mèo ướt, xin tôi ủng hộ để ra tranh cử. Tôi phải gởi FBI đến giúp DeSantis trong bầu cử năm 2018 để cho ông ta khỏi bị thua. Ông ta là một thống đốc có điểm trung  bình… 

Tại sao đảng Dân Chủ có thành tích “bất ngờ” như thế trong bầu cử ngày 8-11? Bất ngờ vì người ta không tính những cử tri độc lập và cả cử tri Dân Chủ chia sẻ một mối lo về sự bùng nổ của thế lực MAGA. Và ngay cả một số người Cộng Hòa truyền thống và ôn hòa cũng không đủ thiện cảm với MAGA để bầu chọn những ứng cử viên MAGA. Cũng phải nói đến cử tri trẻ tuổi nay cũng cảm thấy không thể ngồi yên mà phải lên tiếng trong bầu cử giữa kỳ này – trước khi quá muộn. và thậm chí chẳng phải cử tri Latino nào cũng chạy theo Cộng Hòa mà không biết phải bỏ “tình riêng” qua một bên vì “nghĩa chung”, vì lợi ích sống còn của đất nước…

Trong mọi chuyện, chúng ta chỉ muốn có một “happy ending”. Có thể nói tự cuộc bầu cử này đã có một happy ending tái dựng cho chúng ta niềm tin vào người Mỹ, dân chủ Mỹ. Và câu chuyện có thể chấm dứt bằng một phát biểu chân tình của một người thua cuộc nói lên “văn minh chính trị” (civility) là điều quan trọng đến thế nào đối với văn hóa chính trị. 

“Chúng ta đã oán ghét quá nhiều. Chúng ta đã phẫn nộ quá nhiều. Chúng ta đã lo sợ quá đáng. Chúng ta đã phân hóa quá đáng. Nhưng chúng ta cần biết thương yêu nhau hơn. Chúng ta cần có tình cảm hơn. Chúng ta cần quan tâm đến nhau nhiều hơn. Đó mới là những điều quan trọng. Chúng ta cần biết tha thứ. Chúng ta cần có tấm lòng. Chúng ta cần biết giải hòa. Chúng ta phải để lại sau lưng một thời ngu xuẩn. Cho nên ngay giờ đây tôi có diễm phúc… nhìn nhận sự thất bại của mình trong cuộc tranh cử này… bởi vì cách cư xử của đất nước này là khi tôi thua tôi phải biết nói tôi thua, chúng ta nhìn nhận thua cuộc và tôn trọng quyết định của người dân. 

Trong khi đó, một người thắng cuộc đã nói “Nay chúng ta cần tập trung vào những gì đoàn kết chúng ta lại, thay vì nhắm vào những gì khác biệt, chia rẽ chúng ta. Nên nhớ chúng ta cùng chung một tình thương với đất nước, với đồng bào”.

Người thua cuộc là ứng cử viên đảng Dân Chủ Tim Ryan ở Ohio. Người thắng cuộc là bà Thượng nghị sĩ Maggie Hassan thuộc đảng Dân Chủ tiểu bang New Hampshire. Hai người có cùng chung một thông điệp:

Nhiễu điều phủ lấy giá gương

Người chung một nước phải thương nhau cùng…