Ấn Độ - Thiên đường và địa ngục

Nhiều người từng đến Ấn Độ chắc đều có chung một cảm giác là đã đến một đất nước với hai thái cực, vừa là địa ngục vừa là thiên đường. Bẩn thỉu và thánh thiện, ồn ào và lười nhác, xảo trá và chính trực. Sáu nghìn năm văn hiến đã khiến cho Ấn Độ toát lên khí chất mạnh mẽ giữa thần tiên và ma mị, đồng thời cũng khiến tâm trạng một du khách như mình thăng trầm như chiếc xe vượt núi băng đèo trong suốt cuộc hành trình.

Hơn 20 năm trước, lão lần đầu tiên đến sân bay Delhi, cảm thấy không khác gì những sân bay quốc tế khác. Nhìn thấy quầy taxi, lão bước đến trả tiền trước cho một chiếc xe, vừa bước ra khỏi sảnh một mùi ẩm nóng phả vào mặt mang theo đủ vị, xăng, dầu, mồ hôi, cứt chó, cứt bò, mùi hoa, mùi nước hoa, mùi gia vị...hỗn độn khó tả. Đang loay hoay tìm phương hướng đi về bãi đậu taxi thì một tia chớp loé sáng, chiếc xe Hindustan Ambassador cũ kỹ tưởng chui ra từ đống rác đỗ xịch trước chân, một chiếc đầu xù tóc, khuôn mặt đen xì với đôi mắt chỉ lòng trắng thò ra bên ngoài xe (Ấn Độ vô lăng bên phải) “Sir, you book a car?” (Thưa ngài, ngài đặt xe chứ?). Lão hơi ngần ngại nhìn chiếc xe như đồ chơi nhưng vì là một tay lão luyện từng trôi nổi giang hồ nên rất dễ thích nghi mọi điều, lão “Yes” xong thì mở cửa xe định chui vào ngồi ghế bên tay trái lái xe thì trên ghế đầy rác rưởi, nào là vỏ hộp đồ ăn nhanh, vỏ chai, thuốc lá, giấy, khăn...Tay lái xe chỉ tay ra hàng ghế sau, lão chui vào chưa yên vị thì hắn đã rồ ga phun khói lao đi.

taxi ở Ấn Độ 

Cậu ta tăng ga lạng lách trên đường, vượt qua nhiều ô tô có vết đâm xước lồi lõm, xe nào cũng muốn tranh lao đi trước, chạm nhau là chuyện thường tình. Nhiều người chắc sẽ hoảng hồn về kiểu lái như một thằng điên cầm lái này, nhưng đối với lão quen trò mạo hiểm nên không hề lo lắng về điều này, dường như tốc độ điên cuồng của chiếc xe đã mang lại cho lão một cảm giác cực kỳ thú vị, lão luôn miệng cổ vũ “Hey, very good, try faster!” ( Này, được lắm, thử đi nhanh hơn). Một phần cũng để răn đe hắn rằng, bố mày đến từ New York, dọa bố mày đéo được đâu, và đừng giở những trò gì khác.

Không khí nóng ẩm phả mạnh vào mặt, nhìn xung quanh, dọc đường có rất nhiều cây xanh khiến lão hơi ngạc nhiên. Bỗng tay tài xế phanh gấp, một thằng cha khoác một chiếc bị hơi to đứng bên đường. Xe đậu lại, hắn tự nhiên như ruồi mở cửa chui lên xe ngồi cạnh lão, hắn chào lão cũng rất tự nhiên. Cậu lái xe cũng rất thản nhiên bắn cho lão hai câu cộc lốc “My friend “ ( bạn tôi). Lão chưa kịp hoàn hồn thì chiếc xe lại lao đi như bay rồi dừng lại ở một khu chợ ven đường, tay bạn đi nhờ xe lao xuống nhưng cũng không quên quay đầu vẫy tay chào lão “Thank you sir!” (Cảm ơn ông). Lão bị cứng lưỡi sau khi tay này lên ngồi cạnh và hít đủ mùi cà ri và mồ hôi của hắn. Lão chỉ kịp bật ra câu “Địt mẹ, chuối thật!”.

Điểm đến của lão là khách sạn 5 sao “The Park New Delhi” nhưng một người bạn từ Hồng Kông đến trước hẹn gặp lão tại sảnh nhà ga xe lửa New Delhi. Tay lái xe đậu xe trên một con đường bẩn thỉu và nói với lão rằng đây là chợ Main Bazaar đi bộ xuyên vào bên trong là ga xe lửa, hỏi sao không đưa tớ đến tận cửa, hắn nói phải về đi lễ với vợ, nếu đi đến cửa lại phải vòng hơi xa. Thôi đành vậy, tức giận cũng chẳng giải quyết được gì. Lão lê bước trên một con đường gập ghềnh đầy bùn đất và rác thải, không khí nồng nặc mùi phân bò, hai bên là những tòa nhà cũ nát tưởng chừng như sắp đổ sập, những cửa hàng nhỏ bày bán đầy quần áo, khăn quàng, thảm đủ màu sắc, dân tình đi lại nháo nhào, tiếng rao hàng, tiếng hét tìm người, tiếng đọc kinh kệ, tiếng chó sủa, tiếng còi xe cũng kinh thiên động địa.

Đến sảnh ga thì đã thấy thằng bạn đứng đấy bên cạnh là một chiếc xe Tuktuk. Cậu ta làm ăn ở đây nên rất thông thạo New Delhi. Cậu ta giải thích, giờ này đi Tuktuk sẽ nhanh hơn taxi vì tắc đường trầm trọng. Thế là lại ngồi lên Tuktuk, rồi như một cơn lốc, xe luồn lách lao đi như một con chó điên xổng chuồng khiến người ngồi trên rớt tim nếu như chưa từng trải. Một hồi rồi cũng đến được khách sạn.

Bước vào khách sạn là thiên đường, là một thế giới hoàn toàn khác chỉ cách một bức tường với bên ngoài. Kẻ hầu người hạ giúp xách hành lý, đưa tận tay những chiếc khăn, đồ uống mát lạnh. Mọi tiện nghi từ nhà hàng, quầy bar, mát xa, bể bơi cho đến phục vụ đều tiêu chuẩn thế giới. Tắm rửa thay đồ xong, hai thằng xuống sảnh khách sạn. Một chiếc xe Mercedes-Benz đen mới cứng từ từ lăn bánh vào trước sảnh, một cậu lái xe ăn mặc áo trắng quần Tây đen là lượt phẳng phiu nhẩy xuống mở cửa xe mời hai vị lên. Ngồi trong xe mát lạnh thơm tho nên cũng không cảm thấy đường dài sau đấy đến một dinh thự ở khu người giàu Sunder Nagar bên cạnh là dòng sông Sunder Nagar tuyệt đẹp. Chủ nhân là một cặp vợ chồng trẻ thuộc giới thượng lưu Ấn Độ kinh doanh trong ngành công nghiệp phim ảnh Ấn Độ Bollywood. Mỗi năm họ làm vài chục bộ phim và thu nhập vài trăm tỷ VNĐ như chơi.

Đừng hình dung biệt thự 40 nghìn mét vuông của hai vợ chồng này như biệt thự Ecopark Việt Nam hay thậm chí như biệt thự bình thường ở Beverly Hills, Los Angeles, California, Mỹ. Nó kinh tởm hơn nhiều, nó rộng và chiếm cả một quả đồi. Hai vợ chồng hai đứa con có hơn 50 người hầu hạ. Lão cũng không muốn tả lại căn biệt thự này làm chi, bởi nói như vậy là đủ. Riêng căn phòng làm rạp chiếu phim của họ thì lão thực sự ngưỡng mộ. Màn hình rộng, ghế ngồi như ghế máy bay hạng thương gia năm sao cho khoảng 30 người, mỗi người một tủ lạnh một bàn đủ đồ uống, rượu và đồ ăn vặt. Âm thanh nổi, độ phân giải màu sắc thì tuyệt đỉnh. Lão đã từng tự hào về căn phòng xem duyệt phim của hãng phim Gia Hoà, Hồng Kông và cứ đinh ninh là nhất châu Á, khi nhìn thấy căn rạp mini thượng lưu này mới cảm thấy hổ thẹn.

Chiều hôm ấy được hai vợ chồng chiêu đãi một bữa ăn nửa Âu nửa Á do một đầu bếp thuê từ Hồng Kông. Suốt bữa ăn, lão được nghe chủ nhân kể về sự khác biệt trong xã hội Ấn Độ và ngành điện ảnh mà họ đang kinh doanh. Nói tóm lại, họ đã giải thích trước những cái mà lão sẽ được chiêm nghiệm vào vài ngày tới.

3 giờ sáng hôm sau vợ chồng này cho lái xe đến đón lão tại khách sạn đi 3 tiếng đồng hồ thì đến Taj Mahal để vừa kịp ngắm bình minh ở đây. Taj Mahal là một trong bảy kỳ quan thế giới và còn được biết đến như một đài tưởng niệm tình yêu tuyệt đẹp do Hoàng đế Shah Jahan xây dựng cho vợ mình là Mumtaz Mahal. Đây là một kỳ quan kiến ​​trúc được làm bằng đá cẩm thạch trắng và khảm 33 loại đá quý khác, các nghệ nhân đã mất gần 22 năm để xây dựng lăng mộ kỳ diệu này. Nếu để chiêm ngưỡng kỹ càng lăng mộ này thì cần khoảng vài ngày. Nhưng cưỡi ngựa xem hoa thì cũng nhìn ra một mối tình đáng ca tụng đến muôn thuở. Lão nhớ khi bước vào cổng Taj Mahal, có một dòng chữ viết như sau: “O Soul, thou art at rest. Return to the Lord at peace with Him, and He at peace with you.” ( Này linh hồn, ngươi đã yên nghỉ. Hãy trở về bên Thượng đế, bình yên với Ngài, và Ngài sẽ bình yên với bạn.)

Mấy ngày sau, lão muốn tự mình đi khám phá New Delhi và lang thang hết hang cùng ngõ hẻm. Từ New Delhi hiện đại đến Old Delhi cũ kỹ rách nát. Ghé thăm Chandni Chowk, Jama Masjid, Kinari Bazaar, Silver Market và Chợ Gia vị lớn nhất Châu Á. Rồi đi thăm Cổng Ấn Độ, Tòa nhà Tổng thống, Quốc hội Ấn Độ và Quảng trường Connaught.

Những con đường nhỏ hẹp, quanh co và lề đường của Delhi cũ là minh chứng cho sự cai trị của Mughal trước đây. Old Delhi có một trong những khu chợ lâu đời nhất và sầm uất nhất của đất nước – Chandni Chowk (Moonlight Square). Ở đây bạn có thể chiêm nghiệm những món ăn dân gian của Ấn Độ. Đây cũng là một con phố khác thường, một địa điểm tôn giáo nổi tiếng mà các tôn giáo khác nhau cùng tồn tại. Ở đây có Đền Tianyi Sect Jain, Đền Gaoli Sankha của Ấn Độ giáo, Nhà thờ Christian Central Baptist, nhà thờ Đạo Sikh, Nhà thờ Hồi giáo vàng Islam, Nhà thờ Hồi giáo Islam Fatehpur. Nhà thờ Hồi giáo nổi tiếng nhất ở Delhi, Jama Masjid, cũng nằm gần đó và được xây dựng vào năm 1650.

Đi bộ trên đường phố New Delhi, thủ đô của Ấn Độ, những khác biệt rất lớn ở thành phố này thật đáng ngạc nhiên. Bên cạnh những khu ổ chuột đổ nát là những khu dân cư cao cấp, với những con chim cùng con người kiếm ăn trên bãi rác, những con khỉ trên dây điện trong khu phố cổ ... Sự nghèo đói và giàu sang được bộc lộ quá ư là sắc nét.

Lão đi vào khu ổ chuột Tughlakabad, không khí nồng nặc đầy mùi nước tiểu. Ngoài ra, nhiều con đường ngập rác và chất thải không rõ nguồn gốc, nhiều lúc không biết đặt chân vào đâu, phân trẻ em chỗ nào cũng có, lão thấy vài bà mẹ bế con để chúng ỉa ngay trên đường. Lão len lõi vào một chiếc hẻm, có đoạn chỉ rộng bằng một người đi vào để theo chân một anh bạn lái xe Tuktuk vào thăm nhà anh ta ở đây. Căn nhà có 5 mét vuông kê 2 giường tầng ở đến 6 người. Tuy họ nghèo khổ nhưng họ vẫn vui vẻ nhiệt tình và không hề ái ngại với người bạn mới quen.

Khu ổ chuột ở Old Delhi

Ngược lại ở New Delhi, đặc biệt là trong khu vực trung tâm thành phố, cây cối rậm rạp, sạch sẽ và thoáng rộng, trong khi tình trạng lộn xộn ở Old Delhi thật sự gây sốc, hai cảnh tượng chỉ ngăn cách nhau bởi một bức tường cổ.

Khoảng cách giàu nghèo ở Ấn Độ lớn như thế nào? 5 mét vuông nhà cho người nghèo và 40 nghìn mét vuông dinh thự cho người giàu. Nói vậy dễ hình dung hơn.

Ấn Độ luôn được biết đến là nghèo đói trong mắt người nước ngoài. Nhưng điều mà nhiều người không biết là đất nước bị người khác chê nghèo, nhưng số lượng tỷ phú lại đứng thứ ba thế giới, chỉ sau Hoa Kỳ và Trung Quốc. Lấy ví dụ như người đàn ông giàu nhất Ấn Độ, Mukesh Ambani. Thu nhập hàng ngày của ông có thể đạt 10,7 tỷ Rupee. Ông đã vượt qua người giàu nhất Trung Quốc Jack Ma trước khi trở thành người giàu nhất châu Á và đứng thứ 16 trong danh sách người giàu toàn cầu.

Ở đất nước này, những khu nhà giàu và khu ổ chuột thường được ngăn cách chỉ một bức tường, nhưng những người giàu lại ngoảnh mặt làm ngơ trước những đồng bào đang chật vật với cơm ăn áo mặc, và cảm thấy không cần thiết phải giúp họ thoát nghèo. Ở phía đông và phía tây của một bức tường, phía đông là thiên đường tráng lệ trên trái đất, phía tây là địa ngục kinh hoàng của trần gian.

Những người giàu sống trong biệt thự, lái những chiếc xe hơi sang trọng và được kẻ thấp hèn hầu hạ. Họ sống như đế vương. Khi màn đêm buông xuống, họ lái những chiếc xe thể thao đắt giá gầm rú trên đường phố và ngõ hẻm. Họ có thể vung phí tiền kể cả ở Paris và hô phong hoán vũ bắt những người da trắng hầu hạ dưới ma lực của đồng tiền.

Còn những người “hàng xóm” của họ sống như chuột cống, tiền sinh hoạt hàng ngày thường chỉ vẻn vẹn một Đô La, họ phải sống trong những căn nhà dột nát, tối tăm ẩm thấp với bốn bức tường, suốt ngày quanh quẩn ở bãi rác tìm kiếm thức ăn có thể nuôi sống bản thân.

Hiện thực là vậy, một trong số ít họ đang đứng trên đỉnh của kim tự tháp và nhiều người còn lại đang quỳ dưới đáy của kim tự tháp, sự khác biệt là không thể tránh khỏi. Nhưng tuy vậy, tầng lớp dưới đáy sống rất vừa lòng với thực trạng, với số mệnh an bài và họ lại rất lãng mạn yêu đời. Bất cứ ở đâu, các bạn đều thấy nụ cười và ánh mắt chan chứa tình cảm của họ. Họ thích múa, thích hát, thích pha trò, chỉ cần đốt lửa và âm nhạc nổi lên, cho dù họ đang bận tay làm gì cũng vứt đấy ra tụ tập nhẩy múa hát hò đã. Mọi người đều không vì nghèo đói mà mất đi sự nhiệt tình và trung thực, một sự thành kính với tôn giáo tuy đơn giản nhưng vững vàng như đá hoa cương không hề suy suyển trước gió mưa, tháng ngày.

Không còn nghi ngờ gì nữa, Ấn Độ là đất nước huyền diệu và lãng mạn, là cõi Cực Lạc mà Đường Tam Tạng đã trải qua muôn vàn gian nan đi đến để thỉnh kinh. Ấn Độ cũng là một đất nước đầy mâu thuẫn, đầy tranh cãi, nhưng lại đầy hấp dẫn. Một số người khi đã bước chân đến đây đều không khỏi yêu nó đến say đắm và khó có thể rời xa, coi nó như thiên đường, nhưng một số người lại chế nhạo Ấn Độ, mô tả nó như một khu chợ ồn ào, bẩn thỉu, nghèo nàn và lạc hậu, và coi nó như địa ngục. Nhà văn Mỹ Mark Twain đã từng nói rằng “vì sự phức tạp của Ấn Độ nên bất kỳ sự đánh giá nào cũng đều đúng”. Bản thân Ấn Độ là nơi giao thoa giữa thực tế và mộng cảnh. Câu trả lời nằm trong trái tim mỗi người, ngay trong mắt bạn. Bạn hy vọng nhìn thấy điều gì? Bạn muốn ngăn chặn điều gì? Chỉ bạn mới có thể giải thích Ấn Độ.

Ấn Độ là đất Phật, tuy rằng nó lộn xộn bẩn thỉu phản ảnh lên muôn kiếp nhân sinh trong cõi ta bà. Nhưng nếu bạn đến đây với một tấm lòng hành hương để trải nghiệm, thì ngoại cảnh không cần thiết. Bạn nhìn thấy dấu ấn của Phật, chạm tay vào cổ tích, đấy là thiên đường. Bạn nhìn thấy và chứng kiến hiện thực, đấy là địa ngục.

Lão đã chứng kiến những cảnh tượng không thể hiểu nổi này mà rơm rớm nước mắt, khi đã ngộ ra thấu hiểu mới cảm thấy sự ngu dốt và tầm thường của chính mình. Điều kỳ diệu của Ấn Độ là trong sự hoang tàn và hỗn loạn vẫn tỏa sáng trí tuệ của nền văn minh triết học cổ đại. Nếu nhìn nó bằng bộ óc văn minh hiện đại, bạn sẽ không hiểu hết Ấn Độ. Chúng ta chỉ nhìn thấy sự bất công của chế độ đẳng cấp và sự mê muội vào nhiều vị thần, nhưng chúng ta không thể cảm nhận được sự cân bằng của việc chấp nhận luân hồi ở mỗi người nơi đây, bởi vì tất cả những điều này có thể bị cho là mê tín.

Mặc dù Ấn Độ là một quốc gia, nhưng có hai thế giới cực đoan. Mặc dù họ cực đoan chia rẽ, nhưng lại khăng khít với nhau. Tầng lớp trên bóp cổ tầng lớp dưới, tầng lớp giàu sụ thành công là nhờ sự bóc lột tầng lớp dưới. Vậy trong thế kỷ 21, tại sao Ấn Độ vẫn chưa thay đổi được tình trạng này?

Thứ nhất, chế độ đẳng cấp phân tầng xã hội đã được lưu truyền hàng nghìn năm. Xã hội Ấn Độ được chia thành bốn đẳng cấp, Bà la môn, Kshatriya, Vaisha và Sudra. Theo quan điểm của họ, Bà La Môn là cửa miệng của người nguyên thủy và thuộc tầng lớp cao nhất của xã hội. Họ thuộc hàng tăng lữ và có quyền giải thích mọi kinh điển. Kshatriya là cánh tay của người nguyên thủy, do Bà-la-môn trực tiếp điều khiển, phụ trách quyền lực quân sự và chính trị. Vaisha là đùi của người nguyên thủy, là những người bình thường bao gồm nông dân, người chăn nuôi và thương gia. Sudra là chân của người nguyên thủy, thuộc về thấp nhất. Những người thuộc đẳng cấp này bao gồm những người hầu, thợ thủ công, bồi bàn và đầu bếp. Đây là giai cấp đông dân nhất. Những người thuộc dạng Bà La Môn sẽ không hề coi người thuộc dạng Sudra là “người”, không chạm tay vào họ thậm chí nếu đang đi trên đường mà chiếc bóng của họ bị chiếc bóng của người Sudra đè lên cũng lập tức về ngay để tắm rửa sạch sẽ.

Những người ở khúc cuối thấp nhất của kim tự tháp cam chịu phục tùng và không bao giờ cảm thấy rằng có bất kỳ vấn đề gì. Theo quan điểm của họ, ngay từ khi sinh ra, họ đã có một định mệnh bi thảm, nếu không phục tùng tầng lớp thượng lưu, họ sẽ vi phạm ý trời và bị ông trời trừng phạt.

Chế độ đẳng cấp ban đầu chỉ là lời nói xảo quyệt được tạo ra bởi những người ở cấp cao để hưởng sự thịnh vượng và giàu có vĩnh viễn, nhưng lời xảo quyệt này đã được lưu truyền trong 3000 năm và mọi người đều biết bộ mặt thực sự của nó. Người Anh khi thống trị nước này cũng đã từng nghĩ đến việc xóa bỏ chế độ này nhưng cũng không thành.

Ấn Độ đã độc lập trong nhiều năm và chưa bao giờ cảm thấy rằng chế độ đẳng cấp là một tệ hại. Chừng nào nó còn tồn tại, giai cấp xã hội sẽ tiếp tục cố định theo cách này, những người ở dưới đáy sẽ không bao giờ có cơ hội đứng lên và nắm quyền kiểm soát, và khoảng cách giàu nghèo sẽ tiếp tục được nới rộng.

Thứ hai, những mặt hạn chế của Ấn Độ giáo. Tôn giáo này cho rằng phụ nữ là hiện thân của cái ác. Họ được sinh ra để làm mê hoặc thế giới, họ chỉ là kẻ hầu của đàn ông, họ không xứng đáng với bất kỳ phẩm giá nào, và họ không có nhân quyền nào cả. Chừng nào sự nguyên thuỷ và hạn chế của Ấn Độ giáo không bị phá vỡ, thì phụ nữ Ấn Độ sẽ không bao giờ có thể phá vỡ gông cùm. Sự bất công bằng giữa nam và nữ của Ấn Độ khiến các vụ hiếp dâm vẫn sẽ tiếp tục cho đến khi đất nước suy sụp.

Cả chế độ đẳng cấp và Ấn Độ giáo đều đã ăn sâu vào đất nước này và không thể xóa bỏ nó. Bởi vì một khi chạm đến những điều này thì đụng chạm đến lợi ích của tầng lớp trên khi tầng lớp này dù chỉ có 1% dân số nhưng nắm giữ đến hơn 70% tài sản cả nước. Và làm sao họ có thể chịu đựng được chiếc bánh của mình bị kẻ khác chia cắt?

Lần bùng phát thứ hai của đại dịch ở Ấn Độ là hình ảnh thu nhỏ cho những khiếm khuyết của Ấn Độ. Trước hết, họ biết rằng dịch bệnh vẫn chưa qua đi nhưng vẫn tổ chức các nghi lễ tôn giáo hoành tráng và tụ tập tranh cử. Thứ hai, họ tin tưởng một cách mù quáng, mê tín rằng với sự phù hộ của thần linh, họ có thể vượt qua dịch bệnh.

Dịch bệnh bùng phát, người chết như rạ, những người giàu đã đáp máy bay riêng trốn sang châu Âu để hưởng thụ tiếp, để lại những người nghèo vật lộn với dịch bệnh ở vùng đất thảm họa này.

Cầu nguyện cho họ, cầu nguyện cho một đất nước đáng yêu, đáng nhớ và huyền bí.

Nguồn: Phó Đức An  - VN Business Insider

ĐI TÌM NGƯỜI ĐỨNG PHÓ

Hoàng Ngọc Nguyên

        (June 2024) - Chuyện tưởng như đùa, hay chuyện khoa học giả tưởng, lại “may mắn thay” cho nước Mỹ là chuyện có thật: cựu Tổng thống Donald Trump đã được cử tri đảng Cộng Hòa chọn làm ứng cử viên tổng thống trong kỳ bầu cử năm 2024. Đó là một chiến thắng cực kỳ khó khăn, phức tạp, nhưng do đó cũng rất dũng cảm và kiên trì. Ông đã phải đối đầu với không dưới 10 ứng cử viên cùng tham vọng như ông.

        Mọi thăm dò dư luận trong khối cử tri Cộng Hòa đều cho thấy người dân chưa sẵn sàng bỏ phiếu cho ông kỳ này sau hai kinh nghiệm năm 2016 và 2020. Đến 61% cử tri nói không đối với ông.

        Nói chung, cử tri Cộng Hòa đang muốn có một ứng cử viên trẻ hơn - nhất là sau khi họ nghe bà Nikki Haley nói rằng người già lẩm cẩm, nói trước quên sau, đi đứng lọng cọng, vấp váp, làm không được việc, và bà còn đề nghị những ứng cử viên luống tuổi cần được trắc nghiệm năng lực và trí tuệ. Bà là cựu thống đốc South Carolina và từng được Trump cử làm đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Quốc. Nay bà cũng ra tranh cử để làm nở mày mặt người Mỹ gốc Ấn - thiểu số gốc Á nhỏ nhất nhưng quyền lực nhất, tham vọng nhất. Bà đương nhiên phải đối đầu với ông chủ cũ. Bà nói bà chỉ nhắm vào ông Biden nay đã 80. Nhưng Trump cũng chỉ thua Biden bốn tuổi – có là bao!

        Cử tri Cộng Hòa cũng muốn có một tổng thống có năng lực hơn và ít có tai tiếng hơn. Đương nhiên về hai mặt này, ông Trump “khiêm tốn” hơn nhiều người (Chưa ai hơn ông về mặt “chú Cuội”).

        Những nhà bình luận nghiêm khắc của đảng ta cũng viết trên giấy trắng mực đen là “thôi thì thôi, chỉ là phù vân”, ông chỉ có “bản lĩnh” (sự lì lợm) và kinh nghiệm (vì đã từng ngồi ở Tòa Bạch Cung bốn năm) nhưng không đủ phẩm chất đạo đức và năng lực lãnh đạo, cho nên ông không nên ra – vì đất nước, vì đảng ta và cả vì ông.

        Thế nhưng ông đã đe dọa nhiều lần: nếu không được đáng Cộng Hòa đề cử, ông sẽ phá chết bỏ, ông sẽ ra tranh cử như thường với chiêu bài của một đảng thứ ba.

        Ông tranh cử khi trong đảng Cộng Hòa cũng có đến 10 người cùng ra với ông, mặc dù ông đã từng đe dọa người này, bài bác người nọ. Ông đã nhiều lần nói: Nay tôi đã ra, biết điều thì tránh ra. Nhưng vào thời này, ông Trump cũng biết, người biết điều như ông thì chỉ có ông!

        Trong danh sách được liệt kê có Nikki Haley (dĩ nhiên), Thống đốc Florida Ron De Santis (cũng dĩ nhiên), Phó Tổng thống cho Trump (nay là kẻ thù số 1) Mike Pence, Ngoại trưởng cũng cho Trump Mike Pompeo (nay Pompeo nói nay nước Mỹ cần một tổng thống có đầu óc bình thường hơn), Vivek Ramaswamy, 37 tuổi (người gốc Ấn thứ hai trong danh sách này, một người “tiền không đợi tuổi”, giống như Thủ tướng gốc Ấn hiện nay của nước Anh), Perry Johnson (từng tranh cử thống đốc Michigan nhưng bị loại vì tội sử dụng chữ ký cử tri giả), bà Liz Cheney (người xem Trump là kẻ thù số 1 của nước Mỹ), Thống đốc Glenn Youngkin của tiểu bang Virginia, Thống đốc Greg Abbott của Texas; Thượng nghị sĩ Tim Scott của South Carolina (một người da đen hẳn phải có vấn đề tâm thần).

        Vì không có nhân vật nào nổi bật, cho nên ai cũng muốn thử thời vận. Và ông Trump chiến thắng là chuyện đương nhiên bởi vì các ứng cử viên của Cộng Hòa đông quá, cho nên họ dẫm lên nhau mà chết. Ai cũng nghĩ ông Trump chỉ có một khối cử tri MAGA khoảng chừng 20% là tối đa, có nghĩa là khoảng 80% cử tri Cộng Hòa còn lại sẽ nhất quyết không bỏ phiếu cho ông Trump vì ai cũng ngán tài ăn nói xem thường sự thật của ông Trump. Khi người ta hiểu ra thì đã quá muộn: 80% còn lại mà chia cho 10 người thì mọi người chỉ có một tí chút cháo!

        Thắng lợi của Trump cho người ta một bài học: trong một thời nhiễu nhương, loạn lạc chính trị, nắm chắc một thiểu số hung hãn (như câu chuyện của Hitler năm 1930) là điều cần thiết hơn đi tìm một đa số không có. Chỉ cần một đội ngũ MAGA có vũ trang hò hét, thực chất là khối quần chúng cực hữu, quá khích đi theo chủ nghĩa dân tộc bạch chủng Cơ đốc giáo (White Christian nationalism) suy tôn là Trump cũng có thể thắng được khối cử tri Cộng Hòa. Người ta từng tưởng rằng sau khi Trump thất bại năm 2020, cùng với hàng loạt chuyện tai tiếng và dối trá chưa từng có nơi một người ở Nhà Trắng, khối MAGA sẽ thất vọng mà đi tìm một “minh chủ” mới. Thế nhưng có lẽ tìm ra được một minh chủ như Trump khó quá, cho nên ông ta vẫn là đại lãnh tụ trong cuộc chiến của khối người da trắng Cơ Đốc đang muốn xây dựng lại nước Mỹ theo khuôn mẫu ông trời đã định (manifest destiny): một nước Mỹ của người da trắng làm chủ.

        Vấn đề hiện nay của Trump là đi tìm một người đứng phó cho mình. Dĩ nhiên người đó không phải là Mike Pence. Ông Pence không những đã làm cho Trump thất vọng trong ngày 6-1, khi ông không chịu phủ nhận kết quả bầu cử (Trump từng nói trong vụ bạo loạn: Pence có chết cũng đáng đời) mà còn làm nam giới ảnh hưởng lây. Ông Trump chẳng khoái người nam nào, mà cũng chẳng người nam nào khoái ông.

        Nay Trump đi tìm một nữ giới đứng chung liên danh với mình. Dù sao ông cũng yên tâm hơn, vì trong cuộc đời ông đã có kinh nghiệm dầy dạn hơn với phái yếu. Bằng chứng là có ai kiện được ông đâu. Ông vẫn từng nói một người như ông thì chẳng phụ nữ nào qua mặt được. Hơn nữa, ông có trong tay ít nhất cũng nửa tá phụ nữ.

        Gần gũi nhất là bà Kellyanne Conway và Sarah Huckabee Sanders. Tuy nhiên, bà Conway mới ly dị chồng vì ông này cứ suốt ngày chửi bới ông Trump. Còn bà Sanders mới đắc cử thống đốc Arkansas, là nơi Bill Clinton cũng từng đắc cử thống đốc. Bà là con của mục sư Mike Huckabee, cũng là thống đốc Arkansas trước đây (1997-2007). Chắc chắn bà Sanders sẽ làm thống đốc cho hết nhiệm kỳ tám năm mới tinh chuyên gì khác.

        Nikki Haley là nhân vật này được nói đến nhiều. Người ta nói sở dĩ bà Haley ra là vì bà ngầm tiếp tay cho Trump, bà xúi giục nhiều người khác ra theo. Và bà nhìn xa và nhắm tới chuyện đứng phó cho ông Trump. Bà Kamala Harris cũng gốc Ấn đấy thôi. Bà Harris và ông Biden đâu có gần gũi như Haley và Trump. Nhưng ông Trump cũng có ý sợ bà Haley sẽ chỉ nghĩ tới nguồn gốc của bà hơn là nghĩ tới ông ta. Nhất là vì bà ta tính sẽ ra tranh cử tổng thống nữa. Hơn nữa, bà này không thuộc thành phần MAGA (không phải Mỹ trắng).

        Một nhân vật thứ tư là Marjorie Taylor Greene. Bà này chắc chắn trung thành với Trump, lại là MAGA thứ thiệt, được nhóm MAGA tại Hạ Viện ủng hộ. Nhưng bà này chắc chắn không lấy thêm được phiếu nào. Và bà ồn ào, hàng tôm hàng cá quá, vừa át tiếng nói của Trump, vừa xua người ta đi xa.

        Một nhân vật thứ năm là Cori Lake, ứng cử viên thống đốc của Arizona, bị đánh bại từ tháng 11 năm ngoái, nhưng 4-5 tháng sau, cứ theo gương của Trump, election-denier, cho nên cứ cho là bầu cử gian lận và bà là “thống đốc chính danh”. Cho nên khi được tổ chức Hội nghị Hành động Chính trị bảo thủ (CPAC) đầu tháng ba này đề cử làm ứng cử viên phó tổng thống cho Trump, bà từ chối, nói rằng: Không thể vừa làm phó tổng thống vừa làm thống đốc được!!! Đến mức một người bị điên nặng như Trump cũng phải thốt lên: “cô này cũng bị điên như ta”.

        Cho nên Trump chỉ còn Stormy Daniels để chọn đứng phó cho mình. Thực ra, Stormy là người gần gũi Trump nhất trong số các phụ nữ kể trên. Gần gũi đến mức chung chăn, chung chiếu, cho dù có thể đồng sàng dị mộng. Khoản tiền Trump đã tốn không là bao ($130.000), nhưng là người tình nghĩa, Stormy mới đây đã bày tỏ sự cảm ơn Trump đã thẳng thắn nhìn nhận. Trump nói: “With respect to the 'Stormy' nonsense, it is VERY OLD & happened a long time ago…” (Về câu chuyện Stormy điên rồ, nó lâu lắm rồi & xảy ra cách đây khá lâu…”. Stormy trả lời: "Thanks for just admitting that I was telling the truth about EVERYTHING" (Cảm ơn đã nhìn nhận tôi nói sự thật về tất cả mọi chuyện).

        Mối quan hệ vào năm 2006 vẫn còn là một “bí mật lịch sử” vì $130.000 tiền trám miệng (hush money).

THIÊN TÀI CÒN KHỦNG KHIẾP HƠN THIÊN TAI

      

---

    Người ta vẫn so sánh oan uổng Chú Cuội thời xưa với cựu Tổng thống Donald Trump thời nay. Ông Trump của Stormy Daniels đã gần 80, dầy dạn kinh nghiệm. Chú Cuội của Hằng Nga trẻ người non dạ tuổi chỉ mới mười mấy. Trump nổi tiếng với hàng chục ngàn lời dối trá không biết ngượng miệng nói cho hàng chục triệu người nghe (Đừng trách ông ta, trách người nghe nhẹ dạ). 

    Còn những chuyện Chú Cuội mang tiếng nói dối thì chỉ do người ta đặt điều cho có, cho vui.

    Trump đã quen nói dối, cho nên những khi Trump nói thật, thốt lên những lời từ cửa lòng của mình, người ta phản ứng, nói ông ta không có con tim. Trong khi thế giới hầu như đồng thanh lên án Putin bất nhân, đã cho quân xâm lược Ukraine hơn một năm qua, tàn phá nhà cửa, giết hại người dân, xem sinh mạng người lính như cỏ rác, thì mới đây, vào thời điểm một năm cuộc chiến chưa có lối ra, Trump vẫn nói “Putin là một thiên tài”, và “nếu tôi còn là tổng thống, Nga sẽ không bao giờ đụng đến Ukraine”.

    Trước hết, có thể nhắc lại những bình luận dũng cảm (điếc không sợ súng) của Donald Trump khi Vladimir Putin phát động chiến tranh cướp nước năm ngoái. Trong khi mọi người lên tiếng nguyền rủa, Trump cứ nhất quyết Putin là người “smart”, “savvy”, “genius” (thông minh, khéo léo, thiên tài), và sự động binh của Putin chỉ là “một cách thương lượng khôn ngoan trên thế mạnh thời hòa bình”. Khi được yêu cầu, Trump đã từ chối lên án Putin, nhắc lại “I got along with Putin” – tôi giao hảo tốt đẹp với Putin. Trump cũng nói Putin đã tại vì được hơn 20 năm, chẳng phải ông ta là bậc kỳ tài, vĩ đại hay sao? Trump chỉ muốn tám năm mà cũng không xong. Và như thông lệ, Trump còn lợi dụng cơ hội nói thêm “chẳng phải đần độn như lãnh đạo nước Mỹ”.

    Khi Trump nói Putin là một thiên tài, ông ta chỉ nói được một phần. Thiên tài ở đâu là điều người ta chưa thấy, nhưng ông ta tệ hơn cả thiên tai là điều thấy rõ. Đất nước Ukraine đang tan hoang mà chưa một thiên tai nào trong lịch sử loài người có thể so sánh với thiên tài Putin. Thiên tai chỉ có thể diễn ra trong một thời gian ngắn ngủi, cuộc chiến của Putin nay đã qua năm thứ hai và chẳng biết đến bao giờ hòa bình mới trở lại và với giá nào người dân Ukraine, đất nước Ukraine phải trả. Và biết đến bao giờ Ukraine mới hát được bài “Mộng Lành”, mới có thể tìm lại được hình ảnh và tâm tình đất nước cũ, xã hội cũ. Khi trong mọi nhà đều có những câu chuyện tang tóc, trong mọi người đều chất chứa những kỷ niệm đau buồn của thời dân tộc mất mát, tan tác vì chống xâm lăng. Sự tàn ác của Putin cũng không thể tưởng được khi bàn tay của ông ta vấy máu của hàng trăm ngàn người lính Nga đồng bào của ông ta mà ông ta xua vào cõi chết – làm cho chúng ta phải chạnh lòng tưởng đến cuộc chiến tranh đánh vào Miền Nam trước đây mà Cộng Sản Miền Bắc đã phát động bất kể cả triệu người Việt - người lính người dân – đã phải nằm xuống trong uất hận, oan uổng vì tham vọng khát máu của Hà Nội.

    Trước hết, hãy bàn về câu chuyện mà Trump vẫn cứ nhắc lui nhắc tới, là nếu ông ta còn trong Tòa Bạch Ốc, thì Putin sẽ chẳng phát động cuộc chiến Ukraine. Điều này vừa nói lên “uy tín” của Trump đối với Putin vừa phụ họa luận điệu của Putin hiện nay: vì chính sách đe dọa, thách thức của Biden mà Putin phải động binh. Hay Putin không tin Biden. Ý của Trump vẫn cho thấy mối ám ảnh với kết quả bầu cử năm 2020 mà ông ta chắc chắn cho đến khi xuôi tay cũng không chịu nhắm mắt vì cứ cho rằng “bầu cử gian lận” nên ông mất một nhiệm kỳ 2. Ông vẫn không đủ sức để chịu hiểu rằng ông ngáp được nhiệm kỳ 1 là do bộ máy bầu cử của bà Clinton (2016) không có người điều khiển sáng giá. Và ý ông ta là vì “bầu cử gian lận” cho nên ông ta mất chỗ, và vì ông mất chỗ cho nên Putin mới động binh. Như vậy, suy cho cùng, chính Joe Biden là thủ phạm trong cuộc chiến Ukraine. Nếu Trump còn đó, ông ta hẳn sẽ có sách lược phù hợp hơn để giữ quan hệ với Putin, do đó chiến tranh Nga-Ukraine sẽ không xảy ra. Trong khi đó, phản ánh luận điểm của Putin, Trump cho rằng chính chính sách của Joe Biden đã dẫn đến quyết định của Putin xâm lăng Ukraine. Quan điểm của Trump vọng lên lời phát biểu của Ngoại trưởng Nga Lavrov ngày 3-6 tại Hội nghị G20 tại New Delhi: “Cuộc chiến tranh Ukraine nhắm vào nước Nga và chúng tôi phải tự vệ!”

    Đúng là nếu Trump còn đó thì Putin sẽ “bất chiến tự nhiên thành”, không cần phải đưa quân đi đánh xứ người như hiện nay. Những gì ông ta muốn, Trump đều có thể làm hết mà Putin không cần đụng đến móng tay. Điều rõ rệt nhất, Trump đã thật sự làm tê liệt hay tan rã khối NATO. Thậm chí có dư luận cho rằng Mỹ có thể tính chuyện rút ra khỏi NATO. Bà Thủ tướng Đức Angela Merkel đã công khai nói: Không còn có thể trông cậy gì ở Mỹ (vốn là nước lãnh đạo NATO từ 1948). Không thể lạc quan nghĩ rằng NATO dám can thiệp cho dù không có Mỹ khi Nga tấn công Ukraine. Trong khi đó, Trump cũng sẽ không cho Ukraine quyền mong đợi hão huyền có Mỹ là chỗ dựa chiến lược một khi Ukraine có xung đột với Nga. Nếu Trump có thêm được bốn năm 2021-2024, chắc chắn Nga sẽ khoanh tay nhìn Trump làm cho khối NATO tan rã và tình hình chính trị Ukraine thêm bất ổn. Đó chính là lý do mà Trump không nói ra.

    Những mưu định của Putin trong cuộc chiến Ukraine chẳng có gì là bí mật, và đúng là ông ta nghĩ mình là “thiên tài” cho nên có thể chiến thắng dễ dàng, chỉ trong 1-2 tuần có thể bắt được Tổng thống Zelinsky quỳ gối đầu hàng, cho dù những thất bại cho đến nay của Putin là quá rõ ràng. Ông cũng mê muội nghĩ rằng Mỹ và khối NATO (Minh ước Bắc Đại Tây Dương) sẽ khoanh tay để cho ông muốn làm gì thì làm ở Ukraine.

    Putin vẫn phàn nàn sự sụp đổ của đế chế Liên Xô năm 1990 khi chiến tranh lạnh chấm dứt đã làm cho nước Nga mất trắng chư hầu và vệ tinh - từ hơn chục tiểu quốc trong Liên bang Xô viết đến các nước Đông Âu trong khối Warsaw. Cho nên từ hơn hai thập niên qua, Putin chỉ có hai mục tiêu chính: thứ nhất là trở thành một Sa hoàng bạo chúa thời nay trong một cơ chế trá hình dân chủ (bởi thế ông trị vì Điện Cẩm Linh từ năm 2000 đến nay, lúc thì đóng vai tổng thống, lúc thì giả dạng thủ tướng); tìm cách nắm lại những nước từng thuộc Liên Xô (Grudia, Chechnya) hay khối Warsaw Đông Âu (Ba Lan, Hungari, Tiệp Khắc, Bulgaria, Rumania), từ đó xác lập vai trò chủ tể của Nga trong một trật tự thế giới mới “tam quốc chí” (Mỹ-Nga-Tàu). Lý do “chiến lược” của Putin đưa ra rất đơn giản để biện minh cho chiến lược bành trướng của mình: mở rộng phạm vi ảnh hưởng của nước Nga bằng những nước chư hầu mới chung quanh để bảo đảm an toàn, an ninh, hòa bình cho nước Nga. Đương nhiên, nhiều người Nga nghe như thế thì chịu quá, phù hợp với lịch sử của nước Nga. Nhưng không phải người Nga nào cũng mê muội, lạc hậu như thế. Và đương nhiên những nước mà Nga nhắm đến phải phản đối vì đã hưởng độc lập, tự do từ mấy chục năm qua. Và những nước này đã quay qua khối NATO để đi tìm sự bảo vệ tập thể. Mới nhất trong tháng hai là trường hợp Phần Lan, cũng như Thụy Điển, từng giữ vị thế trung lập hơn 60 năm.

    Ukraine là một mục tiêu chiến lược số một về mặt địa lý chinh trị cho Nga từ bao đời, là cửa ngõ phía đông của Tây Âu đi vào nước Nga. Nước này đối với Putin đúng là một thử thách đích thực cho thiên tài của Putin vì Kyiv sau khi được tách rời Liên Xô năm 1990 đã cương quyết nói “Không bao giờ trở lại”. Nga đã ăn cướp Crimea của Ukraine vào năm 2014 mà phương tây và Mỹ đã chỉ hành động chế tài chiếu lệ. Rồi Nga cũng gián tiếp nắm vùng phía đông của Ukraine vốn có đông người Nga qua định cư và phần nào đang trong tay các nhóm ly khai.

    Dưới thời Donald Trump, quả thật Putin chẳng làm gì Ukraine bởi vì Trump đã làm hết. Nay Trump đã xuống, cho nên nói như Putin, bạo chúa Nga không có sự chọn lựa nào khác, phải hành động càng nhanh càng sớm càng tốt. Putin rất tin tưởng sẽ lấy được Ukraine dễ dàng vì quân Ukraine yếu kém, chính trị Ukraine “loạn lạc” và phương tây có rối rắm riêng, chưa chắc sẵn sàng can thiệp hết lòng.

    Putin tấn công Ukraine chính thức vào ngày 24-2-2022, sau cả 2-3 tháng trời tập trung lực lượng Nga đến 200.000 quân sát biên giới mọi phía của Ukraine. Putin dựng lên chiêu bài “lật đổ chế độ quốc xã”, “giải giới chế độ Kyiv”, bảo vệ người Nga thiểu số đang bị “ngược đãi” ở Ukraine. Putin gọi đó là “một cuộc hành quân đặc biệt” để dựng lên một chế độ bù nhìn của Nga ở đó. Trong lệnh xuất quân, Putin nói lên quan điểm của một người “chủ đất”, Ukraine là của Nga, ông ta không hề có ý tưởng Ukraine là một nước độc lập, có chủ quyền riêng biệt. Nga cho không kích và đồng thời quân Nga tràn vào lãnh thổ Ukraine trên mặt trận phía bắc từ Belarus hướng về Kyiv, mặt trận đông bắc nhằm vào Kharkiv, mặt trận phía nam ở Crimea, mặt trận đông nam từ Donetsk và Lugansk. Có nghĩa là Nga nhằm chiếm lấy hết Ukraine. Đoàn quân chiến xa của Putin đi vào Kyiv dài đến 15 cây số để thị uy. Chẳng hiểu là trùm tinh báo, nhưng Putin lấy ở đâu tin rằng Ukraine sẽ nhanh chóng sụp đổ, đầu hàng. Thiên tài Putin đã bất tài hoàn toàn – như chúng ta đã thấy trong một năm qua. Trong kế hoạch xâm lăng Ukraine, Putin đã thất bại nghiêm trọng.

    Như chúng ta đã thấy trong cuộc chiến này, Putin đã không những trốn tránh trách nhiệm trong việc đưa người dân Nga vào cuộc phiêu lưu đẫm máu, ông ta còn điên rồ, ngu xuẩn, bất lương, khát máu trong việc dẫn dắt dư luận của người dân Nga đi vào một hướng hoang đường, bịa đặt, đổ lỗi tất cả cho những thế lực chủng tộc châu Âu đang âm mưu diệt chủng nước Nga, hủy diệt Chính thống giáo của Nga, làm phân tán người dân Nga. Từ mục tiêu xâm lược bất thành, Putin đổi giọng chuyển qua mục tiêu bảo vệ nước Nga, người dân Nga, tôn giáo của Nga… Ông ta chẳng những im lặng trước sự thiệt hại sinh mạng nặng nề của quân Nga, mà còn lên tiếng thúc giục thanh niên Nga phải sẵn sàng hy sinh nhiều hơn nữa và vô điều kiện…

    Mới đây nhất, trong dịp kỷ niệm một năm cuộc chiến “giải phóng Ukraine”, Putin ra mặt đe dọa: người dân Nga có thể không tồn tại được trong tình hình hiện nay bởi vì các nước phương Tây đang tìm cách “giải tán” nước Nga. Ông ta tố phương Tây muốn phân chia nước Nga để dễ kiểm soát nước sản xuất nguyên liệu (xăng dầu) lớn nhất thế giới này. Putin nói rằng nhiều giống dân ở Nga có thể bị tiêu vong, kể cả khối đa số chủng tộc Nga. Ông ta còn nói phương Tây đã viết ra giấy ý đồ này, nhưng lại không cho biết tài liệu này ở đâu ra. Ý đồ của ông ta là rõ: cuộc chiến còn kéo dài nhưng ông vô can; người dân Nga còn phải hy sinh như đã hy sinh bao nhiêu lần trong hai thế chiến, cho nên Nga có thể phải tổng động viên; và ông ta còn cần nhiều quyền hạn hơn để giải quyết “cuộc chiến xâm lăng” của phương Tây, kể cả quyền sử dụng vũ khí nguyên tử. Đây cũng là một lời cảnh cáo gián tiếp: Phương Tây coi chừng! Đừng làm ta phát điên!

    Bởi vây, khi cuộc chiến bước qua năm thứ hai, cho dù người ta có thể lạc quan vì phía Ukraine và đồng minh phương Tây ở trong thế chủ động trong khi Nga dường như đang bị dồn về phía chân tường - nhất là khi con số lính Nga tử trận có thể tương đương với số thanh niên Nga bỏ nước ra đi vì không muốn đi lính, thì giới quan sát & bình luận đang nhấn mạnh một điều: thế chủ động của Ukraine và đồng minh NATO có lắm điều phức tạp vì chưa hẳn cùng nhìn về một hướng, trong khi sự bế tắc của Nga có thể trở thành một yếu tố cực kỳ nguy hiểm. Putin có thể điên rồ tìm cách câu giờ, tìm cách lôi kéo Trung Cộng vào cuộc vì biết một chiến thắng lịch sử của phương Tây là điều cuối cùng một kẻ thù nghịch như Tập Cận Bình mong muốn. Nhưng càng câu giờ, có thể Putin càng tuyệt vọng hơn, và nguy hiểm và liều lĩnh hơn. Trong khi đó, Ukraine đã đưa ra 10 điểm trong đề nghị hòa bình, nhưng có thể mong chờ Putin sẽ bị xử lý cách này hay cách khác. Nếu người Nga cố tìm một lối ra dù Putin vẫn tự giam mình trong pháo đài Điện Cẩm Linh.

    Hãy chờ xem! Nếu không… .

Hoàng Ngọc Nguyên

Phiếm Luận về HƯ CẤU

HƯ 虛 là Không thực; CẤU 構 là Cấu Tạo, là Làm nên. Nên nghĩa đơn giản nhất của HƯ CẤU là : Cấu tạo hay làm nên một viêc gì đó hay một câu chuyện nào đó không có thật. Từ nghĩa gốc nầy phát sinh thêm những nghĩa rộng hơn như :

- HƯ CẤU là chỉ dựa vào trí tưởng tượng, tưởng tượng ra những sự việc hay những câu truyện không có thực trong đời sống thực tại.

- HƯ CẤU là dựa vào truyện có thực rồi tưởng tượng thêm thắt những chi tiết ly kỳ khúc chiết để hấp dẫn người nghe người đọc hơn.

- HƯ CẤU là dựa vào những sự kiện có thật trong lịch sử, rồi dựng nên một câu truyện hay nhân vật có kết cấu hợp "lô-gích" để giải thích hoặc chứng minh là những sự kiện đó có thật một cách hợp tình hợp lý.

- HƯ CẤU trước mắt thường xuất hiện dưới các hình thức Tiểu thuyết, Điện Ảnh, Kịch nghệ, Hoạt họa...

Trong phạm vi nhỏ hẹp của bài viết nầy, ta chỉ điểm qua một vài HƯ CẤU trong Lịch Sử và Văn Học mà thôi.

A. HƯ CẤU là sản phẩm của trí tưởng tượng :

Như thuyết TAM HOÀNG NGŨ ĐẾ 三皇五帝 của Trung Hoa nhằm giải thích và tôn vinh nguồn gốc của Hán tộc mà thôi :

* TAM HOÀNG 三皇 theo ý nghĩa nguyên thủy của thời thượng cổ thì TAM HOÀNG là Thiên Hoàng Thị 天皇氏、Địa Hoàng Thị 地皇氏、và Nhân Hoàng Thị 人皇氏. Nhưng theo các sử sách ghi lại của các đời sau thì mỗi người ghi mỗi khác.

- Theo Thượng Thư Đại Truyện《尚書大傳》thì Tam Hoàng là :

Toại Nhân 燧人、Phục Hi 伏羲、Thần Nông 神農.

- Theo Xuân Thu Vận Đấu Xu《春秋運鬥樞》thì Tam Hoàng là :

Phục Hi 伏羲、Nữ Oa 女娲、Thần Nông 神農.

- Theo Phong Tục Thông Nghĩa《風俗通義》thì Tam Hoàng là :

Phục Hi 伏羲、Chúc Dung 祝融、Thần Nông 神農.

- Theo Tam Tự Kinh《三字經》thì Tam Hoàng là :

Phục Hi 伏羲、Thần Nông 神農、Huỳnh Đế 黄帝.

* NGŨ ĐẾ 五帝 là năm vị Đế Vương thời bàng cổ tượng trưng cho Ngũ Phương Thượng Đế 五方上帝; nhưng thực ra đó chỉ là Năm vị Thủ lĩnh của Năm Bộ lạc thời thượng cổ mà thôi.

- Theo Lã Thị Xuân Thu《吕氏春秋》thì Ngũ Đế là :

Thái Hạo 太昊、Viêm Đế 炎帝、Huỳnh Đế 黄帝、Thiếu Hạo 少昊、Chuyên Húc 顓頊.

- Theo Đại Đái Lễ Ký《大戴禮記》thì Ngũ Đế là :

Huỳnh Đế 黄帝、Chuyên Húc 顓頊、Đế Khốc 帝嚳、Nghiêu 堯、Thuấn 舜.

- Theo Tư Trị Thông Giám Ngoại Kỷ《資治通鑒外紀》thì Ngũ Đế là :

Huỳnh Đế 黄帝、Thiếu Hạo 少昊、Chuyên Húc 顓頊、Đế Khốc 帝嚳、Nghiêu 堯.

Vì là sản phẩm của HƯ CẤU nên mỗi nơi nói một cách; mỗi đời nói một kiểu không giống nhau, nhưng tựu trung cũng cùng một mục đích là tôn vinh lòng tự hào về nguồn gốc của dân tộc mình mà thôi; Cũng như nguồn gốc của dân tộc Việt Nam ta vậy. Ta cũng tự hào mình là...

- Con Rồng Cháu Tiên là "Con cháu của Rồng và Tiên" theo truyền thuyết : Lạc Long Quân kết duyên với bà Âu Cơ sanh được một trăm trứng, nở ra một trăm người con trai. Âu Cơ là giống tiên nên dẫn năm mươi người con lên núi, còn Lạc Long Quân là giống rồng nên dẫn năm mươi người con đi về hướng biển; và người con trưởng lên làm vua nước ta, lấy hiệu là vua Hùng Vương thứ Nhất.

- Theo Đại Việt sử lược và nhiều tài liệu khác, triều đại Hùng Vương được truyền qua 18 đời, từ năm 2919 trước Công Nguyên đến năm 258 trước Công Nguyên, vị chi là 2661 năm, nếu đem chia đều cho 18 đời, thì mỗi đời vua Hùng là 148 năm. Đủ thấy đó chỉ là Hư Cấu, nhưng với người Việt Nam, các vua Hùng đại diện cho Tổ tiên, cho truyền thống dựng nước và là niềm tự hào về nền văn minh đậm đà bản sắc riêng xuyên suốt nhiều nghìn năm. Bấm vào link dưới hình minh họa để xem cụ thể về 18 đời vua Hùng Vương của nước Văn Lang.

 https://vtc.vn/18-doi-vua-hung-gom-nhung-ai-ar669738.html

  

B. HƯ CẤU là dựa vào truyện có thực rồi tưởng tượng thêm thắt những chi tiết ly kỳ khúc chiết để hấp dẫn người nghe người đọc hơn. Như hai giai thoại văn chương của hai câu thơ trong Tăng Quảng Hiền Văn mà ta đã từng biết qua :

時來風送滕王閣， Thời lai phong tống Đằng Vương Các,
運去雷轟薦福碑. Vận khứ lôi oanh Tấn Phúc Bi.

* Câu "Thời lai phong tống Đằng Vương Các" chỉ là chuyện của Vương Bột 王勃（650—676), người đứng đầu của Tứ Kiệt buổi Sơ Đường, trên đường đi thăm cha đang làm quan ở Giao Chỉ, nhân đi ngang qua phủ Hồng Châu, nhằm lúc Đô Đốc Diêm Bá Dư đang mở tiệc khoản đãi các văn nhân thi sĩ, ông tham dự và làm bài "Đằng Vương Các Tự 滕王閣序" nổi tiếng và dương danh khắp thiên hạ. Vì bài tự quá nổi tiếng, quá xuất sắc, nên người đời sau hư cấu thêm thắt những chi tiết thần bí khúc chiết để làm cho câu chuyện ly kỳ và lý thú hơn như sau :

Năm Vương Bột 16 tuổi trên đường đi thăm cha đang làm quan ở Giao Chỉ, hay tin Đô Đốc Diêm Bá Dư 閻伯嶼 trấn nhậm Hồng Châu trùng tu Đằng Vương Các mở cuộc thi thơ văn và khoản đãi tân khách bốn phương. Chủ ý của Diêm Bá Dư là muốn khoe tài con rễ là Ngô Tử Chương 吳子章, nên đã cho Chương trau chuốt sẵn một bài phú thật hay để ngày hôm đó viết lại.

Vương Bột từ Sơn Tây theo sông Vận Hà vào Trường Giang để xuôi nam. Nhưng khi đến Mã Đương Sơn thì gặp sóng to gió lớn đành phải lên bờ tạm lánh, đồng thời du ngoạn để ngắm cảnh đẹp của nơi nầy. Khi định quay trở về thuyền thì gặp phải một cụ già râu tóc bạc phơ ra dáng tiên phong đạo cốt, nói với Bột rằng :"Tiết Trùng Dương này, Đô Đốc Hồng Châu thiết tiệc để cho các văn nhân thi tài, nếu như nhà ngươi đến đó tham dự thì chắc chắn sẽ được nổi tiếng và sẽ được lưu danh muôn đời". Vương Bột bèn cười mà đáp rằng :"Cám ơn lão trượng đã xem trọng, nhưng từ đây đến đó cách nhau gần 700 dặm đường mà ngày mai thì đã là Tiết Trùng Dương rồi, làm sao có thể đến đó cho kịp?". Ông cụ bèn cười mà đáp rằng :"Ta chính là người cai quản thủy phủ nơi đây, nếu các hạ chịu lên đường ngay hôm nay, ta sẽ giúp cho một tay!". Nói đoạn, ông lão bèn quay lưng đi mất. Bột nghe theo lời, đến đêm quả có gió lớn nổi lên và chỉ trong một đêm mà vượt qua hơn 700 dặm đường (có thể là nhờ gió của đêm Trùng Cửu mùng 9 tháng 9 đó). Khi đến nơi cũng vừa kịp lúc Đằng Vương Các đang phát giấy bút chiêu đãi khách làng văn. Thấy Bột chỉ là một thằng bé con, Đô Đốc Diêm Bá Dư không muốn cấp giấy bút, nhưng Bột kiên quyết muốn làm văn. Diêm bèn cho người đứng phía sau lưng Bột, hễ Bột viết được câu nào thì chép lấy dâng đến cho Diêm xem, hễ thấy không xong là tống cổ ra khỏi buổi tiệc ngay. Khi Bột mở đầu bài văn bằng câu : Nam Xương cố quận, Hồng Đô tân phủ 南昌故郡，洪都新府 (Xưa là quận Nam Xương, nay là phủ Hồng Đô), thì Diêm cười và bảo : Cũng là sáo ngữ của các thầy Đồ Nho mà thôi. Đến câu : Tinh phân Dực Chẩn, Địa tiếp Hành Lư 星分翼軫，地接衡廬 (chỉ địa thế của Đằng Vương Các : Phân chia giữa sao Dực và sao Chẩn, còn đất thì nối tiếp giữa Hành Sơn và Lư Sơn) thì Diêm lặng thinh. Lại đến câu : Vật hoa thiên bảo, long quang xạ Ngưu đẩu chi Khư. Nhân kiệt địa linh, Từ Trĩ hạ Trần Phồn chi tháp 物華天寶，龍光射牛斗之墟；人傑地靈，徐稚下陳蕃之榻 (Của đẹp báu trời, ánh long quang chiếu sao Ngưu sao Đẩu; Đất linh người giỏi, cao nhân Từ Trĩ hạ giường Trần Phồn) thì Diêm lại tỏ ra vô cùng kinh ngạc. Kịp đến câu : Lạc hà dữ cô vụ tề phi, thu thủy cộng trường thiên nhất sắc 落霞與孤鶩齊飛,秋水共長天一色 (Ráng chiều và cánh cò trắng như cùng bay, Dòng nước mùa thu long lanh hòa với sắc trời xanh như liền nhau cùng một dãy) thì ông không còn dằn được cảm xúc, vỗ bàn đứng dậy khen là tuyệt cú ! Rồi quay lưng đi vào trong. Kịp đến khi Vương Bột viết xong toàn bài văn, ông mới trở ra nắm tay Vương Bột mà khen rằng :"Gác Đằng Vương mà có được bài văn nầy, buổi tiệc hôm nay mà có được bài văn nầy, cái phong lưu của sự việc hôm nay cũng sẽ nhờ có bài văn nầy mà lưu truyền thiên cổ. Ta sẽ hậu tạ cho các hạ !". Chàng rể Ngô Tử Chương đứng bên tỏn tè vì bài văn viết trước của mình không được trình làng, bèn lặng lẽ đọc hết bài văn của Vương Bột rồi cười khẩy mà nói rằng :"Đây là bài văn cũ của quận Hồng Đô chớ có chi là lạ đâu !". Nói xong bèn đọc hết bài văn của Vương Bột từ đầu đến cuối, không sai một chữ nào cả ! Vương Bột cũng rất ngạc nhiên mà cười rằng :"Tài học thuộc lòng của các hạ không thua gì Dương Tu và Trương Tòng thời Tam Quốc chút nào cả ! Nhưng các hạ có biết là sau bài văn nầy còn có một bài thơ tám câu nữa hay không ?". Tử Chương đáp là :"Không biết !" Vương Bột bèn cất bút viết thêm tám câu thơ để kết thúc cho bài văn trên như sau :

滕王高閣臨江渚， Đằng Vương cao các lâm giang chữ

佩玉鳴鸞罷歌舞。 Bội ngọc minh loan bãi ca vũ.
畫棟朝飛南浦雲， Họa đống triêu phi nam phố vân,
珠簾暮卷西山雨。 Chu liêm mộ quyển tây sơn vũ.
閒雲潭影日悠悠， Nhàn vân đàm ảnh nhật du du,
物換星移幾度秋。 Vật hoán tinh di kỷ độ thu.
閣中帝子今何在? Các trung đế tử kim hà tại?
檻外長江空自流。 Hạm ngoại trường giang không tự lưu !

Có nghĩa :
Gác Đằng sừng sửng bờ xa,
Rộn ràng ngọc chuốc sanh ca đã dừng.
Bờ nam mây sớm ngập ngừng,
Rèm châu cao cuốn bâng khuâng nắng chiều.
Bóng mây đầm nước đìu hiu,
Sao dời vật đổi đã nhiều thu qua.
Vua tôi trong gác đâu ta ?
Trường Giang ngoài mái la đà chảy xuôi !

Ngô Tử Chương lặng thinh không nói được lời nào. Các quan khách thấy thế muốn chửa thẹn cho Ngô Tử Chương bèn cùng ứng tiếng :"Bài văn tài tình của Vương Bột và sức nhớ tài tình của Tử Chương đều là kỳ tài thiên hạ hiếm có, đều đáng được trân trọng cả !" Vương Bột và Ngô Tử Chương cùng bắt tay nhau và cùng tạ ơn quan khách trong buổi tiệc.

Vương Bột nổi tiếng luôn từ đấy và Gác Đằng Vương với bài Đằng Vương Các Tự 滕王閣序 của Vương Bột cũng được lưu truyền thiên cổ với các câu đã trở thành Thành Ngữ cho đến hiện nay như :

* Lão Đương Ích Tráng 老當益壯 : Già mà còn mạnh khỏe.

* Cùng Thả Ích Kiên 窮且益堅 : Nghèo mà biết kiên trì phấn đấu.
* Thiên Cao Địa Quýnh 天高地迥 : Trời cao đất rộng.
* Hứng Tận Bi Lai 興盡悲來 : Hết vui tới buồn.
* Quan San Nan Việt 關山難越 : Núi non khó vượt. (Núi non cách trở).
* Bình Thủy Tương Phùng 萍水相逢 : Bèo nước gặp nhau .....

Ta thấy qua những chi tiết HƯ CẤU thêm, câu truyện kể đã trở nên khúc chiết, lý thú và hay ho hơn nhiều. Một điều đáng ngạc nhiên nữa là...

Vì tích của Vương Bột, mà trong Tăng Quảng Hiền Văn có câu :

Thời lai phong tống Đằng Vương Các 時來風送滕王閣
Có nghĩa :
Khi thời đã đến rồi thì sẽ có gió đưa đến Đằng Vương Các ngay.

Ý của câu trên là : Khi thời vận tốt đã đến, thì con người sẽ rất dễ dàng có cơ hội để phát tích về mặt tiếng tăm hay công danh sự nghiệp. Nhưng khi qua đến Việt Nam ta, thì lại chuyển sang ý chỉ về TÌNH DUYÊN thuận lợi, may mắn, và gọi là DUYÊN ĐẰNG. Như ...

Trong Truyện Kiều để tả cuộc tình duyên thuận lợi của Hoạn Thư với Thúc Sinh, cụ Nguyễn Du cũng mượn tích nầy :

DUYÊN ĐẰNG thuận nẽo gió đưa,

Cùng chàng kết tóc se tơ những ngày.

Ngay cả trong Hồng Đức Quốc Âm Thi Tập với sự chủ xướng của vua Lê Thánh Tông cũng mượn từ GÁC ĐẰNG để chỉ dịp may hiếm có, cơ hội thuận lợi cho tình duyên như :

Thương nhỉ, Hồng nhan nguyền khéo lỗi,
GÁC ĐẰNG nhờ gió những ai vay !

Hay như hai câu thơ trong Truyện thơ Nôm khuyết danh Trinh Thử :

Đưa duyên nhờ gió GÁC ĐẰNG ,
Đành tay con tạo nhắc bằng đồng cân.

...và như trong Đại Nam Quốc Sử Diễn Ca của Lê Ngô Cát và Phạm Đình Toái, bài thứ 8 tả lại mối tình giữa Công chúa Tiên Dung và Chữ Đồng Tử cũng có câu :

Tiên-Dung gặp buổi đi chơi,

Gió đưa ĐẰNG CÁC, buồm xuôi Nhị-Hà,

Hay như trong Bích Câu Kỳ Ngộ, tả lại mối tình tiên tục giữa Tú Uyên và Giáng Kiều cũng có câu :

GÁC ĐẰNG VƯƠNG mấy dặm khơi,

Có duyên đành đã gió trời thổi đưa.

Trong truyện Quan Âm Thị Kính thì đổi từ Gác Đằng thành Gió Đằng, nhưng cũng cùng một ý dùng để chỉ tình duyên :

GIÓ ĐẰNG kể khéo đưa duyên,

Chàng Lưu dung dủi đến miền Thiên Thai.

Cái "May mắn trong công danh sự nghiệp ở bên Tàu" qua đến Việt Nam ta thì trở thành "Cái may mắn trong tình duyên đôi lứa" ! Chỉ trong bài Văn Tế Nguyễn Thị Tồn, viết để tế vợ mình, cụ Thủ Khoa Bùi Hữu Nghĩa đã diễn cái ý của tích nầy bằng bốn chữ GIÓ THẦN ĐƯA GÁC với ý nghĩa giống như nghĩa gốc lúc ban đầu mà thôi :

Ở theo thời, làm theo thế, qua khỏi tuần Sấm Đất Tan Bia,
Bay kịp chúng, nhảy kịp người, mới đặng hưởng GIÓ THẦN ĐƯA GÁC.

Ta thấy trong vế trên trong bài văn tế của cụ Bùi Hữu Nghĩa còn có bốn chữ SẤM ĐẤT TAN BIA. Bây giờ thì ta đến với giai thoại của câu :

運去雷轟薦福碑. Vận khứ lôi oanh Tấn Phúc Bi.

Như ta đã biết...

Đại văn Hào đời Tống là Phạm Trọng Yêm 范仲淹 khi làm Quận Thú ở Nhiêu Châu (thuộc Quận Ba Dương tỉnh Giang Tây hiện nay). Một hôm có thư sinh Trương Hạo 張鎬 lưu lạc giang hồ đến xin cứu giúp. Phạm thương vì người tài hoa mà chửa gặp thời, định giúp đỡ, nhưng Phạm là một ông quan thanh liêm, không lấy đâu ra tiền để giúp. Cuối cùng ông bèn đến nhờ trụ trì chùa Tấn Phúc, xin cho thư sinh kia được in một số bản văn ở thạch bia phía sau chùa bán mà độ nhật để về quê. Đây là bản văn khắc trên đá với bút pháp của Âu Dương Tuân 歐陽詢, là một trong Sơ Đường Tứ Đại Thư Pháp Gia 初唐四大書法家, nên rất được mọi người ưa chuộng.

Nhà sư Trụ trì vì nể mặt Phạm Trong Yêm mà chấp thuận, còn hướng dẫn cho cách để in ấn. Phạm lại phải giúp thư sinh mua sắm giấy mực, bàn chải... định sáng ngày sẽ khởi công. Nào ngờ đêm hôm đó trời mưa to gió lớn, sấm sét đánh bể tan bia đá kia luôn. Thế là khỏi in ấn gì hết cả !

Số của chàng thư sinh nầy đã xui rồi, lại càng thúi củ hủ hơn nữa, cho nên mới nói là :

運去雷轟薦福碑. Vận khứ lôi oanh Tấn Phúc Bi.

Khi đã hết thời rồi, thì sấm sét cũng đánh bể bia của chùa Tấn Phúc là vì thế ! Truyện nghe đã hấp dẫn rồi, càng hấp dẫn hơn với các chi tiết thần thoại mà nhân gian đã thêm thắt vào như trong vở tạp kịch "Bán dạ lôi oanh Tấn Phúc Bi 半夜雷轟薦福碑" của kịch tác gia Mã Trí Viễn 馬致遠 đời nhà Nguyên như sau :

Tú Tài TRƯƠNG HẠO 張鎬 (HẠO là Sáng loáng) nhà nghèo hiếu học, ở nhờ nhà của một người đồng tông ở Trương Gia Trang, làm nghề dạy học để mưu sinh. Trang chủ cũng tên TRƯƠNG HẠO 張浩 (HẠO là To lớn). Một hôm có bạn là Quận Thú ở Nhiêu Châu tên Phạm Trọng Yêm đến thăm, biết Trương Hạo có chí lớn mà chưa gặp thời, bèn khuyến khích bạn viết một bài Vạn Ngôn Trường Sách 萬言長策, là sách lược an bang trị quốc trên một vạn chữ, để mình mang về triều đình tiến cử lên cho nhà vua. Đồng thời, Phạm còn viết thêm ba lá thư để gởi gắm cho ba người bạn thân nhờ giúp đỡ cho Trương Hạo, đó là Huỳnh Viên Ngoại, Lưu Sĩ Lâm và Tống Công Tự đều là quan viên đương triều. Chẳng may số của Trương Hạo còn quá lận đận, nên khi tìm đến Huỳnh Viên Ngoại và Lưu Sĩ Lâm thì hai người đều đã nhuốm bệnh qua đời, còn Tống Công Tự thì ở quá xa. Trên bước đường lưu lạc, trong một đêm mưa gió Trương Hạo trú mưa trong miếu Nam Hải Xích Tu Long Thần lại xin được một lá xăm Hạ Hạ. Lúc đang thất chí bi phẩn cùng cực vì số phận hẩm hiu của mình, Trương Hạo đã đề thơ trên vách miếu xúc phạm đến Long Thần. Long Thần nổi giận chờ có dịp sẽ báo phục.

Phạm Trọng Yêm về triều dâng lên Vạn Ngôn Trường Sách của Trương Hạo. Nhà vua xem xong rất đẹp ý, bèn phong cho Trương Hạo làm Huyện lệnh huyện Cát Dương. Khi sứ giả mang chiếu chỉ đến Trương Gia Trang thì Trương Hạo đã Lưu lạc tha phương; trang chủ Trương Hạo 浩, bèn mạo nhận chức huyện lệnh Cát Dương, rồi cho gia nhân là Triệu Thực tìm giết Trương Hạo để phi tang. Trương Hạo đã phải nài nỉ van xin kể lể nổi bất hạnh của mình. Triệu Thực thương tình tha không giết nhưng khi về đến huyện đường thì Trương Hạo giả định giết Triêu Thực để diệt khẩu, may nhờ có đại thần Tống Công Tự là bạn của Phạm Trọng Yêm đến tìm Trương Hạo thật, bèn bắt hết tất cả đem về triều.

Trương Hạo (thật) lưu lạc đến chùa Tấn Phúc. Trưởng lão trong chùa vì quen biết với Phạm Trọng Yêm nên cảm thông cho sự chìm nổi thất sở thân sơ của Trương Hạo mà cho tiểu hòa thượng mua giấy mực định giúp cho Trương Hạo in một ngàn bản của bia Tấn Phúc với bút tích của Nhan Chân Khanh 顏真卿, một trong Tứ Đại Thư Pháp Gia đời Đường, để bán mà độ nhật và để có tiền để lai kinh ứng thí. Chẳng ngờ Long Thần hay tin, giận vì Trương Hạo vô cớ mà oán trách mình, nên ngay trong đêm đó kéo mây làm mưa và nổi sấm đánh tan bia Tấn Phúc. Thế là tiêu tan hy vọng, khỏi in ấn vì cả ! Quá thất vọng, vì thấy vận xui của mình đã đến mức cùng cực, Trương Hạo định đập đầu vào cây cổ thụ để tự sát, may nhờ Phạm Trọng Yêm đến kịp cứu khỏi.

Trương Hạo theo Phạm Trọng Yêm về triều để triều kiến Thiên tử. Nhà vua vì đã xem qua Vạn Ngôn Trường Sách nên phong cho Trương Hạo là Trạng Nguyên Cập Đệ của khoa thi năm đó, đồng thời khen thưởng cho Triêu Thực và trừng phạt tên Trương Hạo trưởng thôn tội khi quân vì dám mạo nhận quan tước của triều đình. Một kết thúc có hậu theo đúng như các kịch bản ngày xưa.

Ta thấy thông qua HƯ CẤU, một câu truyện đơn giản trở nên phức tạp và khúc chiết rất nhiều vì các chi tiết được thêm thắt vào cho ly kỳ gây cấn hơn, nhất là khi đưa vào Tạp kịch 雜劇 là một bộ môn của sân khấu xưa.

Hẹn bài viết tới :

HƯ CẤU trong các tác phẩm võ hiệp của KIM DUNG.

Đỗ Chiêu Đức - 杜紹德

CHÚC MỪNG ĐẠI LÃO THI SĨ TRẦN CÔNG – LÃO MÃ SƠN

 

Ngày March 10, 2023 là Sinh Nhựt 101 tuổi thọ của

ĐẠI LÃO THI SĨ TRẦN CÔNG – LÃO MÃ SƠN

(nguyên Trung Tá Lực Lượng CảnhSát VNCH)

Ông là một Nhà Thơ VN cao tuổi nhất tại Hải ngoại

Xin có thơ chúc mừng:

CHÚC MỪNG ĐẠI LÃO THI SĨ

TRẦN CÔNG – LÃO MÃ SƠN

Sinh Nhật, Đại Thọ 101 Tuổi

Sinh nhật Huynh, trăm lẻ một niên!

Chúc mừng đại phúc, tự Cao Thiên.

Bút nghiên tô điểm nền văn hóa,

Cung kiếm oai phong nghiệp võ biền!

Cuộc thế thăng trầm, luôn tự tại,

Sự đời thành bại vẫn an nhiên.

Thân như cổ thụ, Tâm như Phật!

Thơ vẫn tuyệt vời hạ bút tiên.

Trần Quốc Bảo

Richmond, Virginia

< quocbao_30@yahoo.com >

Bài Họa thơ của Nữ Sĩ Cao Mỵ Nhân

Kính Chúc Đại Thọ

TRẦN CÔNG LÃO TRƯỢNG

101 Mùa XUÂN Rực Rỡ

Tháng ba, hoa nở đẹp toàn niên

Lão Trượng Trần Công hưởng phước Thiên

Thắng cảnh, từng qua bao phố thị

Sa trường, đã trải khắp bưng biền

Đông tây hoan hỉ tình xa xứ

Nam bắc phiêu bồng lẽ tự nhiên

Kính chúc xuân vàng trăm lẻ một

Đại Huynh rực rỡ tuổi đào tiên ...

Cao Mỵ Nhân

Los Angeles, California 7-3-2023

<caomynhan91@yahoo.com>